“ဆက်စၠောံသၟာန်သွဟ်လဝ်ကဵု အမာတ်ကလုတ်တမာန်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ဆေၚ်ရာကဵုကုလသမဂ္ဂ ဥူကျဝ်မိုဝ်ထောန်ရ”

ဂကောံပၞာန်ဂှ် ပ္ဍဲအခိၚ်ကာလသီလဝ်အဝဵု ပွိုၚ်(၂)သၞာံပြၚ်ဏံ က္လိလောန်ဒၟံၚ် ပရေၚ်ဗတိုက်ပန်ပှော် လွဟ်ဇၞော် ကေုာံဗတိုက်ပန်ကဵု က္ၜၚ်ကျာ ပ္တဝ်လဝ်ကဵု ကောန်အရာပ်တုဲ ပြိုက်ဂစိုတ်ဒၟံၚ် အဆက်က်ရ။ မွဲလ္ပာ်ပၠန်လေဝ် ဂကောံပၞာန်ဂှ် ဂစာန်ပ္တိတ်ဒၟံၚ်ဇြဟတ် သွက်ကၟိန်ဍုၚ်နာနာ သ္ဂောံဒုၚ်သ္ပစၟတ်သမ္တီ ပ္ဍဲကုလသမဂ္ဂရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲလ္တူပွပ္ကီုပရာပ် ဂကောံပၞာန် မုပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲကုလသမဂ္ဂ နွံကီုရော။ ပ္ဍဲလတူအလဵုအသဳပရေၚ်ညဳသၟဟ်ကောန်ဂကူ (NUG) ပရေၚ်ကၟိန်ဍုၚ်နာနာ ကဵုဇြဟတ်ထံက်ဂလာန်၊ ပရေၚ်သ္ပစၟတ်သမ္တီကီု၊ ပ္ဍဲလတူကံၚ်ဇြဳပရေၚ်ဂီုကၠီု ဓမံက်ရုပ်ရဴ တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်ဟွံမာန်တအ်ကီု စပ်ကဵုအကာဲအရာဂမၠိုၚ်ဏံတုဲ ဆက်စၠောံသၟာန်သွဟ်လဝ်ကဵု အမာတ်ကလုတ်တမာန်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ဆေၚ်ရာကဵုကုလသမဂ္ဂ ဥူကျဝ်မိုဝ်ထောန်ရ။

၁။ ကိုပ်ကၠာအိုတ်ဏံ ပ္ဍဲလတူအလဵုအသဳပရေၚ်ညဳသၟဟ်ကောန်ဂကူ (NUG) ပရေၚ်ကၟိန်ဍုၚ်နာနာ ထံက်ဂလာန်ကဵုဇြဟတ်၊ သ္ပစၟတ်သမ္တီတအ် အကာဲအရာဗီုလဵု နွံရော။ လ္တူဏံ သ္ၚဳဂၠိပ်ကဵုညိ။ 

အကာဲအရာလၟုဟ်ဂှ် ယဝ်ရပိုဲကလေၚ်ရံၚ်အာတှ်ေ စနူဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ စၟတ်တ္ၚဲ(၁)သၞာံ ၂၀၂၁ တုဲ နကဵုညးဍုၚ်ကွာန်ပိုဲ သွက်ဒပ်ပၞာန်ပ္ကီုပရာပ်ဏံ ဂွံပၠိုတ်ညိၚ်အာ သွက်ဂွံကလေၚ်က္လိဂွံ ဒဳမဝ်ကရေဇြဳပၠန် သွက်ဂွံဒက်ပ္တန် ကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရေဝ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳမာန် အခိၚ်ပ္တိတ်ဇြဟတ် ရုန်ဂစာန်ဒၟံၚ် မွဲဒမြိပ်ဏံဂှ် ကေတ်ဇြဟတ်ကဵု ပ္ဍဲဍုၚ်မ္ၚးဍုၚ်တုဲ ဒှ်ဒၟံၚ်အာကာဲအရာ ဘိုၚ်ဓရိုဟ်ဒၟံၚ်ရ။ ရံၚ်ကဵုအရာဏံတှ်ေ ပ္ဍဲဍုၚ်လေဝ် နကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ဗီုပြၚ်စုၚ်ရ ညံၚ်ဂွံစိုပ် တိုၚ်ပ္ကဴပိုဲရန်တၟံလဝ်မာန်ဂှ် ဂစာန်ပ္တိတ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်ဇြဟတ် မွဲဒမြိပ်နွံရ။ နူကိုပ်ကၠာတေံဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲဍုၚ်တအ်ဂှ် မံၚ်ဒၟံၚ်ၜိုဟ်ဟ်သြိုဟ်ဟ်ဂှ် တိတ်ကၠုၚ် နူကဵုအကွပ်စုၚ်တုဲ ရေၚ်တၠုၚ်ကၠုၚ်ရ။ နကဵုသ္ဇိုၚ်ဝန်ညးဍုၚ်တအ်လေဝ် သ္ပ CDMတုဲ ပါလုပ်ကၠုၚ်။ အခိၚ်ကၠောန်သ္ပကၠုၚ်ဗီုဏံ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၁ ဂိတုဨဗြဴ ဂှ် ပိုဲဒက်ပ္တန်ကၠုၚ် National Unity Government (NUG) တုဲတှ်ေ ညံၚ်ဂွံက္လိဂွံပရေၚ်ထံက်ဂလာန် ကၟိန်ဍုၚ်နာနာလေဝ်။ ဗွဲတၟေၚ်တှ်ေ နကဵုအလဵုအသဳ နူညးဍုၚ်ကွာန်တအ် သ္ပလဝ်စၟတ်သမ္တီ ဒုၚ်လဝ်တဲကီု ကၟိန်ဍုၚ်နာနာလေဝ် နဒဒှ်အလဵုအသဳညးဍုၚ်ကွာန် ရုဲစှ်ပ္တိုန်လဝ် သွက်ဂွံဒုၚ်တဲဂှ် ပ္တဝ်က္ဍိုပ်ရေၚ်တၠုၚ် ဒၟံၚ်အဓိကရ။ တုဲပၠန် သွက်ပၠန်ဂတးက္ညၚ် ညးဍုၚ်ကွာန် ရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ် ဂွံအံၚ်ဇၞးမာန်ဂှ် ညံၚ်ဂွံက္လိဂွံအရီုဗၚ်ထံက်ပၚ် နူဍုၚ်နာနာ ပိုဲရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ်ဗွဲအဓိက နွံရ။ မွဲအခိၚ်ဓဝ်ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ပ္ကီုပရာပ်ဏံလေဝ် ပ္ဍဲမုက်လိက်ကၟိန်ဍုၚ်နာနာ ဟိုတ်နူဍေံတအ် သ္ပစၞးကဵုညးဍုၚ်ကွာန်ပိုဲဟွံသေၚ်ဂှ်ရ ပရေၚ်ဟွံသ္ပစၞးကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်ဏံဂှ်လေဝ် မွဲလ္ပာ်တေံ ထ္ၜးကၠုၚ်မ္ဂး သွက်ဍေံတအ်ဟွံဂွံသ္ပစၞးကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်လေဝ် ၜိုတ်ပိုဲသ္ပမာန် ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုဒၟံၚ် နကဵုဇြဟတ်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် နွံရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ အခိၚ်ရေၚ်တၠုၚ်တၚ်ရန်တၟံတအ်ဏံဂှ် အကာဲအရာလၟုဟ် ပိုဲကလေၚ်ရံၚ်အာ ဗွဲတၟေၚ်တှ်ေ ပ္ဍဲမုက်လိက်ကုလသမဂ္ဂ မုက်လိက်နျူယံက်ဂှ် ယဝ်ရဒးပ္တဝ်ရံၚ်တှ်ေ ပ္ဍဲကောံဓရီုသဳကၠဳ ကုလသမဂ္ဂ ကၠောန်ဗဒှ်ဒၟံၚ်တအ်ဂှ် ညံၚ်ညးစၞးဒပ်ပၞာန် တိုန်စိုပ်ဟွံမာန် ၜိုတ်သၟဟ်အစောံ အခိၚ်ပ္တိတ်ဇြဟတ်ဂှ် စဵုကဵုလၟုဟ် နကဵုညးစၞးဒပ်ပၞာန်တအ် တိုန်စိုပ်ဟွံမာန်ဏီရ။ ပ္ဍဲအကာဲအရာဏံဂှ် နကဵုပိုဲတအ် ညံၚ်တွဳဗွိုၚ်ကၟိန်ဍုၚ်နာနာ ဂွံတီညာတ်ကေတ် ရမျာၚ်ညးဍုၚ်ကွာန်၊ ပၟိက်ဆန္ဒညးဍုၚ်ကွာန်မာန်ဂှ် သုၚ်စောဲစၚ်ဇာနှိက်မုက်လိက်နျူယံက်တုဲ အဲဆက်ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုဒၟံၚ်ရ။ ပ္ဍဲကောံဓရီုတအ်ဂှ်တှ်ေ နဒဒှ်ညးစၞးကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဒ္တန် ဆေၚ်ရာကဵုကုလသမဂ္ဂမွဲတၠ ဆက်ဒတူလာၚ်အာတုဲ ညံၚ်ကၟိန်ဍုၚ်နာနာ ဂွံတီကၠးကေတ် ရမျာၚ်ညးဍုၚ်ကွာန် ပၟိက်ဆန္ဒညးဍုၚ်ဂှ် ဟီုလဝ် ပ္ဍဲကဵုဂလာန်လၟိၚ်ကီု ပ္တိတ် Weekly Information Update ကီု ဆဵုဂဗကဵု Counter Part ဇကုတုဲကီု တၚ်ကော်ချဴ ညးဍုၚ်ကွာန်ဗၟာ ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက် တၚ်ဂၞၚ်ညးဍုၚ်ကွာန် ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာတအ် နွံဒၟံၚ်ပၟိက်သွက် တွဳဗွိုၚ်ကၟိန်ဍုၚ်နာနာ ဂွံရီုဗၚ်ကဵု ၜိုတ်သၟဟ်အစောံမာန်ဂှ် ကၠောန်သ္ပအာတ်မိက်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် မွဲဒမြိပ်ရ။ ၜိုတ်သ္ပမာန်ဂှ်တှ်ေ ပ္ဍဲမုက်လိက်ကုလသမဂ္ဂဂှ် လ္တူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵု ကၟိန်ဍုၚ်လုပ်ဂကောံတအ် တီကၠိုက်ကေတ်လဝ် စဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ်ရ ဆက်ရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ် အတိုၚ်ဏံရ။ ဟိုတ်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုမုက်လိက်ဗီုဏံဂှ် စဵုကဵုအခိၚ်တ္ၚဲဏံ အာဒၟံၚ်ဗီုပြၚ် Maintain ကၠောန်သ္ပလဝ် အတိုၚ် Status ကၠာတေံရ။ အရာဏံလေဝ် ပ္ဍဲကောံဓရီုကာတၟေၚ်ကုလသမဂ္ဂ Credentials Committee   ပိုဲဂှ် အရာတအ်ဏံ ဖျေံဒၟံၚ်သ္ဂုတ်သွာတ် ဇၟာပ်ပ်သၞာံတုဲ အတိုၚ်သ္ဂုတ်သွာတ် အကာဲအရာအဲလၟုဟ်ဏံ ဂွံဆက်ကၠောန်သ္ပလဝ် Maintain မာန်ဒၟံၚ်ဗီုလၟုဟ်ဏံရ။ 

၂။ သွက်ဂွံဒုၚ်သ္ပစၟတ်သမ္တီကဵု ကၟိန်ဍုၚ်နာနာဂှ် အခိၚ်လၟုဟ် တၚ်ကော်ချဴဗီုလဵု နွံဒၟံၚ်ရော။ လစွံစိုတ်ကၟိန်ဍုၚ်နာနာ ပ္ဍဲလ္တူ NUG ဗီုပြၚ်လဵု နွံဒၟံၚ်ကီုရော။ 

-တၚ်ကော်ချဴဂှ် နွံဒၟံၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ တၚ်ကော်ချဴ နွံဗွဲမဂၠိုၚ်ဟီုဂှ် နကဵုဒပ်ပၞာန် ဍေံတအ်ညိၚ်ဒၟံၚ်အတိုၚ်ဏံ ဟွံသေၚ်ပုဟ်။ ဍေံတအ်ဂှ် စပ်ကဵုပရေၚ်သ္ပစၞးညးဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲလ္ပာ်ဏံတုဲ ညံၚ်ဂွံခက်ခုဲဒၟံၚ်ဂှ် ပ္တိတ်ဒၟံၚ်ဇြဟ် ဗီုပြၚ်စုၚ်လၟိုန် ဂွံညာတ်ကေတ်ရ။ ကုလသမဂ္ဂဟီုဗက်ဂှ် မုက်လိက်နျူယံက် မွဲဓဝ်ဟွံသေၚ်ပုဟ် မုက်လိက်တၞဟ်လေဝ် နွံဒၟံၚ်ဏီရ။ ဂျနဳဗာ၊ ဗဳယာနာ၊ နေဝ်တာလာန်၊ (တေဝ်ဟုက်) ဗီုတအ်ဏံလေဝ် နွံဒၟံၚ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုဒၞာဲဗီုတအ်ဏံဂှ် နကဵုပိုဲတအ် ညံၚ်ဒပ်ပၞာန် သ္ပစၞးဟွံဂွံ နကဵုတၚ်ကော်ချဴဇၞော်ကဵုဇြဟတ် ညံၚ်ကၟိန်ဍုၚ်နာနာ ဂွံမိၚ်ညာတ်ကေတ် ရမျာၚ်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်မာန်ဂှ် ဆက်ရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ် နွံရ။ အခိၚ်ကၠောန်ရေၚ်တၠုၚ်ကၠုၚ်ဗီုဏံ ဗီုကဵုအ္စာဥူအောၚ်မျိုဝ်မေန် ဝန်ဇၞော်ဆေၚ်စပ်ကဵု အခေါၚ်အရာမၞိဟ် ပရေၚ်ဆဵုဂဗလေဝ်နွံ ညးတီကၠိုဟ်ကေတ်လဝ် ဗွိုၚ်ဏံ ခိုဟ်ဟ်တအ်ဂှ် ပရေၚ်ပံၚ်ဗ္စပ်ရေၚ်တၠုၚ် နူကဵုပရေၚ်ပံၚ်တောဲရေၚ်တၠုၚ်တုဲ ဂျာနဳဗာဟီုတှ်ေ မုဟီုဟီု ၜိုတ်အပိုၚ်ခြာမွဲမွဲဂှ် နကဵု NUG ၜိုတ် ပိုဲ ဍဟောဝ်စိုပ် ရေၚ်တၠုၚ်ကၠုၚ်မာန်လဝ် နွံရ။ နူကၠာဏံဂှ် တၚ်ကော်ချဴဟီုတှ်ေ သွက်ကၟိန်ဍုၚ်နာနာ ဂွံသ္ပစၟတ်သမ္တီကဵု NUG ဂှ်တှ်ေ ပိုဲဆက်ရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ်ရ။ စဵုကဵုလၟုဟ် ဍုၚ်လဵုလေဝ် သ္ပလဝ်စၟတ်သမ္တီကၠးကၠးတၟးတၟး ဟီုဓမံက်ပ္တိတ်လဝ် ဟၟဲဏီရ။ ဆ္ဂးဂှ် ပ္ဍဲလ္တူ NUG ပရေၚ်ဆက်ဆောံ စုက်လုက်ကၟိန်ဍုၚ်တအ်ဏံ ယဝ်ရံၚ်ကဵု Protocol ကၟိန်ဍုၚ်တအ်ဂှ်တှ်ေ ပရေၚ်ကဵုအရီုဗၚ်တအ်ဂှ် မုဟီုဟီုရ။ စွံလဝ်စိုတ် လ္တူ NUG ဂှ် နဒဒှ်အလဵုအသဳမွဲတန်တုဲ အကာဲအရာရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ် နွံရ ပိုဲသ္ၚဳဂၠိပ်ကေတ်မာန်ရ။ ပ္ဍဲမုက်လိက်ကၟိန်ဍုၚ်နာနာဂှ်မ္ဂး တၚ်ကော်ချဴ နွံဒၟံၚ်ရ။ တၚ်ကော်ချဴ ပတှ်ေကေတ်လဝ်ဍိုက်က်ပေၚ်ၚ်ရ။ မွဲကရောံကဵုဇြဟတ်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ညံၚ်သ္ဂောံက္လိဂွံ ပရေၚ်ထံက်ပၚ်ကၟိန်ဍုၚ်နာနာကီု ညံၚ်ပရေၚ်ညဳသၟဟ် ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ကဵု ပရေၚ်ထံက်ဂလာန် ပ္ဍဲဍုၚ်မ္ၚးဍုၚ် ဂွံက္လိဂွံမာန်ဂှ် ဆက်ရေၚ်တၠုၚ်အာဏောၚ်ဂှ် ပတှ်ေကေတ်လဝ်ရ။ 

၃။ စပ်ကဵုပရေၚ်ပ္ကီုပရာပ်ဂကောံပၞာန်တုဲ မုပတိုန်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲကုလသမဂ္ဂနွံရော။

-အတိုၚ်ဗီုအဲဟီုလဝ် နူကၠာဂှ်ရ အကာဲအရာက္တဵုဒှ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဗလးမုက်တိ ၜိုတ်သ္ပမာန် ဗွဲမဂတာပ်အခိၚ် ပ္တီကဵုဒၟံၚ် ကၟိန်ဍုၚ်လုပ်ဂကောံကုလသမဂ္ဂတအ်ၜိုတ်သၟဟ်အစောံရ။ ယဝ်ရဒးဟီုဥပမာတှ်ေ လောန်ကၠုၚ်ဂိတုဨဗြဴ စၟတ်တ္ၚဲ ၁၁ ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ပ္ကီုပရာပ် ပန်ဖျေံကွာန်ပဇြဳဂျဳကဵုက္ၜၚ်ကျာ  ဟိုတ်နူဟွံဗဗွဲဓဝ် ဟွံဗ္စာရဏာစၚ်ခြၚ်တုဲ ဗတိုက်လဝ်ကဵုက္ၜၚ်ကျာဗီုဏံဂှ်ရ ညးဍုၚ်ကွာန်ဟၟဲဒုဟ်ဒဏ် ၁၆၀ ပြၚ်ဒးချိုတ်လဝ် နွံရ။ ကောန်ၚာ်သၟတ်တအ် ပါလုပ်ဒၟံၚ်ရ။ ပရေၚ်ဒဒှ်ဏံဂှ် NUG လလောၚ်တြးလဝ်ရ။ တၚ်လလောၚ်တြး NUG ဂှ် ညံၚ်ကၟိန်ဍုၚ်လုပ်ဂကောံတအ် ဂွံတီကၠိုဟ်ကေတ်မာန် ကဵုလဝ်ပရိုၚ်မွဲလွာဲဂှ် နွံရ။ လ္ၚဵုဂှ်ပ္ဍဲလိက်တှ်ေ ဆဵုဂဗကဵုကၟိန်ဍုၚ်ထံက်ဂလာန်ကဵုပိုဲတအ်တုဲ ဗီုပြၚ်လဵုရေၚ်တၠုၚ်ကဵုမာန်ရောဟီုဂှ် ပြာပ်လုပ်တရပ် နွံဒၟံၚ်ရ။ စပ်ကဵုအရာတအ်ဏံတုဲ ပ္ဍဲကံၚ်ဇြဳပရေၚ်ဂီုကၠီုပိုဲဂှ် သွက်ဂွံပတိတ် Plus Statement မာန်ဂှ် UK က္ဍိုက်က္ဍိုပ်တုဲ ကၠောန်သ္ပလဝ် ညံၚ်ဂွံပတိတ် မွဲကရောံကကဵု ကၟိန်ဍုၚ်တၞဟ်သ္အာၚ်မာန်ရ။ ဆ္ဂးဂှ် အတိုၚ်တီဒၟံၚ်ဂှ်ရ လုပ်ဂကောံလ္ၚဵု ၜါကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် ဟွံတုပ်စိုတ်တုဲ လလောၚ်တြးပ္တိတ်လဝ် အရာဏံဟွံမာန်ရ။ စပ်ကဵုတၚ်ဏံတုဲ နကဵု UK ဟီုလဝ်ကဵုသၟာပရိုၚ်တအ် နွံရ။ အကာဲအရာဗီုလၟုဟ်ဏံ က္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်ဂှ် ချူလိက်ပလံၚ်ဗစိုတ်လဝ်ကဵုကၟိန်ဍုၚ်လုပ်ဂကောံတအ်တုဲ ကဵုလဝ်ပရိုၚ်ရ။ လလောၚ်ပ္တိတ် Weekly Information တုဲ ကဵုလဝ်ပရိုၚ် နွံရ။ ပ္ဍဲဂလာန်လၟိၚ်တအ်လေဝ် ဟီုစုတ်လဝ်နွံတုဲ ကဵုလဝ်ပရိုၚ်ရ။ တအ်ဏံဂှ်တှ်ေ အကာဲအရာဗလးတိဂှ်ၜိုတ်သ္ပမာန် အကြာတၚ်ဝါတ်ဂါတ်ခက်ခုဲနာနာ ညံၚ်ဂွံကဵုအာသမ္တီဗွဲမဂတာပ်အခိၚ် မာန် ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုဒၟံၚ်နွံရဂှ် နကဵုအဲ မိက်ဂွံပ္တိန်ထ္ၜးဏာရ။

၄။ စပက်ဵုပရေၚ်ဍုၚ်ဗၟာတုဲ ဖျေံကၠုၚ်လဝ်သ္ဂုတ်သွာတ်ပ္ဍဲကံၚ်ဇြဳပရေၚ်ဂီုကၠီုကုလသမဂ္ဂ နွံရ။ ဆဂး တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်ဏံဂှ် စဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ်ဏံ ဓမံက်ရုပ်ရဴဟွံမာန်ဏီ။ ပ္ဍဲလ္တူဏံ ဗီုလဵုညာတ်ကောတ်ရော။ 

-ကြနူဒပ်ပၞာန် သီကေတ်လဝ်အဝဵုဟွံဗဗွဲဓဝ်တုဲ နကဵုကုလသမဂ္ဂ သွက်ဂွံကၠောန်ကဵုပရေၚ်ကေတ်အရေဝ် စိုပ်တရဴဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်ပိုဲ အာတ်မိက်လဝ်တုဲ ဆက်ရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ်ရ။ ယဝ်ရကလေၚ်ရံၚ်အာဏောၚ်တှ်ေ ညးဍုၚ်ကွာန်ပိုဲ သုၚ်စောဲအာ Responsibility to protect principal တုဲ စဵုကဵုကုလသမဂ္ဂလုပ်စိုပ်ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုဂှ် အာတ်မိက်လဝ် နွံရ။ တုဲပၠန် ပ္ဍဲကဵုဂလာန်လၟိၚ်လေဝ် နကဵုဒပ်ပၞာန်တအ်ဂှ် သုၚ်စောဲက္ၜၚ်ကျာတုဲပြိုက်ဂစိုတ်ဒၟံၚ်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ်ရ သွက်ဂွံသ္ပကဵု Declaration No Fly Zone တအ် အာတ်မိက်လဝ် နွံရ။ မုဒှ်ဒှ်ရ။ သွက်ဂွံကေတ် Action ဂှ် ၜိုန်ရအာတ်မိက်လဝ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲပွိုၚ်မွဲသၞာံကဝက် ဗ္ဒာဲၜါသၞာံဏံ မုလေဝ်ဟွံဒှ်ကၠုၚ်ရလေဝ်။ ဆ္ဂး တုဲကၠုၚ်ဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ သၞာံ ၂၀၂၂ဂှ်တှ်ေ နူကဵုကံၚ်ဇြဳပရေၚ်ဂီုကၠီုကုလသမဂ္ဂ စပ်ကဵုကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာတုဲ ဖျေံကၠုၚ်သ္ဂုတ်သွာတ် ပါ်လဝ်မာဲတုဲ သ္ပလဝ်ဒ္တန်ရ။ တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်ဏံ ပ္ဍဲဝၚ်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာပိုဲ ဒှ်တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ် ပ္ဍဲကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂီုကၠီုကုလသမဂ္ဂ အလန်ကိုပ်ကၠာအိုတ်ရ။ တၚ်ပါလုပ် ပ္ဍဲတၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်ဏံ ဂှ် ယဝ်ရံၚ်တှ်ေ တၚ်တအ်ဏံ ဇြဟတ်ဍိုန်လောန်ကွေံကွေံရဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ညာတ်ကေတ်လဝ်ကီု နကဵုအဲလေဝ် ညာတ်ကေတ်လဝ်ရ။ တုဲပၠန် ကၟိန်ဍုၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်လေဝ် ညာတ်ဒၟံၚ်ဗီုဂှ်ကီုရ။ ပ္ဍဲကဵုဂှ်တှ်ေ အခိၚ်ချူဓဇက်မူအပြောံဂှ် တၚ်ဂၞၚ်ပါလုပ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲမူအပြောံလ္ၚဵုဂှ်တှ်ေ ကလှ်တိတ်အာလဝ်နွံရ။ ဗီုလဵုကလှ်တိတ်အာရောဟီုတှ်ေ စပ်ကဵုကိစ္စ Accountability တအ် တုဲပၠန် အခိၚ်ကၠောန်ကမၠောန်ပ္ကီုပရာပ်ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ကၠောန်သ္ပလဝ်ဂှ် တၚ်စၞောန်ထ္ၜးကဵု တုဲပၠန် ယဝ်ရဟွံဒ္ဂေတ်ဗက်တၚ်တအ်ဏံပုဟ်တှ်ေ မွဲကဆံၚ်ပၠန် မုကၠောန်ရောဟီုဂှ် ဒှ်တၚ်တအ်ဏံရ။ ပ္ဍဲလ္ပ်ာပိုဲဏံဂှ် သုၚ်စောဲအာ နူလိက်စံၚ်ပဋိဉာဏ်ကုလသမဂ္ဂ Articles Chapter 7 ဂှ်ရ။ ၜိုန်ရပါလုပ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲမူအပြောံကီုလေဝ် အခိၚ်သ္ပဒ္တန်ဂှ် ကလှ်တိတ်အာလဝ်နွံရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ အတိုၚ်ညးဂမၠိုၚ်သ္ၚဳဂၠိပ်ညာတ်လဝ်ဂှ် တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်ကံၚ်ဇြဳပရေၚ်ဂီုကၠီုဂှ် Unforces ရလေဝ်ဏး မုဟွံကၠောန်တှ်ေ မုကၠောန်ဏောၚ်ဟီုဂှ် တၚ်ဏံ ဟိုတ်နူဟွံပါလုပ်ဂှ်ရ တၚ်ဇြဟတ်ဍိုန်လောန်ဒၟံၚ်ရဟီုဂှ် နွံဒၟံၚ်ရ။ ကလေၚ်ရံၚ်အာမွဲလ္ပာ်ပၠန်လေဝ် စပ်ကဵုကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာတုဲ ဟိုတ်နူဒှ်တၚ်ဂလာန်သ္ဂုတ်သွာတ်အလန်ကိုပ်ကၠာအိုတ်ဂှ်ရ နကဵု National Unity Government ပိုဲလေဝ် ဒုၚ်ဒၟံ်တၠုၚ်ရ။ ဆ္ဂးဂှ် သ္ပသ္ဇိုၚ်ကဵုအရာဏံတုဲ ခိုၚ်ကၠိုက်လ္တူနူဏံ စိုပ်တရဴလ္တူနူဏံ ဂွံရီုဗၚ်ဟံၚ်ပြာ်ကဵုလမျီုညးဍုၚ်ကွာန်တအ်မာန် တၚ်သ္ဂုသွာတ် ဂွံစဵုဒၞာပရေၚ်ကြာန်ဓဇန်( Atrocity Prevent)မာန်ဂှ် တုဲပၠန် ညးကလိလောန်ဒၟံၚ်ဗီုဏံဂှ် သ္ပထောံမဇ္ဇျဟ်ဟွံသေၚ်တုဲ သွက်ဂွံဖျေံကဵုသ္ဂုတ်သွာတ် ကဵုဒုဟ်ဒဏ်စိုပ်တရဴမာန်ဂှ် ဆက်အာတ်မိက်ရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ်နွံရ။ အခိၚ်အာတ်မိက်ဗီုဏံဂှ် တၚ်ကော်ချဴနွံဒၟံၚ်ဗွဲမဂၠိုက်ရ။ သွက်ကံၚ်ဇြဳပရေၚ်ဂီုကၠီုဂွံဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ်မွဲမွဲတှ်ေ ကၟိန်ဍုၚ်လုပ်ဂကောံပ္ဍဲကံၚ်ဇြဳပရေၚ်ဂီုကၠီုဒ္တန် (၅)ဍုၚ်တအ်ဂှ် ဍုၚ်လဵုလေဝ်ညံၚ်ဟွံ၈ွံကဵု No Voteဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်အဓိကရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲကဵုတၚ်ညံၚ်ဟွံဂွံကဵုဗီုဏံဂှ် တုဲတဴကဵု အကာဲအရာကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်တောဲ ရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ်ဒပ်ပၞာန်တအ်တုဲ နတဲလၟုဟ်ဏံတှ်ေ တၚ်ဂလာန်ဖျေံ သ္ဂုတ်သွာတ်တၞဟ်ပၠန်သွက်ဂွံဖျေံမာန်ဂှ် ဒးဆဵုဂဗကဵုတၚ်ကော်ချဴ သ္ကာတ်တ်မြဟ်ဟ်မာန်ဏောၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်တော်ကေတ်လဝ်ရ။ နကဵုအဲလေဝ် တုပ်ဒၟံၚ်စိုတ်ရ အရာဏံဂှ်။ 

၅။ စပ်ကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ဗၟာတုဲ ပ္ဍဲကောံဓရီုအခေါၚ်အရာမၞိဟ်ကုလကဵု ကောံဓရီုကုလတတိကဝ်မတဳဂှ်လေဝ် သဳကၠဳသ္ပဒ္တန်လဝ် နွံဒၟံၚ်ဂှ်ရ အကာဲအရာတအ်ဏံ ဗီုလဵုဒှ်ကၠုၚ်မာန်ရော။ 

