လ္ဂုၚ်၊ ဖေဖဝ်ဝါရဳ (၁၀)
ဟိုတ်နူတၚ်သၞောတ်ဗ္ၜတ်သၞောဝ်ဥပဒေ ပ္တိုန်စရၚ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကမ္မယှေန်ပေါဲရုဲမာဲကၟိန်ဍုၚ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မခါန်ကၞက်လဝ်ဂှ်တုဲ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လ္ၚဵုတံဝွံ သွက်ဂွံပ္တိုန်စရၚ် ပ္ဍဲကဵုရးဒေသမွဲမွဲ ဟွံသေၚ်မ္ဂး တွဵုရးမွဲမွဲဓဝ်တံဂှ် သ္ဂုတ်သွာတ်ကၠုၚ်အိုတ်ရ။
အတိုၚ်တၚ်စၞောန်ပျး မပါလုပ် ပ္ဍဲသၞောဝ်ဥပဒေပ္တိုန်စရၚ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံဂှ်မ္ဂး ယဝ်ရဗော် မစန်ဒက်အာ အလုံကၟိန်ဍုၚ်မွဲမ္ဂး စနူတ္ၚဲပ္တိုန်စရၚ်တုဲ အပ္ဍဲပွိုၚ် (၉၀) တ္ၚဲ ကောန်ဂကောံဗော်မွဲကိုဋ်ကဵု သြန်ဘဏ္ဍာဗော် လ္ၚီကိုဋ် မပါလုပ် အပ္ဍဲပွိုၚ် (၁၈၀) တ္ၚဲဂှ် အောန်အိုတ် ဒးပံက်ရုၚ်ဗော် ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ် (၁၆၅) ပွိုၚ်ဍုၚ်မဒှ်ရ။
ဟိုတ်နူသၞောတ်ဗ္ၜတ် မပါလုပ်ပ္ဍဲသၞောဝ်ဏံဂှ်ရ စဳဇန်လဝ် သွက်ဂွံပ္တိုန်စရၚ်ဗော် အပ္ဍဲဂိတုဂတဏံ ပ္ဍဲရးဒေသသက်ကိုၚ်မွဲရးဓဝ်ရောၚ်ဂှ် ဥက္ကဌ ဗော်ညဳသၟဟ်ယှာန်နဳ (တိုၚ်လျန်း) ဥူအံၚ်ခေန် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“ကၠောန်ပ္ဍဲသက်ကိုၚ်မွဲရဏောၚ်။ တွဵုရးကချေၚ် ကၠောန်ဟွံမာန်ရပုဟ်၊ ၜါမ္ဂး ဆေၚ်အာကဵု အလုံဍုၚ်ဗၟာမွဲယျ။ အေဂှ်တှ်ေ ပိုယ်တံဂှ် အာနကဵုအလုံကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာမွဲဂှ် အာဟွံမာန်ရပုဟ်။ ဒးပံက်ရုၚ် ကဝက်ပွိုၚ်ဍုၚ် မၞုံဍုၚ်ဗၟာဏံဂှ်မ္ဂး ပိုယ်တံဂှ် ဂလိုၚ်ဏံဂှ် ပံက်ဟွံမာန်ပုဟ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပိုယ်တံဂှ် ကၠောန်အာ ၜိုတ်ရးသက်ကိုၚ်သၟးရ၊ ကောန်ဗော်တံဂှ်လေဝ် နူရးသက်ကိုၚ်ရ ဂၠိုၚ်” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
ဗော်ညဳသၟဟ်သေံဍာဲ (တိုၚ်းလျန်း) ဂှ်ဝွံ ကၠာတေံဂှ် ဟိုတ်နူပ္တိုန်လဝ်စရၚ် နဒဒှ်ဗော်အလုံကၟိန်ဍုၚ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲကဵုပေါဲရုဲမာဲ တုဲကၠုၚ်တေံဂှ် လုပ်စိုပ်ပြိုၚ်ပ္ကာန်လဝ် ပ္ဍဲကဵုဒေသဆန္ဒမာဲ ဒၞါဲဂကူသေံဍာဲဂမၠိုၚ်မၞုံ ပ္ဍဲကဵုရးသက်ကိုၚ် ကဵု တွဵုရးကချေၚ်တံရောၚ်ဂှ် ဟီုလဴထ္ၜးလဝ်ရ။
