နေဗျဳဒဝ်၊ ဂျာန္နဝါရဳ ၁
အပ္ဍဲပေါဲဗ္တိုက်ထပိုတ်ရိုဟ်ကၞက်သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန် ဝၚ်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ မဒှ်အာအပြံၚ်အလှာဲဂှ် ဒဒှ်ရပံက်လဝ်တြၚ်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်လၟိုန်ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကော်ဘိက်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် ဟွံပိုတ်သ္ကုတ်ရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက်ကဵုပရေၚ်ကျဗြံဂှ် ပေါဲရုဲမာဲ မဒှ်ပၞော်တိတ်ဂှ် သွက်ဂွံကၠောန်ဗဒှ်မာန် ပ္တိတ်ဇြဟတ်တုဲ ပွမဂၠါဲသွဟ် နကဵုဆဵုဂဗသဳကၠဳ နကဵုနဲကဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ်ရဟေၚ် အံၚ်ဇၞးမာန်ဏောၚ်ဂှ် လေပ်ဟီုကၠုၚ် မွဲဏှမွဲဏှရ။
ဗွဲတၟေၚ် ကြဴနူဒးဗလးကၠုၚ်တဲ ဌာန်ဂအုပ်ပၞာန်ရးဨသာန် မၞုံကၠုၚ်ကဵုဝၚ်မဇၞော် ကိုပ်ကၠာအိုတ်တုဲဂှ် ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တံကဵု ဂကောံ PDF တံ သွက်ဂွံသောၚ်ကလး နကဵုနဲကဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၄ ဂိတုသေပ်တေမ်ဗာ ၂၆ ဂှ် စကော်ဘိက်လဝ်ရ။
ကြဴနူဂှ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုတ္ၚဲကၠောံသၞာံ လိက်ကသုက်ဒေါအ်ပန်ပှော်အလုံဍုၚ်မွဲ NCA ၊ ပ္ဍဲကဵုတ္ၚဲစၟတ်သမ္တီကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တံ ကေုာံ ပ္ဍဲကဵုကောံဓရီုတံဂှ် သွက်ဂွံဆဵုဂဗသဳကၠဳ နကဵုနဲကဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ဟီုပ္တိတ်ကၠုၚ် မွဲဏှမွဲဏှရ။
ဥူတာန်သဵုနာၚ် ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဂွံဂွံထံက်ဂလာန်ကြုက်ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဟီုပ္တိတ်မအရေဝ်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်တုဲ ပပၞကၠောန်ထ္ၜးဒၟံၚ် ပရေၚ်ဆဵုဂဗသဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံဂှ်ရောၚ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“သၟဝ်ကြုက်ဖ္တိုက်ဖ္အောဝ်ကၠုၚ် ကၠောန်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ညိ ကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲညိဂှ် ဍေံတံ (စကစ) ကၠောန်ဒၟံၚ်။ ဆ္ဂး အရာတံဏံဂှ် ကလောန်ပပၞ၊ ဍာံဍာံဂှ် ပရေၚ်ပကီုပရာပ်တံဂှ် ဆက်ကၠောန်ဒၟံၚ်ဟွံလီု။ ဒဵုတ္ၚဲဏံ ပၞာန်ထ္ပက်ကဵုက္ၜၚ်ကျာတံ ပန်ကဵုအမၠံက်တံဂှ် ပန်ဒၟံၚ်ဟွံပိုတ်သ္ကုတ်။ တုဲပၠန် ဂွံကလေၚ်သီဗ္ဒိုပ်ညးတံ မ္ဒးဆောံလေၚ်အာဂှ်လေဝ် ပ္တိတ်ဒၟံၚ်ဇြဟတ်နာနာသာ်ရ။ အေ ဂှ်တှ်ေ အရေဝ်ၜိုဟ်လလမ်ဟီုဂှ် ညံၚ်ကြုက်ဂွံဒးဂၞပ် နကဵုညးတံ ဟီုထ္ၜးဒၟံၚ်ရ။ သဘဴမိက်ဂွံဂွံၜိုဟ်လလမ် ဗွဲမဍာံဇေတ်ဂှ် ဟွံမွဲလးလးရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
နကဵုဍုၚ်ကြုက် သ္ပဟိုတ်ကဵုဒတုဲမြမောဝ်ကိုန်စဳမာန်ပရေၚ်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ် နွံအပ္ဍဲဍုၚ်တံဂှ်တုဲ ညံၚ်ဒေသပယျဵုဂွံညိၚ်ဝတ်ဂှ် စပ်ကဵုအကြေပ်အဂြပ်ဍုၚ်ဗၟာတုဲ လုပ်စိုပ်ပ္ညဳပ္ညပ်ဒၟံၚ်အကြာတံ ကၠောန်ကၠုၚ်ရ။
အတိုၚ်တၚ်နၚ် ဂကောံသုတေသနဗၠးၜး ISP-Myanmar ဂှ်မ္ဂး ကိုန်စဳမာန်ပရေၚ်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ်ကြုက် ပ္ဍဲဒေသရခေၚ်၊ ပ္ဍဲကဵုသ္ကုတ်လဒေါဝ်ဍုၚ်ဗၟာ ကေုာံ သီုကဵုရးသေံသ္ကုတ်သၟဝ်ကျာ နွံ ၂၃ ဂှ် ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ သီဂွံလဝ်ပေၚ်ၚ်ရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲကဵုအကာဲအရာ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မ္ဒးဗလးအာကြပ်အလုံရးသေံသ္ကုတ်သၟဝ်ကျာမွဲဂှ် ကြုက်ကဵုကၠုၚ်ဇြဟတ်ဂရိုဟ် ကုဂကောံကဝ်က MNDAA ကေုာံ ဂကောံတအာၚ်တံဂှ်တုဲ သွက်ဂွံဒေါအ်ပန်ပှော်၊ သွက်ဂွံသဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ရ။
ဒပ်ပၞာန်ရခေၚ် AA ဂှ်တှ်ေ သီုကဵုပေါဲအံၚ်ဇၞး ကလိဂွံကၠုၚ်အပ္ဍဲရးရခေၚ်ဂှ် ဂွံဆက်သီဗ္တိုက်အာ သှ်ေဒၟံၚ်ပိပွိုၚ်ဍုၚ်ဓဝ်ဂှ် ပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ ၂၉ တေံ လလောၚ်တြးကၠုၚ်လစွံစိုတ် သွက်သ္ဂောံသောၚ်ကလးနကဵုနဲကဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဒှ်ဒၟံၚ်ဒတုဲလၟိုန်ရောၚ် မဒှ်ရ။
လ္ပာ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ်လေဝ် ဒှ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်အကာဲအရာ ကြပ်ဒးဗလးဒၟံၚ် အလုံတွဵုရးရခေၚ်မွဲဂှ် သွက်ဂွံကၠုၚ်စိုပ်သဳကၠဳ လ္တူဝိုၚ်ခုၚ်တက်ကျာ သွက်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ဟီုကၠုၚ်လဝ် အပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာဏံ ဟွံအောန်နူကဵုပန်ဝါရ။
ကိုဝ်ကံၚ်တူဝေန် မသ္ပလဝ်ဇြဳဒဳအာမ် ကဆံၚ်ဗိုလ်ဇၞော်ဂှ်တှ်ေ ညံၚ်ဂကောံကောဒေံပိဂကောံ မဂွံဇၞးဒၟံၚ်ပ္ဍဲပရေၚ်ပၞာန်တံ ညံၚ်ဟွံဂွံဆက်ကၠုၚ်လ္ပာ်ၝောံဍုၚ် ညံၚ်ရီုဗၚ်ထံက်ပၚ်ကဵု ဂကောံပၠန်ဂတးတၞဟ်ဟ်တံ ဟွံဂွံမွဲဂှ် ဟီုဒၟံၚ်အရေဝ်ၜိုဟ်လလမ်ရောၚ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ်တှ်ေ တိဍာ်ညးတံဒးဆောံလေၚ်အာတံဂှ် ဟွံမိက်ကေတ်ပုဟ်ဟာဟီုတှ်ေ မိက်ဂွံဂွံဒၟံၚ်ဏောၚ်။ ဟိုတ်နူကျပၞာန်တုဲ ဒးစိုပ်အာသၟဝ်ဂှ်ရ ဒှ်ကၠုၚ်အကာဲအရာဟီုကၠုၚ်အရေဝ်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်။ မွဲပၠန်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုညးတံဂှ်လေဝ် အရာမဂွိၚ်ဒၟံၚ်တံ နွံ။ ဂကောံမဟာမိတ်သၟဝ်ကျာပိဂကောံ AA ဂှ်တှ်ေ ပံၚ်တောဲကဵုဂကောံပၠန်ဂတးအပ္ဍဲဍုၚ်တံ ဟွံသေၚ်မ္ဂး ပ္ဍဲဒၞါဲထ္ပက်ပၞာန်တံဂှ် ရီုဗၚ်ကဵု ဟွံသေၚ်မ္ဂး ရီုဗၚ်ထံက်ပၚ်ကဵု လွဟ်လက်နက်မကမ်တံဏောၚ်ဟီုမ္ဂး ကံၚ်ဇြဳပၞာန် သာတုဲဒးဂိကၠုၚ်မာန်ဏောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဂကောံတံဏံ ညံၚ်ဟွံဂွံဆက်အာဂှ်လေဝ် ပါလုပ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲတၚ်နွံပၟိက်ဍေံတံမွဲကီုရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကော်ဘိက်ကၠုၚ်သ္ဂောံသဳကၠဳဂှ်ဝွံ ကဵုဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ကဵုဂကောံဒပ်စဵုဒၞါညးဍုၚ်ကွာန် PDF တံ ထောံကၠေံလွဟ်တုဲ နူကဵုဂၠံၚ်တရဴပေါဲရုဲမာဲ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဗော်တံဂှ် သွက်ဂွံကဵုဂၠါဲသွဟ်ပြဒ္ဒညာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် မဒှ်ရ။
ပၞာန်ထ္ပက်အလုံဍုၚ်မွဲ မက္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်လၟုဟ်ဂှ်ဝွံ ဒှ်ပေါဲဗ္တိုက်သရိုဟ်သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်ဏောၚ်တုဲ သွက်ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံဖေဝ်ဒရာအနာဂတ်ဂှ် ပ္တဝ်ဒၟံၚ်က္ဍိုပ်ကဵု ပၠန်ဂတးပြံၚ်လှာဲသၞောတ်ဏောၚ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၠန်ဂတးတံ သ္ဂးရ။
အတိုၚ်တၚ်နၚ် BNI – Myanmar Peace Monitor ဂှ်မ္ဂး အပ္ဍဲပရေၚ်သီအဝဵုဏံ ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံကဵု ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတံ သီထိၚ်ဂွံလဝ် ၈၉ ဍုၚ်ရောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။
အပ္ဍဲသၞာံဏံမွဲသၞာံဓဝ်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုတိဍာ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်အုပ်ဓလီုလဝ် ပ္ဍဲကချေၚ်၊ ချေၚ်၊ ရးသေံသၟဝ်ကျာ၊ ရခေၚ်၊ သက်ကိုၚ် ကေုာံ ပ္ဍဲမာန္တလေဝ်တံဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဒးဗလးလဝ်တဲ စဵုကဵု ၆၀ ဍုၚ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုဏံ ဌာန်ဂအုပ်ပၞာန်ရးၜါဂှ်လေဝ် ဒးပြဟ်လလုဲအာလဝ်ရ။
တၠအဝဵုပၞာန်ခေတ်အဆက်က်တံဂှ်တှ်ေ ပ္ဍဲပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ်ဂှ် ဇၟာပ်မ္ဒးဂဗကၠုၚ်ကဵုအကြေပ်အဂြတ် သွက်ဂွံသောၚ်ကလး ပြဒ္ဒညာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် နကဵုနဲကဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ကော်ဘိက်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်လၟိုန်အခါရောၚ် ညးခါတ်အကာဲပရေၚ်ပၞာန်ဂမၠိုၚ် ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဂှ်တှ်ေ ညံၚ်ပဋိပက္ခရပ်လွဟ်တံ ဂွံအိုတ်အးအာ ညံၚ်ဂွံသောၚ်ကလးပြဒ္ဒညာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် နကဵုနဲကဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ကော်ဘိက်လဝ်ကီုလေဝ် ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်လ္ၚဵုတံဂှ်တှ်ေ သ္ပလဝ်မၛ္ဇဟ်ရောၚ် ဟီုကရောတ်လဝ်ဏီရ။
