ဟိုတ်နူ MOGE ဒးဒုၚ်ကေတ်အရေဝ်တုဲ ဂၠံၚ်လှုဲဒဝ်ဠာလုပ် သွက်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ပရေၚ်ဇီုကပိုက် ဇၞော်ကၠုၚ်မာန်

မတ်မလီု၊ နဝ်ဝေမ်ဗာ (၄)

ဟိုတ်နူအမေရိကာန် ကၟာတ်လဒဵုကေတ်ဒုဟ် ကုကမၠောန်ကၠေၚ်ဍေန် ကေုာံ သၟုဟ်ဓာတ်သဘာဝဍုၚ်ဗၟာ မကလိဂွံဒၟံၚ် သြန်ဒဝ်ဠာဂၠိုၚ်အိုတ်ဂှ်ရ သွက်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဂၠံၚ်သြန်ဒဝ်ဠာလုပ်တံ သာတုဲဇီုကပိုက်ကၠုၚ်မာန်ဂှ် တၠပညာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်မွဲတၠ သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။

ကမၠောန်ရေၚ်တၠုၚ်ပရေၚ်ဘဏ္ဍာ စပ်ကဵုကမၠောန်ကၠေၚ်ဍေန် ကေုာံ သၟုဟ်ဓာတ်သဘာဝဍုၚ်ဗၟာ MOGE သၟဝ်တဲကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် စနူဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ ၁၅ ကၠုၚ်စိုပ်ဏံတုဲ ကၟာတ်လဒဵုကေတ်အာရေဝ်ဏောၚ် ဌာနဝန်ဇၞော်ပရေၚ်ဘဏ္ဍာအမေရိကာန် လလောင်တြးလဝ် ပ္ဍဲဂိတုအံက်တဝ်ဗာ (၃၁) တေံရ။

နကဵုကောန်ဍုၚ်အမေရိကာန်ဂမၠိုၚ် တိုက်ရိုက်ကဵုဒှ်၊ တိုက်ရိုက်ဟွံသေၚ်ကဵုဒှ် အခေါၚ်ဂွံရေၚ်တၠုၚ်ကဵု ပရေၚ်ဘဏ္ဍာ ကုကမၠောန်ကၠေၚ်ဍေန် ကေုာံ သၟုဟ်ဓာတ်သဘာဝကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ MOGE ဂှ် ဟွံမွဲတုဲ သြန်ဓလေံ၊ စရၚ်သြန်၊ ပရေၚ်ဒုၚ်လျိုၚ် ကေုာံ ပရေၚ်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ်တံပါလုပ်ဂှ် ပရေၚ်ရေၚ်တၠုၚ်သြန်တၞဟ်သ္အာၚ်တံဂှ်လေဝ် သၞောတ်ဗ္ၜတ်ကၟာတ်လဒဵုလဝ်ရ။

တၠပညာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်မွဲတၠဂှ် MOGE ဒးဒုၚ်ကၟာတ်လဒဵုကေတ်ဒုဟ်ဂှ်ဝွံ သွက်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ဂၠံၚ်လှုဲဒဝ်ဠာလုပ် ဇီုကပိုက်ဒးကၠုၚ် တၟာဂလိုၚ်မာန်တုဲ အရာမဇီုကပိုက် လ္တူကဏ္ဍကူသာန်သွံရာန်တံ ဇၞော်ပၟဝ်ကၠုၚ်မာန်ဂှ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။

