မတ်မလီု၊ ဒဳဇြေမ်ဗာ ၂၈
ဟိုတ်နူပၞာန်ထ္ပက် ရဲပၠန်ဂတးသၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်တံဂှ်တုဲ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဇြဟတ်ဍိုန်လျကၠုၚ်ဒၟံၚ်ဂှ် ကလေၚ်ဂယိုၚ်ပ္တိုန်လဝ် သၞောဝ်ယိုက်လျိုၚ်ပၞာန် မစၞောန်ပျးလဝ် လောန်ကၠုၚ် ၁၄ သၞာံတေံဂှ်ဝွံ ဒှ်ပြဝတံၚ်ဂြဲပၠောပ်သၟတ်တံ အပ္ဍဲပၞာန် ဗွဲအဓမ္မရ။
ဒးဗလးလဝ်ဗ္ဒိုပ်ဒပ် ပ္ဍဲရးသေံသ္ကုတ်သၟဝ်ကျာတေံ ဂၠိုၚ်ကဵုကၠံတုဲ ပရေၚ်ပၞာန် ၁၀၂၇ ဒးဆေၚ်လဝ်မုက် ကုဇြဟတ်လေၚ်ဒိုက်တံ ဒေါအ်အာမွဲအံၚ်တုဲဂှ် ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ၁၀ ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် လလောၚ်ပ္တိတ်ကၠုၚ် သၞောဝ်ယိုက်လျိုၚ်ပၞာန် လမျီုမစလုပ်အာဂှ်ရ။
အခိၚ်လၟုဟ်ဂှ် လလောၚ်ပ္တိတ် နဲသၞောဝ်ဥပဒေဟွံမာန်ဏီကီုလေဝ် နူဂိတုဨပရဴ စဵုကဵုဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာဏံဂှ် ကဵုကၠုၚ်ဒၟံၚ်တန်ဗ္တောန်ကွတ်ပၞာန်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်စဵုကဵုလၟေၚ် ၈ တုဲ စဵုကဵုလၟေၚ် ၆ ဂှ် ဖျေံဘာတုဲဒှ်အိုတ်ရ။
အတိုၚ်တၚ်နၚ် ဂကောံလ္ၚတ်ကေၚ်ကာဗၟာ ကေုာံ ပဋိပက္ခ BACS ဂှ်မ္ဂး နူကဵုတန်ဗ္တောန်ကွတ်ပၞာန် လၟေၚ် ၁ စဵုကဵု လၟေၚ် ၅ ဂှ် လၟိဟ်မၞိဟ် ဟွံအောန်နူကဵု ၂၁၀၀၀ ဒးဒုၚ်ပကောံပလဝ်ကောန်ဒပ်တုဲ ညးမစှ်ေနူတန်ဗ္တောန်ကွတ်ပၞာန် နူကဵုပိလၟေၚ် လၟိဟ် ၁၃၀၀ ပြၚ်ဂှ် ပလံၚ်ဏာလဝ် မုက်ပၞာန်တေံရောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။
နာဲနဂါ ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ဒပ်ပၠန်ဂတးဍုၚ်မန် MSRF ဂှ် ညးမပါလုပ် ပ္ဍဲကဵုဒးတိုန်ကွတ်ပၞာန် ဗွဲအဓမ္မတံဂှ်ဝွံ ပ္ဍဲမုက်ပၞာန်တေံဂှ် ဟိုတ်နူကလၚ်အမိၚ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ်တုဲ စၟတ်ကေတ်ညးဍုၚ်ကွာန် ဟွံဂွံပုဟ်ဂှ် ဟီုကဵုဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“ကောန်သ္ဂံၚ်သ္ဇိုၚ်ဏံ လ္ပာ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ်တှ်ေ ဒှ်ညးဍုၚ်ကွာန်ရတုဲ ဆန္ဒညးတံဟွံပါမွဲသာ် ၜိုတ် ၈၀ တၟံကၠံဂှ် ဒးဒုၚ်တံၚ်ပၠောပ်လဝ် ဗွဲအဓမ္မဂှ်ရ ပိုယ်တံ ကၠိုဟ်ကေတ်ဒၟံၚ်ရဏောၚ်။ ဆ္ဂး ပ္ဍဲပေါဲဗ္တိုက်ဗလးတိ ပ္ဍဲမုက်ပၞာန်တေံဂှ်တှ်ေ ဍေံတံကလၚ်ကၠေံအမိၚ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တုဲ အခိၚ်ဗ္တိုက်ဆေၚ်မုက်ကုပိုယ်တံဂှ် စၟတ်ကေတ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဟွံဂွံရပုဟ်။ သၞဂှ် ပိုယ်တံ ဒးဗ္တိုက်အာညံၚ်သၞရဏောၚ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ဟိုတ်နူဘပဠကၠုၚ် ဂြောဝ်ဂတာညးတံ သီုကဵုဓဝ်ဖေက်တံဂှ်တုဲ ကောန်ဒပ်ယိုက်လျိုၚ်ပၞာန်ဂမၠိုၚ်ဝွံ အပ္ဍဲပေါဲဗ္တိုက်ဗလးတိတံဂှ် ပၠန်ဂတးကုသၞာဲဒဴကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ဒစဵုဒစးအမိၚ်တံ ဟွံမွဲဏီပုဟ်ဂှ် ညးဆက်ဟီုရ။
အတိုၚ်သၞောဝ်ယိုက်လျိုၚ်ပၞာန်ဂှ်မ္ဂး မၞိဟ်တြုံမ္ဂး အကြာအာယုက် ၁၈ ကဵု ၃၅ ဂှ် ဒးယိုက်လျိုၚ်ပၞာန်ဏောၚ်တုဲ ညးဗြဴမ္ဂး အကြာအာယုက် ၁၈ ကဵု ၂၇ ဂှ် ဒးယိုက်လျိုၚ်ပၞာန်ဏောၚ် စၞောန်ပျးလဝ်ရ။ မွဲမွဲလၟေၚ်ဂှ် မၞိဟ် ၅၀၀၀ တၠ၊ မွဲသၞာံ လၟိဟ်မၞိဟ် ၆ ဠက် ဂွံယိုက်အာလျိုၚ်ပၞာန်ဂှ် ကော်အာဏောၚ် ဗွဲကိုပ်ကၠာ ဟီုပ္တိတ်လဝ်ရ။
အတိုၚ်တၚ်နၚ် BACS ဂှ်မ္ဂး ဂွံပ္ကောံကောန်ဒပ်တၟိတံဂှ် ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ် ၁၈၆ ဍုၚ်ဂှ် ကံက်စရၚ်ယိုက်လျိုၚ်ပၞာန်ကီု၊ ပၠောပ်စရၚ် နဒဒှ်ညးယိုက်လျိုၚ်ပၞာန်ဂွံတံ ကေုာံ ရုဲစှ်ကံက်မာဲတံဂှ်လေဝ် ကၠောန်သ္ပလဝ်ရောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ပွိုၚ်ဍုၚ်ပကောံကၠုၚ်လဝ် ပျူသဝ်ထဳ ပၞာန်မၚ်ကွာန်ဂှ် ၄၀ ပွိုၚ်ဍုၚ်နွံတုဲ ပ္ဍဲကဵုညးဒးဒုၚ်ပကောံပကောန်ဒပ် ၂၁၀၀ ပြၚ်ဂှ် ဂကူရိုဝ်ဟေန်ဂျာ ၉၀၀ ပြၚ်ပါလုပ်တုဲ ဟိုတ်နူဒးဒုၚ်ပလံၚ်ဏာမုက်ပၞာန်တေံဂှ်တုဲ ညးမဒးချိုတ်အာ အပ္ဍဲပေါဲဗ္တိုက်တံဂှ်လေဝ် နွံလဝ်ရ။