ဆ္ဂး ဒဒှ်ရကော်ဘိက်ဒုၚ်တၠုၚ် ပရေၚ်ဆဵုဂဗသဳကၠဳ သွက်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ်ကီု၊ လစွံစိုတ် မကလိဂွံ နူကဵုပရေၚ်သဳကၠဳတံဂှ် သွက်ဂွံသ္ပဒတန်သဳကၠဳအာ ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ်ဂတဏံမာန်ဂှ် စၟတ်သမ္တီလဝ်ရောၚ် သ္ဂးရ။
ဒံက်တာသဳရိမန်ဆာန် သ္ကိုပ်ဒပ်ဒပ်စဵုဒၞါဍုၚ်မန် MSDF ဂှ်တှ်ေ အလဵုအသဳ ဒပ်ပၞာန်အုပ်ဓလီုလဝ်၊ ကံၚ်ဇြဳလဵုမွဲမှ ညံၚ်ဂွံအံၚ်ဇၞး သောၚ်ကလးအာ ပြဒ္ဒညာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မာန်ဟွံသေၚ်ပုဟ်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“ ဒဵုအခိၚ်လၟုဟ် ပြဒ္ဒညာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လဵုမွဲမှ သောၚ်ကလးကဵု နနဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဟွံမာန်ဏီပုဟ်။ ညအ်ဂှ် အလဵုအသဳ၊ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် နူကဵုဒပ်ပၞာန်မအုပ်ဓလီုလဝ်တံ မိက်ဂွံသောၚ်ကလးပြဒ္ဒညာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် နကဵုလစွံစိုတ်မယျေလ္ဂူတပ်တးဟွံသေၚ်တုဲ ညံၚ်ဂွံတတ်ၜက်အခက်အခုဲပရေၚ်ပၞာန်၊ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မာန်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ဆၜိုတ်ပြယာဲရတုဲ ဟွံအံၚ်ဇၞးလဝ်ရ။ ကဵုအလဵုအသဳ ဒပ်ပၞာန်အုပ်ဓလီုလဝ် ကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန်လဵုမွဲဟွံဟီု ပရေၚ်သဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်သာ်ဏံတံဂှ် အံၚ်ဇၞးအာ ဟွံသေၚ်ပုဟ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန် စဒၟံၚ်လၟေၚ်ကမၠောန်ပေါဲရုဲမာဲတံယျဂှ်တုဲ ညးဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ် ဂွံကဵုဆန္ဒမာဲ ဗွဲမဗၠးၜးမာန်ဂှ် ပရေၚ်ဂီုကၠီု ကေုာံ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ်ဝွံ ပၟိက်ဇၞော်ဂှ်ရ ဂွံသဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ပ္တိတ်ဒၟံၚ်ဇြဟတ်ရောၚ် ထ္ၜးလဝ်ဟိုတ်ရ။
ဆ္ဂး ဍုၚ်မ္ဒးဗလးလဝ်တဲ သီုပေါဲဗ္တိုက်ဒှ်လဝ်ဟွံမွဲတံဂှ်ကီု၊ ဗ္ဒိုပ်ပါဲဒဴဘဲပၞာန်၊ ဖျာ၊ ရုၚ်ဂဥုဲ၊ သ္ၚိမၞိဟ်ဒၟံၚ်၊ စမြိုၚ်ဘာသာ ဒၞါဲတံဏံဂှ် ပ္တဝ်က္ဍိုပ်တုဲ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကၠောန်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်ပရေၚ်ဗ္တိုက်ပၞာန်ကျာတံ အဆက်က်ရ။
ဥက္ကဌဗော်သွးကောန်ဂကူကရေၚ် KNU ပဒိုဝ်သဝ်ဂွါထူဝေန်ဂှ် နကဵုတၠအဝဵုဂမၠိုၚ် ယဝ်ရသောၚ်ကလးကဵုပြဒ္ဒညာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် နကဵုနဲကဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဗွဲမတပ်တးဟွံမာန်ပုဟ်ဟီုမ္ဂး ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်အပ္ဍဲဍုၚ် မဍာံပြမွဲ ဒှ်ကၠုၚ်ဟွံသေၚ်ပုဟ်ဂှ် ဟီုဏာလဝ်ဂလာန် ပ္ဍဲတ္ၚဲကၠောံသၞာံတၟိကရေၚ်ဂှ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)
ဗီု−MOI