လ္ဂုၚ်၊ အံက်တဝ်ဗာ (၄)
ကံၚ်ဇြဳပၞာန်သီအဝဵုဂှ် ပလံၚ်ဗစိုပ် တၚ်နၚ်မၞိဟ်ဍေံတံနွံပၟိက် မစိုပ်ဒၟံၚ်ဍုၚ်မ္ၚးတံ ဇရေၚ်ဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ်ကၟိန်ဍုၚ်နာနာ (အေန်တာပိုဝ်) တံဂှ်ဝွံ သ္ဇက်ဂွံဂွိၚ် ဟွံမွဲတုဲ အေန်တာပိုဝ်လေဝ် ပံၚ်တောဲရေၚ်တၠုၚ်အာ ဟွံသေၚ်ပုဟ်ဂှ် တၠပညာဥပဒေတံ ဟီုဂးလဝ်ရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဝွံ သွက်ဂွံလှဲပြံၚ်ကဵု ကုမၞိဟ်မစိုပ်ဒၟံၚ်ဍုၚ်သ္အာၚ် ဍေံတံမပ္တိတ်လဝ် လိက်ဝါရာန် တပ်စုတ်ၝောံပိုဒ်ပကီုပရာပ်နာနာတံဂှ် ပံၚ်တောဲရေၚ်တၠုၚ်လဝ် မ္ၚးနူအေန်တာပိုဝ်ဂှ် သီုကဵု ကၟိန်ဍုၚ်ဇိုၚ်ဝုတ်ဒိုဟ်တံရောၚ် ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ကံၚ်ဇြဳပၞာန် သ္ကိုပ်ဗိုလ်ဇြဝ်မေန်ထောန် ဟီုဂးလဝ်ရ။
ဂကောံဗၠာဲသၟိၚ်ကၟိန်ဍုၚ်နာနာ အေန်တာပိုဝ်ဂှ်ဝွံ ဒှ်ဂကောံ ဒပ်ပ္တန်လဝ် သွက်ဂကောံဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ်ရေၚ်သ္ကအ် ဂွံပံၚ်တောဲရေၚ်တၠုၚ်မာန် သွက်ဒုဟ်ဒဏ်မဇၞော်ဒုတ် ညံၚ်ရဴအမှုဂစိုတ်မၞိဟ်၊ အမှုပကီုပရာပ်၊ အမှုကူသာန်သွံရာန်မၞိဟ် ကေုာံ ကူသာန်သွံရာန်ဂဥုဲၜူမာဲတံဂှ်ရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ အေန်တာပိုဝ်ဝွံ အတိုၚ်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ မအာတ်မိက်လဝ်ဂှ် ကလေၚ်လှဲပြံၚ်ကဵုအာ ကုမၞိဟ်မနွံမံၚ်ပၟိက်တံ ဟွံသေၚ်တုဲ ပြဝကိစ္စလၟုဟ်ဝွံ ဒှ်အရာဘပဠ တြးဝါဒရဂှ် ညးရေၚ်တၠုၚ်ဂဗုတ် ဝှ်ကြံၚ်မွဲတၠ ဥူကျဳမျေတ် ဟီုရ။
“အေန်တာပိုဝ်ဂှ် ဂစိုတ်မၞိဟ်၊ ဗ္တိုက်ဒမၠ၊ ကူဘိၚ်၊ မၞိဟ်ဗီုတံဏံဂှ်ရ အေန်တာပိုဝ် ဒုၚ်တဲရေၚ်တၠုၚ်ရ၊ ၅၀၅ လၟုဟ်ဟီုဂှ် ဒှ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဏောၚ်၊ ဂဗုတ်မဆက်စပ်ကဵု ၝောံပိုဒ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် ဍေံတံ ဟွံကၠောန်ပုဟ်၊ ဟွံဆက်စပ်ပုဟ်ဂးတုဲ အေန်တာပိုဝ် ဟီုလဝ် ပြာပြာကတ်တ်တုဲတုဲရ၊ လစွံစိုတ် အေန်တာပိုဝ်ဂှ် သာ်ဏံ နွံရ၊ ဍေံတံဂှ် ဘပဠသက်က်တုဲ တြးလဝ်ရောၚ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
အခိၚ်လၟုဟ်ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဝွံ တၚ်နၚ်မၞိဟ်မဆက်စပ်ကဵု ဂကောံ NUG , CRPH, PDF မစိုပ်ဒၟံၚ် ဍုၚ်သ္အာၚ်တံ၊ တၚ်နၚ်ညးမဖ္တိုက်ဖ္အောဝ် ဒစဵုဒစး ပရေၚ်ပၞာန်သီအဝဵုတံဂှ် ပလံၚ်ဗစိုပ်လဝ် ဇရေၚ်ဂကောံဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ် ကၟိန်ဍုၚ်နာနာ အေန်တာပိုဝ်ဂှ်ရ။
တုဲကၠုၚ် တ္ၚဲဟွံလအ်အကြာဏံဂှ်လေဝ် ညးဗြဴပြိုၚ်ကျေဝ် ဟာန်လေဝ် မဒှ်ကောန်ဍုၚ်ဗၟာ မဒးဒုၚ်သီပလီုလဝ် တၞးကာဒ်ကၠောံဍုၚ်ဂှ်ဝွံ ကြဴနူဒးဒုၚ်ရပ်ထိၚ် ပ္ဍဲသၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာ ဍုၚ်ၜၚ်ကံက်တုဲဂှ် နကဵုပွစဵုဒၞါ UNHCR ဂှ် ကလိဂွံလဝ် အခေါၚ်စ္ၜုဲစ္ၜော် ပ္ဍဲဍုၚ်ကနေဒါရ။