ဟိုတ်နူအကာဲအရာဏံတုဲ လၟေၚ်ဗွဲကြဴတံဏံဂှ်တှ်ေ ဂွံပ္ကောံကၠုၚ်ကောန်ဒပ်တံ ဝါတ်ကၠုၚ်တုဲ နူကဵုရပ်ဒက်ဗွဲအဓမ္မ၊ ကော်ကေတ်အတေၚ်တံဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ဒဵုကဵုဒးတံၚ်ရပ်ပဝ်တာတုဲ ကဵုယိုက်ဒၟံၚ်လျိုၚ်ပၞာန်တံဂှ်ရောၚ် ညးဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ် ဟီုအိုတ်ရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ်တှ်ေ ညးဒးဒုၚ်ပကောံပလဝ် နဒဒှ်ကောန်ဒပ်တံဂှ် ဒှ်ညးပၠောပ်လဝ်စရၚ် နကဵုဆန္ဒညးတံ သွက်ဂွံလုပ်ယိုက်ဂၠေၚ် တာလျိုၚ်ဂီုကၠီု ကေုာံ ပရေၚ်စဵုဒၞါကၟိန်ဍုၚ် နအလဵုညးတံရောၚ် တြးလဝ်ဝါဒ လေပ်ဟီုတဴရ။
ညးတာလျိုၚ်ဂကောံပျဳတုယေန်ခွေန် မကော်ပ္တိတ်ကဵုဒၟံၚ် ညးဒးဒုၚ်ပကောံပလဝ်ကောန်ဒပ်ဗွဲအဓမ္မတံ ဇရေၚ်ဒပ်ပၠန်ဂတးတံဂှ်တှ်ေ ပ္ဍဲကဵုညးယိုက်လျိုၚ်ပၞာန်တံဂှ် ညးအာယုက်ဟွံပေၚ်တံလေဝ် ပါလုပ်ဒၟံၚ်ရောၚ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“ ရဲညးမကေတ်ကၠုၚ်အဆက် နူကဵုဒးယိုက်ဒၟံၚ်လျိုၚ်ပၞာန်တံဂှ် သွက်ဂွံလုပ်စ္ၜုဲစ္ၜော် ဇရေၚ်ဒပ်ပၠန်ဂတးတံမာန်ဂှ် ဆက်စၠောံကော်ပ္တိတ်ကဵုဒၟံၚ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုညးယိုက်လျိုၚ်ပၞာန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် ညးအာယုက်ဟွံပေၚ်တံလေဝ် ဒဒှ်ရပါလုပ်ဒၟံၚ်ဂှ် ပိုယ်တံ ကေၚ်ပ္တိတ်လဝ်တၚ်လလောၚ်တြးရ။ ဍာံဍာံတေံ မၞိဟ်အာယုက်ဟွံပေၚ်တံလေဝ် နွံဒၟံၚ်ဂှ် မဳဒဳယာတံကဵု ညးတၠခန္ဓအာယုက်ဟွံပေၚ်တံ ကဵုဆဵုလဝ်ညးသ္ကအ်တုဲရ”သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
လၟိဟ်ညးဒးဒုၚ်ပကောံပကောန်ပၞာန် ဗွဲအဓမ္မ နူကဵုဂကောံပျဳတုယေန်ခွေန် မရီုပ္တိတ်ကဵုလဝ်တံဂှ်တှ်ေ ဟိုတ်နူပရေၚ်ဂီုကၠီုတုဲ ဟီုပ္တိတ်လဝ်ဂှ် ဟွံမွဲရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဒးဆေၚ်လဝ်မုက်ကဵု ပရေၚ်ကျဗြံ ပ္ဍဲပေါဲဗ္တိုက်တံဂှ်ဝွံ သွက်ဂွံကလေၚ်ဗပေၚ် ဇြဟတ်မလေၚ်ဒိုက်ဒၟံၚ်တံဂှ် ပကောံကၠုၚ်ဒၟံၚ်သၟတ်တံ သွက်ဂွံလုပ်ယိုက်လျိုၚ်ပၞာန်ဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်ဒဵုရုပ်ရဴလီုရ။
