မတ်မလီု၊ ဂျောန် ၄
ဍုၚ်သ္အာၚ်ဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံကေတ်ကဵုအရေဝ် တဲဆီဍေက် ဗွဲလက္ကရဴအမှုရာဇဝတ် ကေုာံ ပရေၚ်ပြုပြေၚ်ပၞာန်ပကီုပရာပ် ဂကောံဒပ်ပၞာန် မကလိလောန်လဝ် လ္တူညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ် တမာအေန်သတဳကျုတ် ဖ္တိုက်ဖ္အောဝ်အာတ်မိက်လဝ်ရ။
တုဲကၠုၚ်ဂိတုမေ ၃၁ တေံ နူကဵုတမာအေန်သတဳကျုတ် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ် လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် နကဵုယၟု ပွမထ္မံက်ပ္တိတ် ညးမကၠောန်ပ္တိတ်လွဟ်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ တဲဆီဍေက်လက္ကရဴသၞာတ် ရ။
ကဏ္ဍကၠောန်ပ္တိတ်လွဟ်အပ္ဍဲဍုၚ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာဂှ် ရုၚ်သ္ကိုပ်အုပ်ဓုပ်ကၠောန်ပ္တိတ်ကပေါတ်ကာစဵုဒၞါ (ကကထုတ်) နွံသၟဝ်တဲရုၚ်သ္ကိုပ်က္ဍိုက်ပ်ကာစဵုဒၞါ (ပၞာန်တိုက်) သ္ကိုပ်သ္ကကၠောန်ဒၟံၚ်ရ။
ကပေါတ်လွဟ်ပၞာန်၊ မကမ်လွဟ်လက်နက်၊ မခတိုဟ်ဇြဟတ်သ္ကာတ် ကေုာံ စဵုကဵုကမ်လှောဝ် နွံပၟိက် သွက်ဒပ်ပၞာန်ဂှ် ကၠောန်ပ္တိတ်လဝ် ပ္ဍဲရုၚ်စက်ကၠောန်ပ္တိတ် ကပေါတ်ကာစဵုဒၞါ သၟဝ်တဲရုၚ်ပ္တိတ်ကပေါတ်ကာစဵုဒၞါဂှ်ရ။
ပ္ဍဲလိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်ဂှ် ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ် စရၚ်ယၟု သီုကဵု ဂအုပ်သၞာဲဒဴ ရုၚ်ကၠောန်ပ္တိတ်ကပေါတ်ကာစဵုဒၞါ ဒုသ္ကိုပ်ဗိုလ်ဇၞော် ကာန်မျေတ်တာန် မပါလုပ်ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကဆံၚ်လ္တူ ပိတၠ ကဵု သ္ကိုပ်ရုၚ်စက် ၂၅ တၠ နူကဵုရုၚ်စက် ၂၅ ရုၚ်ရ။
သၞာဲဒဴပၞာန် သ္ကိုပ်ရုၚ်စက်တံဏံဂမၠိုၚ်ဝွံ ပ္ဍဲကဵုပရေၚ်ဂစိုတ်ကမၠက်ဂကူမၞိဟ် လ္တူရိုဝ်ဟေန်ဂျာ အပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၇ တေံကဵု ပရေၚ်ဂစိုတ်ကမၠက် လ္တူညးဍုၚ်ကွာန် ကြဴနူပၞာန်သီအဝဵု သၞာံ ၂၀၂၁ ၊ အမှုရာဇဝတ်ပၞာန် ကေုာံ အမှုရာဇဝတ် ကလိလောန်လဝ် လ္တူဂကူမၞိဟ်တံဂှ် ဒှ်တၠတဲဆီဍေက် မရီုဗၚ်ကဵုဒၟံၚ်ဇြဟတ် နူဗွဲလက္ကရဴဏောၚ် သ္ဂးရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ နကဵုအလဵုအသဳဍုၚ်သ္အာၚ် ထေက်ကဵုဒးဖျေံစၟတ် တပ်ဒဏ်ကၟာတ်လဒဵု လ္တူညးလျိုၚ်မၞုံ ဗွဲအဓိက မကၠောန်ပ္တိတ်ကဵုဒၟံၚ် လွဟ်ပၞာန် မရပ်စပ်စကာဒၟံၚ် အပ္ဍဲပရေၚ်ပြုပြေၚ်ပရေၚ်ပၞာန်ပကီုပရာပ်ဂကောံပၞာန် လ္တူညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် ဖ္တိုက်ဖ္အောဝ်လဝ်ရ။