လ္ဂောံကဵုသၞောဝ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ်မ္ဂး ယဝ်ရဗော် မစန်ဒက်အာ ပ္ဍဲရးဒေသဇၞော် ဟွံသေၚ်မ္ဂး တွဵုရးမွဲမွဲရဟီုမ္ဂး လၟိဟ်ကောန်ဗော် အောန်အိုတ် (၁၀၀၀) ဒးနွံတုဲ သြန်ဘဏ္ဍာဗော် (၁၀၀) ကိုဋ်ဂှ် ဒးပံက်လဝ် စရၚ်လှုဲ ပ္ဍဲတိုက်သြန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗၟာမွဲမွဲရောၚ်ဂှ် ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲသၞောဝ်ဥပဒေဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ယဝ်ရဗော် မစန်ဒက်အာ ပ္ဍဲရးဒေသဇၞော် ဟွံသေၚ်မ္ဂး ပ္ဍဲတွဵုရးမွဲမွဲရဟီုမ္ဂး ဒးပံက်ရုၚ်ဗော် အောန်အိုတ် ပ္ဍဲ (၅) ပွိုၚ်ဍုၚ် မၞုံတွဵုရး ဟွံသေၚ်မ္ဂး ရးဒေသဇၞော်တံရောၚ်ဂှ် စၞောန်ပျးလဝ်ရ။
ဥက္ကဌ ဗော်တောတက်ကောန်ဂကူကရေၚ် (KNDP) မာန်အံၚ်ပျဳသဵုဂှ် ပ္ဍဲတွဵုရးကရေၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် နွံဒၟံၚ်ၜါဂှ်ရ နွံဆကဆံၚ် ညးပ္တန်ဗော်တံ ပ္ညဳပ္ညပ်ဒၟံၚ်ညိကီုဂှ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“ပိုယ်တံ ပ္ညဳဒၟံၚ်ဖိုဟ်ရ။ ရဲဒက်ပ္တန်ဗော်တံ ပ္ညဳဒၟံၚ်ဗွဲအပြောံကၠာဂှ် ဟွံတုဲဏီပုဟ်။ ရဲပ္တန်ဗော်တုဲ ပ္ညဳတုဲ ဆက်စဳဇန်ရေၚ်တၠုၚ်အာဏောၚ်။ တုဲတှ်ေ ပ္ဍဲတွဵုရးကရေၚ်ဂှ် ဗော်ကရေၚ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂှ် နွံမံၚ်ၜါဂှ်ရ ကိစ္စဏံဂှ် ဗီုလဵုဆက်ကၠောန်တှ်ေ ခိုဟ်ရောဟီုဂှ် ချပ်ဒၟံၚ်ညးသ္ကအ်ဖိုဟ်ရ။ နွံဒၟံၚ် ကဆံၚ်ဏံ ညိကီု” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
ဗော်တောတက်ကောန်ဂကူကရေၚ် (KNDP) ကေုာံ ဗော်ဒဳမဝ်ကရေတ်တေတ် ဖလုံ−သဝဝ် ဖျေံသ္ဇိုၚ်တွဵုရးကရေၚ်တံ နွံမံၚ်ၜါဂှ်ရ သွက်ဂွံပံၚ် ဗော်မွဲဟာ ဟွံပံၚ်ဟာဟီုဂှ် ဆက်ပ္ညဳဒၟံၚ်နွံတုဲ ယဝ်ရဒှ်ပံၚ်မ္ဂး ဗီုလဵုဆက်ကၠောန်ရော ဟွံဒှ်ပံၚ်မ္ဂးလေဝ် ဗီုလဵုဆက်ကၠောန်ရောဟီုဂှ် စဳဇန်ဒၟံၚ်ဖိုဟ်ရောၚ် မာန်အံၚ်ပျဳသဵု ဟီုဗပေၚ်စုတ်လဝ်ရ။