မွဲလ္ပာ်ဂှ်ပၠန် သ္ကိုပ်ဗိုလ်ဇၞော် တေန်အံၚ်သာန် သီုဒှ်ဝန်ဇၞော်ကာစဵုဒၞါ သီုဒှ်ဥက္ကဌ ဂကောံကော်ဘိက်သ္ဂောံလုပ်ယိုက်လျိုၚ်ပၞာန်ညးဍုၚ်ကွာန်ကဆံၚ်ဗဟဵုဂှ် နူအခိၚ်ညးကေတ်တာလျိုၚ် စဵုကဵုဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ ၁၇ ဂှ် ဒးကျအာလဝ် ဌာန်ဂအုပ်ပၞာန်ရးၜါရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ပြံၚ်လှာဲခါန်ပ္တိုန်လဝ် သ္ကိုပ်ဗိုလ်ဇၞော် မာၚ်ၚ်အေ နဒဒှ်ဝန်ဇၞော်ကာစဵုဒၞါတုဲ သီုကဵုဒှ်ကၠုၚ်ဥက္ကဌ ဂကောံကော်ဘိက်သ္ဂောံလုပ်ယိုက်လျိုၚ်ပၞာန်ညးဍုၚ်ကွာန် ကဆံၚ်ဗဟဵုဂှ်ရ။
ကိုဝ်ဇြေယျ မသ္ပလဝ် CDM နူကဵုဒပ်စဵုဒၞါဘဲပၞာန်ကျာ နကဵုကဆံၚ်အကြာပ်ဒပ်ဂှ် လ္ပာ်ရခေၚ်တေံ ဇြဟတ်ဒးလေၚ်ဒိုက်ဒၟံၚ်တံ နွံဒၟံၚ်တုဲ သွက်ဂွံကလေၚ်ဗပေၚ်ကၠုၚ်ဇြဟတ်ဂှ် အကာဲအရာပရေံနူဏံ ဒှ်ကၠုၚ်မာန်ဏောၚ်ဂှ် ဟီုလဝ် လညာတ်ညးရ။
“ဗွဲကြဴဏံ မကဵုကၠုၚ်ဂှ်ဟွံကေတ် ဗီုဍေံတံ ဍေံတံတံၚ်ဂြဲကေတ်ဏောၚ်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ဗီုပြၚ်ဏံရ။ မွဲပၠန်ဂှ် တံၚ်ရပ်မၞိဟ်တုဲ ဗီုပြၚ်အာတ်ကၠုၚ်လှုဲ မလုပ်သၞောဝ်တံဂှ်လေဝ် ကၠောန်ကၠုၚ်ရ။ အာဂတဏံ ဍေံတံ ဒးကေတ်ဒၟံၚ်မၞိဟ်လၟိုန်ရဏောၚ်။ ရဲစှ်ေနူတန်ဗ္တောန်ကွတ်ပၞာန်တုဲတုဲတေံ မဂၠိုၚ်ဂၠေၚ်ဂှ် ဒးအိုတ်အာလဝ် လ္ပာ်ရခေၚ်တေံပြဳပြဳဂှ်နွံ။ ဂွံထပ်ကလေၚ်ဗပေၚ်ညအ်ဂှ် ကော်ကၠုၚ်တၟာဂလိုၚ်မာန်ဏောၚ်၊ တုဲတှ်ေ တံၚ်ရပ်ကၠုၚ်မၞိဟ် ပရေံနူဏံဒှ်မာန်ဂှ် ထေၚ်ကေတ်ရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
အတိုၚ်ဂလာန် ညးမရီုဗၚ်ကဵုဒၟံၚ်သၟာကမၠောန်တံကဵု တမ်ရိုဟ်နူဒေသပယျဵုတံဂှ်မ္ဂး ဟိုတ်နူသၞောဝ်ယိုက်လျိုၚ်ပၞာန်တုဲ ညးသၟတ်တံ တိတ်ကၠုၚ်ဍုၚ်သ္အာၚ် နကဵုလၟိဟ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠေၚ် နကဵုဂၠံၚ်တရဴနာနာတံ သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်အဆက်က်ရောၚ် ဟီုလဝ်ရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ အပ္ဍဲဍုၚ်ဂှ် ဒးဂဗကၠုၚ်ကဵုကောန်ကလောန်အောန်စှ်ေကၠုၚ်တံဂှ်တုဲ ပ္ဍဲကမၠောန်လ္ၚဵုတံဂှ်တှ်ေ ဂွံဂေတ်ဂြိပ်မှာန်န်ဂှ် အခက်အခုဲနွံကၠုၚ်တုဲ ပ္ဍဲကမၠောန်လ္ၚဵုတံဂှ်တှ်ေ ဒးဖအောန်ဖျေံကၠုၚ်ကီု၊ စဵုကဵုဒးဒေါအ်ကမၠောန်တံဂှ် နွံကၠုၚ်ရောၚ် ဂွံတီကေတ် ဇရေၚ်တၠကမၠောန်တံရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)
ဗီု−MOI