ပ္ဍဲကဵုကောံဓရီုသဳကၠဳ ကုလသမဂ္ဂတတိယကဝ်မတဳဂှ်လေဝ် တၚ်ဂလာန်ပ္တိုန်သ္ဂုတ်သွာတ်ဆေၚ်စပ်ကဵုကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာနွံဒၟံၚ်ရ။ အရာဏံလေဝ် ဒှ်တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ် ဖျေံကၠုၚ်နူလောန်ကၠုၚ် သၞာံ ၁၉၉၀-၁၉၉၁ တေံရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်ဏံဂှ် ဆက်အာဒၟံၚ်မွဲသၞာံဓဝ်ရ ဒှ်အာ Gap ညိညရ။ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၆ တှ်ေ တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်ပိုဲတအ်ဂှ် ဟွံဒှ်ပ္တိုန်လဝ် နွံရ။ သၞာံသှ်ေနူဂှ်တအ် အရိုဟ်ဟ်သၞာံ အရာဖျေံလဝ်သ္ဂုတ်သွာတ်လေဝ် နွံ။ ကြဴနူသၞာံ ၂၀၁၇ တုဲဂှ် တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်ဏံ ဒှ်ကၠုၚ်Focus ကဵုရိုဝ်ဟေန်ဂျာရ။ ဆ္ဂးဂှ် ပ္ဍဲသၞာံဂှ် ပရေၚ်ပရောက္တဵဒှ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲဗလးမုက်တိဂှ် ၜိုတ်သ္ပမာန် ပၠုပ်စုတ်ဓမံက်ထ္ၜးလဝ်နွံရ။ ဆ္ဂးဂှ် စဵုကဵုလၟုဟ်ဏံ က္ဍိုပ် မ္ဂး Situation of human rights of Rohingya and other ethnic minorities ဂှ် တၚ်ဂလာန်ပ္တိုန်လဝ်သ္ဂုတ်သွာတ်တအ်ဂှ်နွံရ။ ပ္ဍဲကဵု Section ကံၚ်ဇြဳအခေါၚ်အရာမၞိဟ် ဂိတုမာတ်ချ်လေဝ် ဖျေံလဝ်သ္ဂုတ်သွာတ်တၚ်ဂလာန်နွံရ။ တၚ်ဂလာန်သ္ဂုတ်သွာတ်ဂှ်ဟီုတှ်ေ ရေၚ်တၠုၚ်လဝ်သၠဲသၠဲလးလးနွံရ။ အတိုၚ်ဗီုအဲဟီုလဝ်ကၠာဂှ်ရ ဟိုတ်နူပရေၚ်အ္စာဥူအံၚ်မျိုဝ်မေန်တအ် ပ္တိတ်လဝ်ဇြဟတ်တုဲ သ္ဂုတ်သွာတ်တၚ်ဂလာန်ဂှ် စုတ်ပၠုပ်လဝ်တၚ်ပိုဲတအ်အာတ်မိက်လ္ၚဵုဂှ်ပါလုပ်ဒၟံၚ်ရ၈ှ် ဂွံညတာ်ကေတ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်ဗီုဏံတအ်ဂှ် ဟွံတုပ်ကဵုတၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်ကံၚ်ဇြဳပရေၚ်ဂီုကၠီုပုဟ်။ တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်ကံၚ်ဇြဳပရေၚ်ဂီုကၠီုဂှ် ဒှ် Legally Binding ရ။ တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်ကံၚ်ဇြဳအခေါၚ်အရာမၞိဟ် တၞဟ်တအ်ဂှ်တှ်ေ ၜိုန်ရဟွံဒှ် Legally Binding  ကီုလေဝ် ဟိုတ်နူဒ္ဂေတ်ဝတ် (Moral obligation)နွံဒၟံၚ်ဂှ်ရ တာလျိုၚ်ဒးဒ္ဂေတ်ဗက်ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုနွံရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပိုဲတအ်ဒးဆက်ရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ်ဗီုပြၚ်ဏံနွံရ။ အရာဏံဂှ်လေဝ် သုၚ်စောဲတုဲ ပ္ဍဲလ္ပာ် Democratic Forcesတအ်ဂှ် သွက်ဂွံက္လိဂါံပရေၚ်ထံက်ဂလာန်ဂှ် တၚ်ဒှ်တၚ်ဂၞၚ်ပိုဲနိဿဲတအ်ဂှ် ပိုဲဒးပတိုန်ထ္ၜးပြဟ်ဟ်ဏောၚ်။