မတ်မလီု၊ မာတ် ၉
က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်သီအဝဵု ဟီုကၠုၚ်လဝ် အခိၚ်ကာလကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲ ပ္ဍဲကဵုလၟေၚ်တရဴအာစိုပ်လဝ်ဍုၚ်ဗဴလာရုသ် ဒဒှ်ရစဳဇန်လဝ် သ္ဂောံကၠောန်ဗဒှ်အာ ပ္ဍဲသၞာံဏံ ဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာတေံ ဟွံသေၚ်မ္ဂး သၞာံဂတ အပ္ဍဲဂိတုဂျာန္နဝါရဳ မဒှ်ရ။
က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော် မေန်အံၚ်လှာၚ် စိုပ်ဒၟံၚ်ဍုၚ်ဗဴလာရုသ်ဂှ် ဟီုကၠုၚ်လဝ် နူကဵုပေါဲသောၚ်ကလးလိက်ပရိုၚ်ပံၚ်တောဲ ကုသမ္မတဗဴလာရုသ် လူကာယှာန်ကိုဝ် မကၠောန်ဗဒှ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုမာတ် ၇ တေံရောၚ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ပရိုၚ်ရ။
ဂွံလုပ်ပြိုၚ်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ၅၃ ဗော် ကဵုလဝ်စရၚ်တုဲ စပ်ကဵုလ္တူကၠောန်ဗဒှ်ကၠုၚ်ပေါဲရုဲမာဲဂှ်တုဲ ဂကောံလ္ၚတ် နူဍုၚ်ဗဴလာရုသ် ဂွံကၠုၚ်စိုပ်သ္ၚဳဗဵုမာန်ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ကော်ဘိက်လဝ်ရ။
ဥူတာန်သဵုနာၚ် ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ်တှ်ေ အစဳဇန်ပေါဲရုဲမာဲဝွံ ရံၚ်ကဵုအခိၚ်ကာလမ္ဂး ကလေၚ်ဆုတ်အာဒၟံၚ်လ္ပာ်လက္ကရဴတုဲ သၞာံ ၂၀၂၅ ဝွံ ဒှ်သၞာံဖအိုတ်ကၠေံ သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်ဏောၚ်ဂှ်ရ ဒှ်ကၠောန်ဏောၚ်ဂှ် ဟွံထေၚ်ပုဟ်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“အစဳဇန်ပေါဲရုဲမာဲဍေံ (စကစ) ဂှ်တှ်ေ ဟိုတ်နူကျဒၟံၚ်ပၞာန်တုဲ ကလေၚ်ဆုတ်အာဒၟံၚ်လ္ပာ်လက္ကရဴသိုက်က်တုဲ လၟုဟ်စိုပ်ကၠုၚ် ၂၀၂၅ ဂှ် ဒှ်အာ ၂၀၂၆။ ဍေံတံဂှ်တှ်ေ လှာဲဒၟံၚ်အတိုၚ်ဏံရဏောၚ်။ ဆ္ဂး အကာဲအရာဂှ်တှ်ေ ဂွံတတ်ၜက်သၞာံ ၂၀၂၅ မာန်ဂှ်ဟွံမွဲပုဟ်။ မေန်အံၚ်လှာၚ် ကျဗြမ်ပ္ဍဲပရေၚ်ပၞာန်တုဲ ဒှ်ဒၟံၚ်အကာဲအရာ ဒးတိတ်အာ နူနေဗျဳဒဝ်ဏောၚ်ဂှ်ရ ပေါဲရုဲမာဲဂှ်လေဝ် ဒှ်ကၠောန်ဏောၚ်ဂှ် ဟွံထေၚ်ပုဟ် နလညာတ်ပူဂဵု မ္ဒးသ္ၚဳဂၠိပ်ဏာရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
