သေတ်ဒိုဲ၊ သေပ်တေမ်ဗာ (၅)
ပ္ဍဲတွဵုရးရခေၚ် ဟိုတ်နူပေါဲဗ္တိုက် ဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်သီအဝဵုကဵု ဒပ်ပၞာန်ရခေၚ် AA တံ ကလေၚ်မွဲအလန်ပၠန်တုဲ ညးဒဒိုက်ပါဲဒဴဘဲပၞာန် ထပ်ဂၠိုၚ်ကၠုၚ် (၁၆၀၀၀) ပြၚ်တုဲ သွက်ညးတံ နွံပၟိက်ဒၟံၚ်ကဵု အရီုဗၚ် စပ်ကဵုပရေၚ်ဗ္စာရဏာမၞိဟ်တံရဂှ် ညးမရီုဗၚ်ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုဒၟံၚ် ပရေၚ်ပါဲဒဴဘဲပၞာန်တံ ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
စနူဂိတုအဝ်ဂါတ် (၁၃) တုဲကၠုၚ်တေံတုဲ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ် ( ရသေ့တောၚ်၊ မြောက်ဦး၊ မောၚ်တော) တွဵုရးရခေၚ်တံ မပါလုပ် သီုကဵု ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ပလက်ဝ၊ တွဵုရးချေၚ်တံဂှ် ပေါဲဗ္တိုက်ကလေၚ်မွဲဝါပၠန် အကြာဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကဵု ဒပ်ပၞာန်ရခေၚ်တံ ကလေၚ်သ္ကာတ်မြဟ်လဝ်ရ။
ဟိုတ်နူပေါဲဗ္တိုက်တံဏံတုဲ ညးဒဒိုက်ပါဲဒဴဘဲပၞာန်တံဝွံ ကၠုၚ်စိုပ်စ္ၜုဲစ္ၜော်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲအရာပ်လ္တူဍုၚ်လ္ၚဵုတံကဵု ဘာလကျာ် မစုက်တံဂှ်တုဲ ညးဒဒိုက်ပါဲဒဴဘဲပၞာန် မၞုံဍုၚ်ပလက်ဝ၊ တွဵုရးချေၚ်တံဂှ် ပါဲဒလေတ်ဒၟံၚ် လ္ပာ်တွဵုရးမဳဇြိုဝ်ရာမ် ဍုၚ်အိန္ဒိယတေံ မၞုံဒၟံၚ်ရ။
အခိၚ်လၟုဟ် သွက်ညးဒဒိုက်ပါဲဒဴဘဲပၞာန် မဒးဂြိပ်ဒဴပါဲဒလေတ်ဒၟံၚ်တံဂှ် နွံပၟိက်ဒၟံၚ်ကဵု ဒၞါဲမံၚ်စံၚ်၊ ဇွောံမစၞစ ကေုာံ ဂဥုဲဇဗတံရောၚ်ဂှ် ညးအုပ်ကာနာနာ ဂကောံခမဳသၚ်ရခေၚ် မရီုဗၚ်ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုဒၟံၚ် ပရေၚ်ပါဲဒဴဘဲပၞာန် တၠဂုဏ်သဘာဝနဒဳ ဟီုမြော်ရ။
