ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ထပ်ဂလိုၚ်ပတိုၚ်လဝ် အာယုက်ကာလကာတၟေၚ် ပွိုၚ်(၆) ဂိတုဂှ် ပွိုၚ်ဍုၚ် (၃၇)ပွိုၚ်ဍုၚ် ပ္ဍဲကဵုရးဒေသဇၞော် ကေုာံတွဵုရးတအ်ဂှ် လလောၚ်တြးကၠုၚ် နဒဒှ်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ပၞာန် (Martial Law) ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ တုဲကၠုၚ် စၟတ်တ္ၚဲ(၂)ဂှ်ရ။ သွက်ဂွံဒ္ဂေတ်ဗက် အခေါၚ်အဝဵုပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ပၞာန် ပ္ဍဲကဵုလလောၚ်တြးကၠုၚ်လဝ်တအ်ဂှ် ပ္ဍဲတွဵုရးကရေၚ်ဍာဲ ပါလုပ်ဒၟံၚ် (၄)ပွိုၚ်ဍုၚ်ရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲလတူကံၚ်ဇြဳပၞာန် လလောၚ်တြးကၠုၚ်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ပၞာန်ဏံ ဗီုလဵုညာတ်ကေတ်ရော။ ပေါဲရုဲမာဲကံၚ်ဇြဳပၞာန် ပ္တိတ်ဒၟံၚ်ဇြဟတ် သွက်ဂွံကၠောန်ဗဒှ်ဂှ်လေဝ် ဗီုပြၚ်လဵု သွက်ဂွံစဵုဒၞာအာနွံရော။ စပ်ကဵုကအကာဲအရာဏံတုဲ ဆက်စၠောံသၟာန်သွဟ်လဝ်ကဵု ညးအုပ်ကာ (၂) ဗော်တဴတက်ကောန်ဂကူကရေၚ်ဍာဲ ဥူမျေအ်သာန်ရ။
-အလန်ကၠာအိုတ်ဏံ ပ္ဍဲလ္တူတၚ်လလောၚ်တြး ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ပၞာန် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ဗီုလဵုညာတ်ကေတ်ရော။
နူလပါ်ဍေံတအ် ကြဴနူသီကေတ်အဝဵုတုဲဏံဂှ် ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ပၞာန်ဂှ်တှ်ေ စၟတ်သမ္တီကာလကာတၟေၚ်ဏောၚ်။ ကၠောန်ကၠုၚ်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ပၞာန်ဏောၚ်။ ပေၚ်အာၜါသၞာံရ။ ပေၚ်ၜါသၞာံတုဲ ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ စၟတ်တ္ၚဲ (၁)ဂှ် ထပ်ကလေၚ်ဒက်ပ္တိုန် ကံၚ်ဇြဳပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ပၞာန်ပၠန်။ ဒက်တုဲ ပွိုၚ်ဍုၚ် (၃၇) ပွိုၚ်ဍုၚ်ဂှ် (Martial Law) ရ။ စၟတ်သမ္တီပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ပၞာန်တုဲ စၟတ်သမ္တီ(Martial Law)ရ။ ကွေံဏောၚ်တှ်ေ အရာဏံ မံက်မံက်ဂတဝ်ဂတဝ်ရ။ စကစဂှ် အရာဏံ ဓမံက်ထ္ၜးဒၟံၚ် တိဍာ်ဍေံတအ်ထိၚ်ဒဝ် ဍိုက်က်ပေၚ်ၚ်ဟွံမာန် ထေၚ်လဵုဒၟံၚ်ရ။ ဥပမာ-ပ္ဍဲကဵုတွဵုရးကရေၚ်ဍာဲတှ်ေ ပွိုၚ်ဍုၚ်ဍေံတအ် ဓမံက်လဝ်ပန်ပွိုၚ်ဍုၚ်ဂှ်တှ်ေ ဣဏံဂှ် ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်၊ ဣဏံဂှ်ပရေၚ်စဳရေၚ်သၞောဝ်၊ ဣဏံဂှ် ပရေၚ်ချူခၞံသၞောဝ် ဗီုဏံ ဒှ်ဒေသရပ်စပ် ရေၚ်တၠုၚ်ဟွံမာန်တအ်ရ။
ဟိုတ်နူဂှ်ရ နူကဵုသီအဝဵုတုဲဂှ် ဍေံတအ်ပ္တဝ်လဝ်ကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တအ်တုဲ ဗတိုက်သရိုဟ် ဒၟံၚ်တအ်နွံရ။ လၟုဟ်တှ်ေ ပရေၚ်ဗတိုက်သရိုဟ်ဗီုဏံဂှ် နူကဵုကၟိန်ဍုၚ်နာနာတအ် နကဵုဒုဟ်ရာဇဝတ် ဆေၚ်ရာကဵုကောန်ဂကူမၞိဟ်ကီု၊ ပရေၚ်ဂစိုတ်ကမၠက်ဂကူကီု ညံၚ်သက်သဳအရာတအ်ဏံ ဟွံဂွံမွဲဂှ် နဒဒှ်ပရေၚ်ပရအ်ဒုၚ်စဵုဒၞာဂှ် တိဍာ်တအ်ဂှ် ဒှ်တိဍာ်အုပ်ဓုပ်ပၞာန်ဏောၚ်။ ဒှ်တိဍာ်ပ္တိတ်လဝ်အမိၚ် (Martial Law)ဏောၚ်။ ဗီုဍေံတအ်မိက်ဂွံသ္ပဂှ် သ္ပဏာရ။ ဒှ်ဗီုပြၚ် ပ္တိတ်ဏာလဝ် ညံၚ်ဂွံဍဵုဍိုက်ပြိုက်ဂစိုတ်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် လတူနူဏံဏီရ။
-ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ယဝ်ရပ္တိတ်ကၠုၚ်ဇြဟတ်ပေါဲရုဲမာဲသွက်ပၞော်တိတ်ဍေံဟွံဒှ်ညံၚ်ဂွုဒှ်တှ်ေ နကဵု KNPP ဗီုပြၚ်လဵု သွက်ဂွံကလေၚ်ပလန်အာတဲ နွံရော။
အရာဏံဂှ်တှ်ေ ပိုဲတအ်ဂှ် ပေါဲရုဲမာဲကၠောန်ဗဒှ် အတိုၚ်နဲဒဳမဝ်ကရေဇြဳဂှ် ပိုဲဟွံတးပါဲပုဟ်။ ပ္ဍဲဍုၚ်မွဲမွဲ ညံၚ်အလဵုအသဳခိုဟ်ဟ် ဂွံမံက်တိတ်ကၠုၚ်မာန် ဒးနွံကဵုပေါဲရုဲမာဲ နဲကဲဒဳမဝ်ကရေဇြဳဏောၚ်ဂှ် ပိုဲဒုၚ်လဝ်တဲရ။ ဆဂးဂှ် လၟုဟ်ဏံ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲပတောံဂှ်တှ်ေ ပရေၚ်ဓဝ်တာရာလေဝ် နွံဟွံသေၚ်ပုဟ်။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဍာံစၟတ် နွံပၟိက်ဒၟံၚ် သွက်ကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲ ဇေတ်တ်ဂှ် ရုဲစှ်ကဵုမာန် ဟွံသေၚ်ဂှ်ရ။ ဟီုတှ်ေ ဒှ်ပေါဲရုဲမာဲ ဖန်ဗဒှ်ကဵု အကာဲအရာကၟိန်ဍုၚ်ဏံ သာတုဲ စိုပ်အာ FAIL STATE မာန်ဒၟံၚ်ရ။
ဂကောံရပ်လွဟ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ပိုဲတအ်ဂှ် ပေါဲရုဲမာဲပတောံဍေံတအ်ဂှ် ပရေၚ်ဓဝ်တာရာ ဟၟဲပုဟ်။ ဍေံတအ်လေဝ် ကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲ ဟွံဂွံပုဟ်ဟီုဂှ် သွက်ပိုဲဂွံသောၚ်ကလး လဴထ္ၜးကဵုညးဍုၚ်ကွာန် ကဵုကၟိန်ဍုၚ်နာနာဂှ် နွံဒၟံၚ်ရ။ မွဲလပါ်ပၠန်ဂှ်လေဝ် အတိုၚ်ပေါဲရုဲမာဲဍေံတအ် ညံၚ်ဟွံဂွံလုပ်၊ ညံၚ်ဟွံဂွံပဂှ်၊ အရာဏံ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကီု၊ ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ကီု ပိုဲတအ်သာတုဲ ဒးကၠောန် ကမၠောန်ကဵုပညာဏောၚ်ဂှ် ပိုဲကၠိုဟ်ကေတ်လဝ်ရ။ အတိုၚ်ပရေၚ်ပၞာန် ဒှ်လီုဒၟံၚ်ပ္ဍဲတွဵုရးတအ်ဂှ်တှ်ေ အရာဏံဂှ် တၞဟ်ခြာရ။ အရာတအ်ဏံရ။
-အလန်လကြဴအိုတ်ဏံ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် သွက်ကၟိန်ဍုၚ်ဂွံၜိုဟ်လလံ ကမၠောန်ဍေံတအ်ဂှ် ပ္ဍဲလတူဟီုကၠုၚ် နကဵုကၟိန်ဍုၚ်နာနာဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံသ္ပကဵုစၟတ်သမ္တီဂှ် ဗီုလဵုညာတ်ကေတ်ရော။
ညံၚ်ကၟိန်ဍုၚ်နာနာ ဂွံသ္ပစၟတ်သမ္တီကဵု ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ပိုဲတအ်အပံၚ်သၞာံ (၇၀)သၞာံပြၚ်ရလေဝ်ဏး။ ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဂကောံရပ်လွဟ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် မံက်တိတ်ကၠုၚ် နူကဵုဂကောံကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်ဏံတုဲမှ ပၞာန်ပ္ဍဲဍုၚ်ပိုဲတအ်ဂွံဒှ်ကၠုၚ်ရ။ ပိုဲတအ်ဂှ် ဟိုတ်နူကဵု ကဵုပရေၚ်ကဆံၚ်ကောန်ဂကူတုပ်သၟဟ်၊ ပရေၚ်ဗဗွဲဓဝ် ကဵု ပရေၚ်ဖန်ဖက်ကံကုသိုလ်ဇကုဇကုဟွံမာန်ဂှ်ရ ဒှ်ကၠုၚ်လဝ်ရ။ ဟီုတှ်ေ ပ္ဍဲပွိုၚ် (၇၀) သၞာံပြၚ်ဂှ် ပိုဲတအ် ဒးဇၞော်ဂေါဝ်ဂျိုၚ်ကၠုၚ်လဝ် အကြာသၞောတ်တၠအဝဵုမွဲဗော်၊ ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ပၞာန်တအ်ဂှ်ရ ပိုဲဒက်ပ္တန် ကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရေဝ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳပံၚ်ကောံ ဇေတ်တ် ညးဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် နွံဒၟံၚ်ပၟိက်ဂှ်ဟွံမာန်ရ။ တုဲမွဲပၠန်ဂှ် သၞောဝ်သ္ဇိုၚ် ၂၀၀၈ စကစ သုၚ်စောဲဒၟံၚ်လၟုဟ်ဂှ် သွက်အဝဵုဒပ်ပၞာန် ဂွံဆက်ဂျိုၚ်အာဂှ် ဒှ်သၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဒက်ပ္တန်ထံက်ပၚ်ကဵုဒၟံၚ်တုဲ ကဵုပရေၚ်သၞောတ် ဒက်ပ္တိန်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရေဝ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ကောန်ညးဍုၚ်ကွာန် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် စၟဳပတှ်ေလဝ်ဂှ် ဗီုလဵုသ္ပလေဝ် ဒှ်သၞောဝ်သ္ဇိုၚ် အာစိုပ်မာန်ဟွံသေၚ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ကၟိန်ဍုၚ်နာနာဂှ် ညံၚ်သၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဒက်ပ္တန်ကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲဂွံမံက်တိတ်ကၠုၚ်ကီု နူကဵုသၞောတ်မွဲကၟိန်ဍုၚ်တၠအဝဵုဂှ် ညံၚ်သၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဒက်ပ္တန် ဒုၚ်ကဵုလျိုၚ် သၞောတ်ဖေတ်ဒရေဝ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံမာန် နွံဟေၚ်မှ ကၟိန်ဍုၚ်နာနာဂှ် ထေက်ကဵုဒးသ္ပစၟတ်သမ္တီကဵု အလဵုအသဳတိုန်ကၠုၚ်တၟဏံထေက်ရ။ လၟုဟ်ဏံလေဝ် ပ္ဍဲ ၂၀၂၀ဂှ် ထိၚ်ဒဝ်ရပ်ဒက်လဝ် အမာတ်ဒုၚ်ရုဲစှ်လဝ် အတိုၚ်နဲကဲဒဳမဝ်ကရေဇြဳဂှ်တုဲ ဒပ်ပၞာန်သီကေတ်လဝ်အဝဵုရ။ ဒှ်ဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုရ။ ဒှ်ဒပ်ပၞာန်ဟွံလုပ်ကဵုသၞောဝ်ရ။ အတိုၚ်သၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဒက်ပ္တန်ဍေံတအ်သုၚ်စောဲဒၟံၚ်လၟုဟ်ဏံဂှ် ပ္ဍဲကဵုဍေံတအ်ဂှ် မုအခေါၚ်ကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲတအ်၊ ပ္ညဳပ္ညပ်ကဵုဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်၊ တအ်ဏံဂှ် ကၠောန်သ္ပဒၟံၚ်ဗီုပြၚ်နာနာတုဲ၊ အရာတအ်ဏံဂှ် ကၟိန်ဍုၚ်နာနာတအ် သ္ပကဵုစၟတ်သမ္တီလးလးဟွံဂွံပုဟ်ဂှ်။ ဗီုကဵုဟီုလဝ်နူကၠၚ်ဏံဂှ်ရ ပ္ဍဲကဵုကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာတ္ၚဲဏံ ညံၚ်ပရေၚ်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရေဝ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ဂွံမံက်တိတ်ကၠုၚ်၊ ကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရေဝ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဂွံမံက်တိုန်ကၠုၚ်မာန်ဂှ် နွံပၟိက်ဒၟံၚ်ကဵုပရေၚ်ထံက်ပၚ်တအ်ရ။ နကဵုအဲဂှ် မိက်ဂွံကဵုဏာ တၚ်သမ္တီဗီုဏံရ။