စပ်ကဵုကိစ္စပ္တိုန်စရၚ်ဗော်တုဲ ဗော်ကောန်ဂကူရခေၚ် ကၠာတေံ မပ္တိုန်လဝ်စရၚ် နဒဒှ်ဗော်အလုံကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် ဒးကၠောန်သ္ပသဳကၠဳ အပ္ဍဲဗော်ဏီရောၚ်ဂှ် ဥက္ကဌဗော် ဥူတာထောန်လှ ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“ဗော်ပိုယ်တံဂှ်တှ်ေ ကၠာတေံဂှ် နွံပ္ဍဲရခေၚ်၊ လ္ပာ်လ္ဂုၚ်လေဝ် နွံ၊ ပ္ဍဲဨရာဝတဳ နွံ၊ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ပလက်ဝ တွဵုရးချေၚ်ဂှ် နွံ၊ ပံက်လဝ် ရုၚ်ဗော်တံရ။ အတိုၚ်ဥပဒေလၟုဟ်ဟီုမ္ဂး ဒှ်အာအခက်အခုဲ အကြေပ်အဂြတ်ကွေံကွေံယျ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒးသဳကၠဳ အပ္ဍဲဗော်ဏီဏောၚ်။ ပြဟ်ဟ်ဏံ ဆၜိုတ် ချပ်ဒၟံၚ်ညိကီု။ ဂွံဟီုချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ် တ္ၚဲလဵုဟီုဂှ် ဟီုဟွံဂွံဏီပုဟ်” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
တၠပညာသၞောဝ်ဥပဒေတံဂှ် ဟိုတ်နူတၚ်သၞောတ်ဗ္ၜတ် မပါလုပ် ပ္ဍဲဥပဒေ ပ္တိုန်စရၚ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံဂှ်ရ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဗွဲမဂၠိုၚ် ဒးဒုၚ်ပလီုမာန်တုဲ ဗော်သှ်ေသၟေဟ်တံဂှ်လေဝ် ဒှ်ဒၟံၚ်ဗီုပြၚ် လုပ်စိုပ်ပြိုၚ်ပ္ကာန် ပ္ဍဲကဵုရးဒေသမွဲမွဲ ဟွံသေၚ်မ္ဂး တွဵုရးမွဲမွဲဓဝ်ရဂွံဂှ် ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
ပ္ဍဲကဵုသၞောဝ်ဥပဒေ ပ္တိုန်စရၚ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် နကဵုဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် မတန်တဴတံဂှ် စၞောန်ပျးသၞောဝ်တုဲ အပ္ဍဲပွိုၚ် (၆၀) တ္ၚဲ ဒးပ္တိုန်စရၚ် ဇရေၚ်ကမ္မယှေန်တုဲ ယဝ်ရဟွံပ္တိုန်စရၚ် သာ်ဏံမ္ဂး နူကဵုနဒဒှ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် လီုအာအလဵုလဵုဍေံရောၚ် စၞောန်ပျးလဝ်ရ။
အခိၚ်လၟုဟ်ဂှ် အခေါၚ်ဒက်ပ္တန်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကဵု အခေါၚ်ပ္တိုန်စရၚ်တံဂှ် ဗော်ကျခိုၚ်ယျေ ကေုာံ ဗော်ဒဳမဝ်ကရေတ်တေတ်ညးဍုၚ်ကွာန်ဗၟာတံ ကၠုၚ်စိုပ်အာတ်ပ္တိုန်လဝ်စရၚ်ဂှ် ဂွံတီကေတ် အတိုၚ်တၚ်လလောၚ်တြး ကမ္မယှေန်ပေါဲရုဲမာဲကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)