“လၟုဟ်မ္ဂး ဟိုတ်နူပေါဲဗ္တိုက် မိုၚ်တဝ်တံတုဲ ကွာန်ဗွဲမဂၠိုၚ် နူသၟဝ်ကျာမိုၚ်တဝ်တံတှ်ေ ဒးဂြိပ်ဒဴဒၟံၚ် နွံရ၊ လၟုဟ် ဟွံဂွံစရၚ် ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ဏီ၊ ဆ္ဂး စရၚ်စိုပ်ဒၟံၚ် ဇရေၚ်တၠဂုဏ်တံဂှ် ၜက်အာမွဲဠက်တြဴလ္ၚီယျ၊ တၚ်နွံပၟိက်အဓိက သွက်ညးတံ မဂၞန်မွဲဂှ် ဇွောံမစၞစသ္ဇိုၚ်၊ ၜါဂှ် သွက်ညးတံ ဂွံမံၚ်စံၚ် ပြဟ်ဟ်ဏံ အခက်အခုဲတံ နွံဒၟံၚ်၊ ဒးဇူဒီုဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာလကျာ်လ္တူဍုၚ်တံ၊ ပ္ဍဲသ္ၚိဒၟံၚ်နူကဵုကွာန်တံဂှ် နွံရ၊ ညးတံလေဝ် လ္ပာ်သ္ဇိုၚ်တံဂှ် နွံပၟိက်ဒၟံၚ်ကီုရ၊ တုဲတှ်ေ နွံပၟိက်ဒၟံၚ် အရီုဗၚ်မၚ်မွဲရံၚ်စံၚ်ပရေၚ်ထတ်ယုက်တံဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ” သာ်ဝွံ ဟီုမြော်လဝ်ကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
ပ္ဍဲကဵုညးဒဒိုက်ပါဲဒဴဘဲပၞာန် မဒးဂြိပ်ဒဴပါဲဒလေတ်ဒၟံၚ်တံဂှ် ညးဗြဴတံ မပါလုပ် သီုကောန်ၚာ်သၟတ် သၟဝ်အာယုက် (၁၈) တံကဵု ညးအာယုက်ဇၞော်ဗျူထဴတံ ပါလုပ်ဒၟံၚ် ဂၠိုၚ်အိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲကဵုဂှ် လၟိဟ်ညးဗြဴ (၇၀၀၀) ပြၚ် နွံဒၟံၚ်ရောၚ် သ္ဂးရ။
ဆ္ဂး လ္ပာ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ မ္ၚးနူသ္ဂေောံရီုဗၚ်ထံက်ပၚ်ကဵု ညးဒဒိုက်ပါဲဒဴဘဲပၞာန်တံ ဟွံမွဲဂှ် သီုကဵုကၟာတ်ဂဒဵုကၠုၚ် အခေါၚ်အာကၠုၚ်တရဴ၊ အခေါၚ်ထံက်ပၚ် ဂကောံ ICRC မကဵုဒၟံၚ် အရီုဗၚ်ပရေၚ်ဗ္စာရဏာမၞိဟ်တံ၊ ဂကောံအစဳဇန်ဇွောံမစၞစဂၠးကဝ် ကုလသမဂ္ဂတံ (WFP) ရ။
သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဝှ်ကြံၚ် ဥူဖေတာန်ဂှ် အကာဲအရာတွဵုရးရခေၚ်ဝွံ ဟိုတ်နူၜါလ္ပာ်ကလေၚ်ကၟာတ်ဂဒဵုညးသ္ကအ်တုဲ ပေါဲဗ္တိုက်တံ သာသၠဲလးကၠုၚ်မာန်ရောၚ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“ဒပ် ULA/AA တံ သီုဖအိုတ်လေဝ် အကာဲအရာဆေၚ်ဒၟံၚ်ကဵု ဒပ်ပၞာန်တံဂှ် နွံရ၊ နွံဒၟံၚ် ပ္ဍဲဗ္ဒါဲဗ္ဒါဲဂှ်ရ၊ လ္ၚဵုတံဟီုမ္ဂး ညးထပိုတ် အဲထပိုတ်၊ ထပိုတ်ပရေၚ်ဆက်စၠောံဂၠံၚ်ဍာန်ဂှ်နွံ၊ ထပိုတ်ဇွောံမဂှ်နွံ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒှ်ကၠုၚ်ဏောၚ်ဂှ် ပိုယ်တံ ထေၚ်ကေတ်ရ၊ အကာဲအရာလၟုဟ်ဂှ် ပွမသဳကၠဳတံလေဝ် ဟွံမွဲပုဟ်၊ မွဲဂကောံကုမွဲဂကောံ ဗ္တိုက်အာဒၟံၚ် အတိုၚ်ဏံရဏောၚ်ဟီုမ္ဂး ပေါဲဗ္တိုက်တံ ဆက်ဒှ်ကၠုၚ်မာန်ဏောၚ်၊ သၠဲလးကၠုၚ်မာန်ဏောၚ်” သာ်ဝွံ ညးသ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