နာဲအဲမန် ပရိုဝ်ဂရာမ်ဒါရိုက်တာ ဌာန်သ္ဇိုၚ်အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ဍုၚ်မန်ဂှ် ယဝ်ကေတ်အရေဝ် ကုညးတၠဒုဟ်ဂမၠိုၚ် ပိုတ်တ်သ္ကုတ်တ်မာန်မ္ဂး တၠအဝဵုလဵုမွဲမှ ညံၚ်ဟွံဂွံထပ်ဝးပ္ကဝ်မွဲဝါပၠန်ဂှ် တုပ်တဴညံၚ်ရဴ ဒုၚ်ကဵုလျိုၚ်ရောၚ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“ပွမကေတ်ကၠေံအရေဝ် ပိုတ်တ်သ္ကုတ်တ် လ္တူညးတၠဒုဟ်ရာဇဝတ်သာ်ဏံဂှ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာ အရာမဒှ်ဒၟံၚ်အခိုက်မွဲ ဒုဟ်နွံမံၚ်ဖိုဟ် ဟွံဒးဒုၚ်ကဵုဒုဟ်ဒဏ်ဂှ် ရုန်တိတ်မာန်ဏောၚ်။ ဗွဲကြဴ ညံၚ်တၠအဝဵုလဵုမွဲမှ ဟွံဂံၚ်ဝးပကဝ် ညံၚ်ဟွံဂွံထပ်ဒှ်ဂှ် တုပ်တဴညံၚ်ရဴဒုၚ်ကဵုလျိုၚ်ဏောၚ်ဂှ် အဲဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒှ်ပရေၚ်ကဵုဒုဟ်ကေတ်အရေဝ် ဗွဲမစိုပ်တရဴမွဲရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
အတိုၚ်လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်ဂှ်မ္ဂး ကြဴနူပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ဂကောံပၞာန် မဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက် ကုပရေၚ်ပၠန်ဂတးဂှ်ဝွံ ကော်ကေတ်စကာကၠုၚ်ဒၟံၚ် ကောန်ပၞာန်(ကပစ) သွက်မုက်ပၞာန်၊ သွက်ဂွံၚးတးတိဍာ်၊ သွက်ပရေၚ်ဂီုကၠီုတံဂှ်ရောၚ် သ္ဂးရ။
အတိုၚ်စၟတ်သမ္တီ တမာအေန်သတဳကျုတ်ဂှ်မ္ဂး ကောန်ဒပ် နူကဵုရုၚ်စက်ကပစဝွံ ရပ်ဒက်ညးဍုၚ်ကွာန်ကောန်အရာပ်ဂမၠိုၚ် ဟၟဲကဵုသၞောဝ်ကီု၊ ဍဵုဍိုက်ပျဲပျာံ၊ ဂစိုတ်ဂယိုၚ်၊ ထ္ပက်ကရောၚ်ပၞာန် စံၚ်ပလီုကွာန် ကေုာံ ပန်ပှော်ဒၟံၚ်လွဟ်ဇၞော်တံ ဒှ်တမ် ကလိလောန်လဝ်ရောၚ် ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ သ္ကိုပ်ရုၚ်စက် (ကပစ) ဂမၠိုၚ်ဝွံ ဒှ်ညးရီုဗၚ်ကဵုဒၟံၚ်ဇြဟတ် အဓိက မကၠောန်ပ္တိတ်ကဵုဒၟံၚ် မကမ်လွဟ်လက်နက်ပၞာန် သွက်ဂကောံပၞာန် သၟးဟွံက ပ္ဍဲကဵုအမှုရာဇဝတ်ပၞာန် မကလိလောန်လဝ် လ္တူညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ် ဒှ်ညးတာလျိုၚ်နွံ တိုက်ရိုက်ဏောၚ်ဂှ် သ္ဂးရ။
ဂကောံဒပ်ကၠောန်ပ္တိတ်လွဟ်ပၞာန်ဂှ်ဝွံ ဒှ်လေံထံက် အဓိက သွက်အမှုရာဇဝတ်ဍုၚ်သ္အာၚ် နူကဵုဂကောံပၞာန် မကလိလောန်လဝ်ဂှ်တုဲ သၞာဲဒဴအေန်ဂျေန်နဳယျာပၞာန်ဂမၠိုၚ် ရီုဗၚ်ကဵုဇြဟတ်ကဵုဒှ် ကဵုအမိၚ်ကောပ်ကာဲတုဲ ကလိလောန်ဒးတိုက်ရိုက်ကဵုဒှ် ဟွံဒေါအ်ဟွံဂွံ ဒးဒုၚ်လျိုၚ်ဏောၚ်ဂှ် တမာအေန်သတဳကျုတ် ကဵုလဝ်ကသပ်ရ။