စနူအခိၚ်သီအဝဵုတုဲ ကလေၚ်ကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲဏောၚ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဟီုပ္တိတ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်လၟိုန်ဂှ်ဝွံ ကြဴနူလလောၚ်တြးကၠုၚ်ကၟိန်ဍုၚ် နဒဒှ်အကာဲအရာကာတၟေၚ် ပွိုၚ်မွဲသၞာံတုဲဂှ် ထ္ၜးဟိုတ်ကဵုပရေၚ်ဒေသဟွံညိၚ်ဝတ်တုဲ ပပဵုပ္တိုန်ကၠုၚ်လဝ်အာယုက် ၆ ဂိတုမွဲဝါ ဂၠိုၚ်ကဵုအလန်ရ။
နကဵုတၚ်ထ္ၜးဟိုတ်မမာဲဟွံဗဗွဲဓဝ်ဂှ် လလောၚ်တြးလဝ်ကၟိန်ဍုၚ် နဒဒှ်အကာဲအရာကာတၟေၚ်တုဲ ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ်ခေတ္တဂှ်ရ ခြာဟွံလအ် ဂွံကၠောန်ဗဒှ်အာပေါဲရုဲမာဲ ဗွဲမဗဗွဲကဵုသၞောဝ်ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ဟီုပ္တိတ်ကၠုၚ်လဝ်အခိၚ်ကာလၜါဂှ်လေဝ် ဟွံချိုတ်ပၠိုတ် ဒှ်ဒၟံၚ်ရ။
သၞာံ ၂၀၂၂ တုဲကၠုၚ်တေံဂှ်လေဝ် ကၠုၚ်စိုပ်သၞာံ ၂၀၂၃ ဂိတုအဝ်ဂါတ်မ္ဂး ကၠောန်ဗဒှ်ကဵုပေါဲရုဲမာဲတုဲ လှဲပြံၚ်ကဵုအာအဝဵု ကုဗော်ဂွံဇၞးဂှ်ဏောၚ် သာ်ဝွံ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ကီု ကမ္မယှေန်ကီု ဟီုပ္တိတ်လဝ်ကီုလေဝ် ဟွံဒှ်ကၠုၚ်လဝ်ဂှ်တှ်ေ ဒှ်ဒၟံၚ်သက်သဳရ။
အခိၚ်ကာလကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲ ဟီုပ္တိတ်ကၠုၚ်လဝ်လၟုဟ်ဂှ်လေဝ် သွက်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် လုပ်စိုပ်ပြိုၚ်ပ္ကာန်အာတံဂှ် ညံၚ်လၟိဟ်ကောန်ဗော်ဂွံပေၚ်၊ ဂွံပံက်ရုၚ်၊ လၟိဟ်ညးစၞးဂွံပေၚ်ဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်အခက်အခုဲရ။
က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်မန်တောတက် မစန်ဒက်အာ အပ္ဍဲတွဵုရးကရေၚ် မွဲတၠဂှ်လေဝ် ကဵုအကာဲအရာလၟုဟ်ဏံဂှ်တှ်ေ အခိၚ်မ္ဒးပလေဝ်ပလေတ် လ္ပာ်ဗော်တံဂွံဂှ် အောန်တဴဗွဲမလောန်ဂှ်ရ အခက်အခုဲနွံဒၟံၚ်ရောၚ် ဟီုရ။
“နကဵုဗော်အဲတှ်ေ ပြဟ်ဟ်ဏံ ကၠောန်ကၠုၚ်မ္ဂး အခိၚ်ဂွံပလေဝ်ပလေတ်ဂှ် ဂွံအာဟွံသေၚ်ပုဟ်။ မူဟိုတ်ရောတှ်ေ ဂီုကၠီုတိဍာ်ကီု၊ ကောန်ဗော်တံကီု၊ ပရေၚ်ဂွံစန်ဒက်မာဲတံဂှ်လေဝ် ဟွံလောဲပုဟ်လေဝ်။ ဟီုမ္ဂး တၚ်ရန်တၟံပိုယ်တံဂှ်တှ်ေ ပေါဲရုဲမာဲဏံဒှ်ကၠုၚ်ကီုလေဝ် ဂွံစုတ်အာစရၚ်ယၟု ၜိုတ်ညးစၞးပိတၠ မ္ဒးပါလုပ်တွဵုတံဂှ်ရဏောၚ်ဂှ် ရန်တၟံလဝ်ရ။ ကျဇၞးဂှ်စွံကၠာ။ အကာဲအရာဂှ် ကၠုၚ်သာ်လဵုဟွံတီဏီပုဟ်လေဝ်။ သ္ဂုတ်သွာတ်လဝ်သာ်ဏံရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
အတိုၚ်သၞောဝ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ်မ္ဂး ကၠာဟွံဂွံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲ အပ္ဍဲပွိုၚ် ၉၀ တ္ၚဲဂှ် ယဝ်ဒှ်ဗော်စန်ဒက်အာ အလုံကၟိန်ဍုၚ်မ္ဂး လၟိဟ်ကောန်ဗော် ဒးနွံ အောန်အိုတ် မသုန်ဠက်ဏောၚ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် အောန်အိုတ် ပိဂအုံမွဲဂအုံ ဒးပံက်လဝ်ရုၚ်ဗော်မာန်ဏောၚ် မဒှ်ရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ယဝ်ဒှ်ဗော်စန်ဒက်အာ အပ္ဍဲရးဒေသဇၞော် ဟွံသေၚ်မ္ဂး အပ္ဍဲတွဵုရးမွဲမွဲမ္ဂး လၟိဟ်ကောန်ဗော် အောန်အိုတ် ၁၀၀၀ ဒးနွံဏောၚ်တုဲ ပွိုၚ်ဍုၚ်နွံအပ္ဍဲဒေသတံဏံသီုဖအိုတ်ဂှ် အောန်အိုတ် ပ္ဍဲကဵု ၅ ပွိုၚ်ဍုၚ်ဂှ် ဒးပံက်လဝ်ရုၚ်ဗော်ဏောၚ် သာ်ဝွံ စၞောန်ပျးလဝ်ရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၅ ဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာဏံ ဟွံသေၚ်မ္ဂး ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၆ ဂိတုဂျာန္နဝါရဳမံက်တေံ ယဝ်ကၠောန်ကၠုၚ်ပေါဲရုဲမာဲမ္ဂး စနူအခိၚ်လၟုဟ်တုဲ သွက်ဗော်ဂှ် ဂွံအခိၚ်ပလေဝ်ပလေတ် ၜိုတ် ၁၀ ဂိတုဓဝ်ရ။
မွဲလ္ပာ်ဂှ်ပၠန် ပေါဲဗ္တိုက်ထပိုတ်ရိုဟ်ကၞက် သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်ဂှ်လေဝ် ဒှ်ဒၟံၚ်အလုံဍုၚ်မွဲ အသိၚ်ဟွံပိုတ်သ္ကုတ်တုဲ တိဍာ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်အုပ်ဓလီုဂွံလဝ်ပေၚ်ၚ်တံဂှ်လေဝ် ပိဂအုံမွဲဂအုံရဂှ် ဟွံပေၚ်ရပုဟ် ဒှ်ဒၟံၚ်ရ။
အတိုၚ်တၚ်နၚ် BNI-Myanmar Peace Monitor ဂှ်မ္ဂး အလုံဍုၚ်မွဲ ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်နွံ ၃၃၀ ဂှ် ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်ဍုၚ် ၂၄၀ ဂှ်တှ်ေ ဒှ်ဒၟံၚ်ပေါဲဗ္တိုက်တုဲ လၟိဟ်ပွိုၚ်ဍုၚ် လၟေၚ်ဒဒှ်ပဋိပက္ခပရေၚ်ပၞာန် က္တဵုဒှ်ဟွံမွဲဏီတံဂှ်ဝွံ သှ်ေဒၟံၚ် ၉၀ ဓဝ်ရ။
ဗိုလ်ဇၞော်ဇြေန်ယဝ် သ္ပလဝ်ဇြဳဒဳအာမ်ဂှ်တှ်ေ ဂကောံပၠန်ဂတး ကေုာံ ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်ဝွံ ဒးဗ္တိုက်ကဵုအာဇြဟတ်ဂရိုဟ် ကုကံၚ်ဇြဳပၞာန် နကဵုပရေၚ်ပၞာန် ဗွဲမညဳသၟဟ်ဂှ် နွံပၟိက်ဏောၚ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“ပေါဲရုဲမာဲဏံ ဂွံဒှ်ကၠုၚ် ဗွဲမအံၚ်ဇၞးဂှ် ဟွံမွဲပုဟ်။ ဆ္ဂး တိဍာ်သီဂွံလဝ်တုဲတုဲတံဂှ် ဆက်တုဲထိၚ်မာန်ဏောၚ်မ္ဂး ဂွံဏောၚ်။ ဂွံဒှ်ကၠုၚ်သာ်ဏံဂှ်လေဝ် ERO ပိုယ်တံကဵု ဒပ်ပၠန်ဂတးဒေသတံ ဒက်ပ္တန်ကၠုၚ်ညံၚ်ဇာဇၞိက်တုဲ ဒးဗ္တိုက်အာ ဗွဲမညဳသၟဟ်ဏောၚ်။ ယဝ်ဗ္တိုက်ကၠုၚ်ညဳညဳသာသာဟွံမာန်မ္ဂး ပေါဲရုဲမာဲထ္ၜးစဏံဂှ်လေဝ် ဒှ်အာမာန်ဒၟံၚ်ဏောၚ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ပ္ဍဲလၟေၚ်တရဴ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် အာစိုပ်ရုယှာဂှ် ဥက္ကဌကၠတ်ထဝ်ၜါတၠဂှ်တှ်ေ အခိၚ်ကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲဍုၚ်ဗမာဂှ် နကဵုဍုၚ်ရုယှာ ထံက်ဂလာန်အာကဵုဇြဟတ်ဏောၚ်တုဲ သီုဗလးဏာကဵု ဂကောံလ္ၚတ်တံဏောၚ်ဂှ် ဟီုလဝ်ရ။
အလဵုအသဳကြုက်ဂှ်လေဝ် ထံက်ဂလာန်ပေါဲရုဲမာဲကံၚ်ဇြဳပၞာန်တုဲ ကဵုအာသီုအရီုဗၚ်မနွံပၟိက်တံဏောၚ်ဂှ်ရ ညံၚ်ဂွံဒေါအ်ပန်ပှော်ဂှ် ပ္ညဳပ္ညပ်ကဵုလဝ် ကုဒပ်ကဝ်က MNDAA တုဲ ပ္ဍဲပရေၚ်ဍုၚ်ဗမာဂှ် လုပ်စိုပ်ပ္ညဳပ္ညပ်လဝ်အကြာရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်ဍုၚ် ကေုာံ ကွာန်အရာပ် နွံအပ္ဍဲရးဒေသ ဒၞါဲကံၚ်ဇြဳပၞာန်ထိၚ်ဒက်ဂွံလဝ်ပေၚ်ၚ်ဂမၠိုၚ် ညံၚ်ရဴရးဒေသလ္ဂုၚ်၊ နေဗျဳဒဝ်၊ မာန္တလေဝ်၊ ဗဂေါ၊ ဨရာဝတဳတံဂှ် ကၠောန်ဗဒှ်အာပေါဲရုဲမာဲ ဒကုတ်ညးကဵုညးမာန်ဒၟံၚ်ရ။
အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ NUG ဂှ်တှ်ေ ဂွံကလေၚ်အုပ်ဓလီု လ္ဂုၚ် ကေုာံ ဒေသဗဂေါမာန်ဂှ် စထ္မံက်အာပေါဲဗ္တိုက်တံရဏောၚ်ဂှ် သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်ကၟိန်ဍုၚ် မာန်ဝေန်ခိုၚ်တာန် ဟီုလဝ် ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ တုဲကၠုၚ်တေံရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ပြံၚ်ဆုဲကၠုၚ်လဝ် တမ်ဒပ်နွံသၟဝ်ဒပ်စဵုဒၞါညးဍုၚ်ကွာန် PDF ဌာနဝန်ဇၞော်ကာစဵုဒၞါ NUG တံဂှ်ရ။ ကြဴနူဂှ်တုဲ ဒပ်ပံၚ်ကောံဂမၠိုၚ် ဗ္တိုက်ကၠုၚ်လဝ် ဗ္ဒိုပ်သၞေဟ်ကၚ်ဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ၇ နွံလ္တူဂၠံၚ်လ္ဂုၚ်−မာန္တလေဝ်တြေံ ပ္ဍဲရးဗဂေါရ။
ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန် ပေါဲဗ္တိုက်သီဍုၚ်တံ ဟွံဂွံဒှ်ကၠုၚ်ဏီတံဂှ် ယဝ်ဆက်ဒှ်ဒၟံၚ်အကာဲအရာလၟုဟ်မ္ဂး ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကၠောန်ဗဒှ်ကၠုၚ်ပေါဲရုဲမာဲ လှဲလှဲလးလးမာန်ရောၚ် ဇြဟတ်ရာမညဖေဝ်ဒရာခေတ်တၟိ NRFF သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
ဒံက်တာသဳရိမန်ဆာန် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကမ္မတဳဗ္တိုက်သရိုဟ်ပေါဲရုဲမာဲ ကံၚ်ဇြဳဖေဝ်ဒရာဍုၚ်မန်ဂှ်တှ်ေ ညံၚ်ပေါဲရုဲမာဲဂွံလီုဂှ် ဗ္တိုက်အာ လ္ဂောံကဵုပရေၚ်ပၞာန် ပိုတ်တ်သ္ကုတ်တ်ဏောၚ်ဂှ် ဟီုရ။
“နဲကဲပၟိက်ဇၞော်အိုတ်ဂှ်တှ်ေ ဂကောံပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ၊ ဂကောံပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ပရေၚ်ပၞာန် မံက်ဂတဝ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲပၠန်ဂတးက္ညၚ်တံဏံ ပံၚ်တောဲဗွဲမစှ်ေကဵုဗျူဟာတုဲ နကဵုဗ္ၜတ်အလုံဍုၚ်မွဲ ညံၚ်ပေါဲရုဲမာဲပတောံဏံဂွံလီု သွက်ဂွံဗ္တိုက်သရိုဟ်ကေတ်အာအရေဝ် နကဵုပရေၚ်ပၞာန် ပိုတ်တ်သ္ကုတ်တ်ဂှ် ဖျေံစၟတ်လဝ်ရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ဖ္တိုက်ဖ္အောဝ်အာ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တံ နကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဏောၚ်တုဲ ဍုၚ်သ္အာၚ်တံဂှ်လေဝ် ညံၚ်ဟွံဂွံကဵုအရီုဗၚ်၊ ဟွံဂွံသ္ပစၟတ်သမ္တီပေါဲရုဲမာဲ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ်လေဝ် ရေၚ်တၠုၚ်အာ နကဵုနဲကဲကလုတ်တမာန်တံဏောၚ်ဂှ် ညးဆက်ဟီုရ။
ညးလ္ၚတ်ဂမၠိုၚ်ဂှ်တှ်ေ နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲတုဲမှ ဂွံပၞော်တိတ်ဏောၚ်ဂှ်ရ အတိုၚ်ဖန်ဇန်လဝ်ဟွံဒှ်ကၠုၚ်မ္ဂး ထပ်ပပဵုပ္တိုန်အာယုက်ကာလကာတၟေၚ်ဏောၚ်တုဲ ဂွံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲမာန်ဂှ် ပ္တိတ်အာဇြဟတ်ဏောၚ် သာ်ဝွံ သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
အခိၚ်လၟုဟ်ဂှ်တှ်ေ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ပကောံကၠုၚ်ကောန်ဒပ် နကဵုသၞောဝ်ယိုက်လျိုၚ်ပၞာန်တုဲ ဆက်တဝ်စၞေဟ်ဒၟံၚ် ကုပၞာန်ထ္ပက်ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံကဵု ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးဂမၠိုၚ် နကဵုပၞာန်ကျာဂှ် ဂၠိုၚ်နူကဵုပၞာန်ဗလးတိဏီရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)
ဗီု−MOI