တၠပညာဥပဒေမွဲတၠဂှ်လေဝ် နူကဵုဍုၚ်သ္အာၚ်တံ ဒဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ် ဟိုတ်နူသ္ပလဝ်စၟတ်သမ္တီ ကုဒပ်ပၞာန်ဗၟာ နဒဒှ်အလဵုအသဳလုပ်သၞောဝ် ဟွံမွဲဏီဂှ်ရ နကဵုအေန်တာပိုဝ် ပံၚ်တောဲရေၚ်တၠုၚ်အာ ဟွံသေၚ်ပုဟ်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“လညာတ်ပိုယ်ဂှ်တှ်ေ အေန်တာပိုဝ် ဒုၚ်တဲကၠောန်အာ ဟွံသေၚ်ပုဟ်ဂှ် ညာတ်ရ၊ မုပရောဟီုတှ်ေ ဒးသ္ၚဳဂၠိပ် လ္တူအကာဲအရာ မက္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်လၟုဟ်တံဂှ်ရ၊ အတိုၚ်အကာဲအရာလၟုဟ်မ္ဂး ဂကောံအပ္ဍဲဒေသ အာဇြဳယာန်ဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲကဵုပေါဲကောံဓရီုအာဇြဳယာန်တံရဂှ် ဟွံကဵုလဝ်အခေါၚ်တိုန်စိုပ် ကုကံၚ်ဇြဳပၞာန်တုဲ ဟွံသ္ပစၟတ်သမ္တီပုဟ်ဂှ် ဂယျာန်ပါဲလဝ်ရ၊ သာ်ဏံကီု UN ဝွံလေဝ် ဟွံကဵုအခေါၚ်တိုန်စိုပ် ကောံဓရီုဍေံမွဲသာ် တးပါဲလဝ်ဂှ်တှ်ေ တၚ်ဒတူလိုၚ် အလဵုအသဳဍေံတံဂှ် သ္ပလဝ်စၟတ်သမ္တီ ဗွဲမလုပ်သၞောဝ်ဂှ် ဟွံမွဲပုဟ်၊ ဟွံမွဲဂှ်ရ လ္တူမအာတ်မိက်ကၠုၚ်လဝ်တံဂှ် နကဵုအေန်တာပိုဝ် သွက်ဂွံရေၚ်တၠုၚ်ဒ္ဂေတ်ဗက် အတိုၚ်ဥပဒေဂှ် ဟွံမွဲပုဟ်၊ အေဂှ်တှ်ေ နကဵုအေန်တာပိုဝ် ဒ္ဂေတ်ဗက်ရေၚ်တၠုၚ်ကၠုၚ် ဟွံသေၚ်ပုဟ်ဂှ် ပိုယ်ညာတ်ရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဝွံ ဒှ်ဍုၚ်မလုပ်ဂကောံ အေန်တာပိုဝ်မွဲဍုၚ်တုဲ ၊ ပ္ဍဲလက်ထက်တၠအဝဵုတြေံ ဥူတာန်ယှိုဲတေံဂှ် စဒှ်ကၠုၚ်လဝ် ကောန်ဂကောံရ။
ကောန်ဂကောံအေန်တာပိုဝ် မပံၚ်တောဲရေၚ်တၠုၚ် ကုလၟေၚ်ကမၠောန်ဗၠာဲသၟိၚ်ဍုၚ်သ္အာၚ်တံဂှ်ဝွံ ဍုၚ်မဒှ် ကောန်ဂကောံ အပံၚ် (၁၉၄) ဍုၚ် နွံတုဲ သွက်ကိစ္စ ပရေၚ်စၟဳစၟတ်ဂၠိုက်ဂၠါဲ စပ်ကဵုဂၠးကဝ်တံဂှ် ပါ်တြးကဵုဒၟံၚ် တၚ်နၚ်တံ၊ ကဵုဒၟံၚ်အထံက်အပၚ် စပ်ကဵုကမၠောန်နဲပညာတံဂှ် နွံရ။
ဂကောံဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ် သၟဝ်တဲကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဝွံ ဒၟါနူဒှ်ကောန်ဂကောံ အေန်တာပိုဝ်ဂှ်ရ ကလိဂွံဒၟံၚ်အခေါၚ်လုပ်စိုပ် ပ္ဍဲသေန်တာတၚ်နၚ်အေန်တာပိုဝ် စပ်ကဵုအလုံဂၠးတိ (၁၄) ဒၞါဲတံဂှ်ကီု၊ အခေါၚ်အာကၠုၚ်တရဴ၊ အခေါၚ်မကလိဂွံတၚ်နၚ် စပ်ကဵုပညာဂဥုဲဂဗုတ်တံရ။
ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ညးဍုၚ်ကွာန် ဒးဒုၚ်တပ်စုတ်ၝောံပိုဒ်ဟွံဗဗွဲဓဝ် နာနာတံ၊ ဒးဒုၚ်ဘပဠဒၟံၚ် အန္တရာယ်လမျီုတံဂှ်ဝွံ ဒးစ္ၜုဲစ္ၜော်ဒၟံၚ် အပ္ဍဲဍုၚ်သေံ၊ ဍုၚ်အိန္ဒိယ ကေုာံ ဍုၚ်ဗေန်ဂလာဒေတ်တံ နွံဒၟံၚ် ဂၠိုၚ်ကဵုကိုဋ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)