ညးချဳဒရာၚ်အခေါၚ်အရာမၞိဟ်တံဂှ်တှ်ေ ဇၟာပ်ညးမပါလုပ် ပ္ဍဲစက်ယန်ဝးပ္ကဝ် လ္တူကောန်အရာပ်တံဂှ် နူကဵုပရေၚ်စဳရေၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ဍုၚ်သ္အာၚ် ကေုာံ အပ္ဍဲဍုၚ် သၟဝ်အကာဲအရာ မဂွံအခေါၚ်စဳရေၚ်ဂဗုတ်ဂှ် ပ္တိုန်ရုၚ်တုဲ ဒးကေတ်အရေဝ်ကဵုဒုဟ်ဒဏ် အရာမထေက်ကြိုက်တံဏောၚ်ဂှ် ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
“ပြဟ်ဟ်ဏံ ပိုယ်တံကလေၚ်ရံၚ်မ္ဂး ကေတ်အရေဝ်ကၟာတ်လဒဵု မာန်ဏောၚ်။ ပၠောပ်စရၚ်ယၟုလီုတံဂှ်တုဲ တပ်ဒဏ် ကၟာတ်လဒဵု ကုညးတံမာန်ဏောၚ်။ အရာမဟွံကဵုလုပ်သၞောဝ် တၞဟ်ဟ်တံလေဝ် ကၠောန်ဂွံဏောၚ်။ ဆ္ဂး အခိၚ်စိုပ် ကာလပြံၚ်လှာဲလွေဟ် ဖေဝ်ဒရာဒဳမဝ်ကရေဇြဳ မွဲမွဲ ဟွံသေၚ်မ္ဂး ပ္တိတ်လဝ်လိက်ဝါရာန်တုဲ အခိၚ်အခါဒးမ္ဂး အခိၚ်ကာလလၟုဟ် ယဝ်ရပ်ဒက်မာန်မ္ဂး ဒှ်အကာဲအရာခိုဟ်ကွေံကွေံမွဲရဏောၚ်။ တုဲပၠန် ဒးပ္တိုန်ရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ် လွာဲဂှ်ဏောၚ်။ သွက်ဂွံကေတ်အရေဝ် လ္တူအမှုရာဇဝတ် ညးတံ မကလိလောန်လဝ် ဗွဲမပိုတ်သ္ကုတ်ဂှ် နွံပၟိက်ဗွဲမလောန်ရ” သာ်ဝွံ နာဲအဲမန် ဟီုရ။
နကဵုအလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ NUG လေဝ် သွက်ဂွံပၠောပ်စရၚ်ယၟုလီု ဂွံလလောၚ်တြး သ္ကိုပ်ရုၚ်စက် (ကပစ) ကေုာံ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဇၞော်ဇၞော် (ကကထုတ်) မထ္မံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲလိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်ဂှ်လေဝ် တမာအေန်သတဳကျုတ် အာတ်မိက်လဝ်ဏီရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၁ ဂိတုဒဳဇြေန်ဗာဂှ် ဍုၚ်အမေရိကာန်၊ ယူကေ ကေုာံ ကနေဒါတအ် တပ်ဒဏ်ကၟာတ်လဒဵုလဝ် ရုၚ်သ္ကိုပ်သၞာဲဒဴကၠောန်ပ္တိတ်ကပေါတ်ကာစဵုဒၞါ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ နွံရ။
ပ္ဍဲကဵုတၚ်လလောၚ်တြး တပ်ဒဏ်ကၟာတ်လဒဵု ရုၚ်ထိၚ်ဒက်ဒြပ်ရတ်ဍုၚ်သ္အာၚ် ဌာနဝန်ဇၞော်ပရေၚ်ဘဏ္ဍာ အမေရိကာန် (OFAC) ဂှ်တှ်ေ လွဟ်ပ္တိတ်နူ (ကကထုတ်) ဂှ်ဝွံ ဒဒှ်ရရပ်စပ်စကာဒၟံၚ် ပ္ဍဲကဵုပွပကီုပရာပ် ဓဇန်ကြမ်ကြ ဒပ်ပၞာန်ဗမာ မကလိလောန်လဝ် လ္တူညးဍုၚ်ကွာန်ဍုၚ်ဗၟာတံဂှ် ဍာံဍာံရောၚ် ဟီုလဝ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)
ဗီုရုပ်− MOI