ဝါယှေန်တာန်-ဖေဖဝ်ဝါရဳ(၁၂)
ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံအမေရိကာန်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ တုဲကၠုၚ် စၟတ်တ္ၚဲ (၁၀)ဂှ် ထ္ပက်လဝ်စၟတ်တဲ လိက်တုပ်စိုတ် (MOU) ကဵုကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံဖေတ်ဒရေဝ် မိုက်ခရိုဝ်နဳယှာရဂှ် လလောၚ်တြးလဝ် ပရိုၚ်ရ။
သွက်တၚ်ရန်တၟံ သွက်ဂွံစဵုဒၞာဒေပသိဖုက် ဇၞော်သၠဲ မၞုံပ္ဍဲမှာသၟိတ်ပသိဖုက်ဂှ် မွဲကရောံကဵု တၚ်တုပ်စိုတ်ပရေၚ်ပံၚ်တောဲရေၚ်တၠုၚ်ကဵု အခေါၚ်လုပ်စိုပ် ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံအမေရိကာန်ဂှ် ထ္ပက်လဝ်စၟတ်တဲလိက်တၚ်တုပ်စိုတ် ဆေၚ်ရာကဵု ပရေၚ်ကဵုရီုဗၚ်အနာဂတ် ပ္ညဳပ္ညပ်ဒၟံၚ်ကဵု ကၟိန်ဍုၚ်တ္ကအ်ပသိဖုက် ပိကၟိန်ဍုၚ်တအ်ဂှ်ရ။
ပ္ဍဲဂိတုတုဲကၠုၚ်တေံ ထ္ပက်ကၠုၚ်လဝ်စၟတ်တဲလိက်ကသုက် တၚ်တုပ်စိုတ်ကဵု တ္ကအ်မာယှေဝ် ကေုာံကၟိန်ဍုၚ်သမ္မတပါလူ မဒှ်ကၟိန်ဍုၚ်တ္တအ်တအ်ဂှ်တုဲ ကၠောန်သ္ပလဝ် တၚ်တုပ်စိုတ် ဆေၚ်ရာကဵု အရီုဗၚ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် အမေရိကာန်ရဂှ် ဟီုသ္ဂးလဝ်တုဲ တၚ်ဂၞၚ်သောဲသောဲဗြောဲဗြောဲတအ်ဂှ် ဟီုသ္ဂးကၠုၚ်လဝ်ဟၟဲရ။
သွက်ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံ ဖေဝ်ဒရေတ်မိုက်ခရိုဝ်နဳယှာဂှ် စပ်ကဵုဂကူအရီုဗၚ်အာတ်မိက်အမေရိကာန်အနာဂတ်တုဲ လိက်ကသုက်တၚ်တုပ်စိုတ်လကြဴအိုတ် ပျးကဵုပရေၚ်ပါ်ပရအ် သ္ပကဵုကၠုၚ်လဝ်ဒ္တန်ရဂှ် ဟီုသ္ဂးလဝ်ရ။
“လိက်တၚ်တုပ်စိုတ်ဂှ် အကြာကၟိန်ဍုၚ်ပိုၚ်ပြဳအခေါၚ်အဝဵု တ္ကအ်ပသိဖုက်ကဵု ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံအမေရိကာန်ဂှ် ထ္ပက်ကၠုၚ်လဝ်စၟတ်တဲ ပရေၚ်ပ္ညဳပ္ညပ် Compact of Free Association (COFA) ဒှ်တၚ်တုပ်စိုတ်ကၟိန်ဍုၚ်နာနာ မွဲလစှ်ေမွဲဒကဴတုဲ သွက်ပရေၚ်ဆက်ဆောံ ဍာ်ဇမၠိၚ်ခိုၚ်ကၠိုက် သ္ပကဵုဒတုဲမြမောဝ် သီုအလုံၜါကၟိန်ဍုၚ်ကီု သီုကဵုအလုံ မွဲဒေသပသိဖုက်ဂှ် ပိုဲသ္ပကၠုၚ်လဝ်ဒ္တန် တၚ်တုပ်စိုတ်ဒ္တန်ရ” ဂှ် ဓမံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲတၚ်လလောၚ်တြးဂှ်ရ။
ပ္ဍဲဒေသအေန်ဒေါ – ပသိဖုက်ဂှ် စပ်ကဵုတၚ်ရန်တၟံ ပရေၚ်ပၞာန်ကြုက်တုဲ အမေရိကာန် ကေုာံမဟာမိတ်ဂမၠိုၚ် အခိၚ်က္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်ဓဝိၚ်ဂှ် တၚ်လလောၚ်တြးဏံ မံက်တိတ်ကၠုၚ်ရ။
ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၈၀ ဂှ် ပ္ဍဲသၟဝ် (COFA) တုပ်ကၠုၚ်လဝ်စိုတ် အလန်ကိုပ်ကၠာအိုတ်ဂှ် ဃောအမေရိကာန် ကဵုဒၟံၚ်အရီုဗၚ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ညးတအ်ဂှ် တာလျိုၚ်ပရေၚ်စဵုဒၞာကၟိန်ဍုၚ်တ္ကအ် ပိကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် ဆက်ထိၚ်ဒဝ်လဝ်ရဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။
တၚ်စၞောန်ပျး (COFA) ဂှ် သွက်တ္ကအ်မာယှေဝ်ကေုာံ ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံဖေတ်ဒရေဝ် မိုက်ခရိုတ်ယှာဂှ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၃ ဏံ အာယုက်အိုတ်ရောၚ်တုဲ သွက်ကၟိန်ဍုၚ်သမ္မတပါလူဂှ် အာယုက်အိုတ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၄ ရောၚ်ဂွံတီကေတ်ရ။
ကၟိန်ဍုၚ်တ္ကအ်ဂမၠိုၚ်ၚ်တအ်ဂှ် ပရေၚ်ဆက်ဆောံစုက်လုက်ဒၟံၚ်ကဵုအမေရိကာန်ဏီဖိုဟ်တုဲ ဟိုတ်နူကဵု ဗစိုပ်ကဵုဒတုဲ အရီုဗၚ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဆောတ်ယောၚ်လီုလာ်အာဂှ်ရ သွက်ဂွံသၠုၚ်ပတိုန် ပရေၚ်ထံက်ပၚ်သြန်၊ ပရေၚ်ကူသာန်သွံရာန်ဗၞိက် ကေုာံပရေၚ်အာကၠုၚ်တရဴဂှ် ဂၠာဲကၠုၚ် ကၟိန်ဍုၚ်ကြုက်မာန်ရောၚ်ဂှ် ညးပါ်ပါဲဂမၠိုၚ် ဟီုကဵုလဝ်သတိရ။
Ref,Reuter