ဌာန်ဂအုပ်ကောန်ဂကူရခေၚ် (ULA/AA) ဂှ် ဟိုတ်နူကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကၟာတ်ဂဒဵုလဝ် အခေါၚ်အာကၠုၚ် ဂကောံရီုဗၚ်ထံက်ပၚ်ကဵုဒၟံၚ် ပရေၚ်ဗ္စာရဏာမၞိဟ်တံဂှ်ကီု၊ ကၟာတ်ဆိုအ်ဗလဝ် ဂၠံၚ်တရဴဗၞိက်ဂေတ်ဂြိပ်တံကီုဂှ်ရ ဍာ်ဇမၠိၚ် သ္ဂောံဂွံအာဇွောံမစၞစဂှ် အခက်အခုဲပရေၚ်ထတ်ယုက်၊ ပရေၚ်မံၚ်စံၚ် ကေုာံ အခက်အခုဲနာနာ ဗွဲမဂၠိုၚ် နွံကၠုၚ်မာန်ရောၚ် တုဲကၠုၚ်ဂိတုအဝ်ဂါတ် (၂၃) တေံ လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဝွံ ပ္ဍဲကဵုယန္တယာပရေၚ်အုပ်ဓုပ် ဌာန်ဂအုပ်ကောန်ဂကူရခေၚ် (ULA) တံဂှ် ပွမကဵုပလာပ်ပထုဲတံ၊ ဂ္စါန်ရပ်ဒက် ဘပဠ ညးယိုက်ဂၠေၚ်တာလျိုၚ်တံ သၟးဟွံက ပွမဖန်ဗဒှ်ဒၟံၚ် ပဋိပက္ခ ပရေၚ်ဂကူ ပရေၚ်ဘာသာတံ နွံဂှ် သ္ဂးလဝ်ရ။
အခိၚ်လၟုဟ် ပ္ဍဲတွဵုရးရခေၚ်ဂှ် အကြာဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ကဵု ဒပ်ပၞာန်ရခေၚ်တံ ပေါဲဗ္တိုက်တံ သ္ကာတ်မြဟ်ဒၟံၚ်တုဲ တုဲကၠုၚ်ဂိတုအဝ်ဂါတ် (၃၁) တေံ ကုဗ္ဒိုပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် စၟတ် (၄၀) မၞုံပယျဵုဗေန်ဂလာဒေတ် ကေုာံ တွဵုရးရခေၚ်တံဂှ် နူဒပ်ပၞာန်ရခေၚ် AA ဗ္တိုက်သီဂိုၚ်ဂွံလဝ်ရ။
ပ္ဍဲတွဵုရးရခေၚ်ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ရခေၚ် AA ကဵု ဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဝွံ နူကၞောတ်သၞာံ ၂၀၁၈ စဵုကဵု ဂိတုအံက်တဝ်ဗာ သၞာံ ၂၀၂၀ တေံ ပ္ဍဲသ္ကုတ်သၟဝ်ကျာတွဵုရးရခေၚ် ကေုာံ ပွိုၚ်ဍုၚ်ပလက်ဝ၊ တွဵုရးချေၚ်တံဂှ် ပေါဲဗ္တိုက်တံ သ္ကာတ်မြဟ်လဝ်တုဲ အခါလၟုဟ် ပေါဲဗ္တိုက်ကလေၚ်မွဲဝါပၠန်တံ ထပ်က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)