“ယဝ်ရ လ္ပာ်အလဵုအသဳပၞာန်တံ ပါ်မၞိဟ်တုဲ ဂၠါဲဟွံမာန်ပုဟ်ဟီုမ္ဂး ညအ်ဂှ် ဒှ်ကိစ္စဇီုကပိုက်တၟာဂလိုၚ်ဏောၚ်။ ၁၉၉၇ တေံလေဝ် ကေၚ်ဒှ်လဝ်ရ။ ဆ္ဂး အခိၚ်တေံဂှ် နကဵု Target သာ်ဏံဟွံသေၚ်ပုဟ်။ သြန်ဒဝ်ဠာအမေရိကာန်ဂေတ်ဂြိပ်လုပ်တိတ် သီုဖအိုတ်ဂှ် ကၟာတ်လဒဵုထောံတုဲ MOGE အခိၚ်တေံဂှ် ကၠောန်လဝ်ကုသေံဏောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ သြန်ဓလေံကဵုတံဂှ် စၞးဒဝ်ဠာဂှ် လှာဲရပ်စပ်ယူရိုဝ်ဂွံဒၟံၚ်ဏောၚ်။ ဆ္ဂး လၟုဟ်ဂှ် ယူကေလေဝ် ပါကၠုၚ်ကီုယျ။ မ္ၚးနူကဵုယူအေသ်ဂှ် ယူကေလေဝ် ပါကၠုၚ်ယျဟီုတှ်ေ သွက်ဂွံလှာဲရပ်စပ်ဂှ် Currency ဂှ် ခက်ခုဲအာညိညဏောၚ်။ ဆ္ဂး MOGE ပလံၚ်ပ္တိုန်ဒၟံၚ်အဓိကဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်ကြုက်ကဵုသေံတုဲ သွက်ဂွံကလးကဵုသြန်ဂှ် ပြသၞာဟွံမွဲစကွေံကွေံပုဟ်။ ပြသၞာနွံအာဒၞါဲလဵုရောဟီုတှ်ေ လှုဲဂွံနူဏံတံဂှ် သွက်ဂွံရာန်ကပေါတ်တၞဟ်ဟ်ဂှ်တှ်ေ ခက်ခုဲအာညိညဏောၚ် ထေၚ်ကေတ်ရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။

ကမၠောန် MOGE ဝွံ သွက်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ဒှ်ကမၠောန်ကလိဂွံဒၟံၚ် သြန်ဍုၚ်သ္အာၚ် ဂၠိုၚ်ကဵုဗဳလျာန်ဒဝ်ဠာမွဲတုဲ ပရေၚ်ကေတ်အရေဝ်ဏံဝွံ နကဵုအလဵုအသဳအမေရိကာန် ကေတ်အရေဝ်တိုက်ရိုက် ကုကမၠောန်ကၠေၚ်ဍေန်ကၟိန်ဍုၚ်ပိုၚ် အလန်ပထမကၠာအိုတ်ဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။

ဟိုတ်နူပရေၚ်ကၟာတ်လဒဵုကေတ်ဒုဟ် အမေရိကာန်တံဂှ်တုဲ နူကဵုကမၠောန် MOGE ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဟွံဂွံသြန်ဒဝ်ဠာတံရတုဲ ဂွံအာသြန်ယောန်ကြုက်ကဵု သြန်သေံၝာတ်တံသၟးဂှ်ရ ကဵုၜါဍုၚ်ဏံဟေၚ် သွံရာန်ဂွံအာရဏောၚ်ဂှ် သ္ဂးရ။

ပရေၚ်ပလံၚ်ပ္တိုန်သွံတြးသၟုဟ်ဓာတ် ကမၠောန် MOGE တံဂှ်ဝွံ ဟိုတ်နူပလံၚ်ပ္တိုန်ဒၟံၚ်အဓိက ကုကြုက်ကဵုသေံသၟးဂှ်ရ ပရေၚ်သွံရာန်ဗၞိက် ကဵုၜါဍုၚ်ဏံဂှ် ဟွံဇီုကပိုက်မာန်ကီုလေဝ် စပ်ကဵုပရေၚ်သောၚ်ကလးသြန်ဂှ်တုဲ လ္ပာ်အမေရိကာန်တံ ကဵုကၠုၚ်ဇြဟတ်ဂရိုဟ် ကုတိုက်သြန်သေံတံဂှ်မ္ဂး အရာမဇီုကပိုက်တံ ဇၞော်အာမာန်ရောၚ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။

“ ပရေၚ်သွံရာန် သၟုဟ်ဓာတ် MOGE ဂှ်လေဝ် ဍန်န်ရဏောၚ်၊ ၜါဍုၚ်ဏံသၟးရ ပလံၚ်ဒၟံၚ်အလုံဂၠးဟွံသေၚ်ဂှ်ရ သွက်ၜါဍုၚ်ဏံဂှ် ပြသၞာဟွံမွဲစအှ်ေပုဟ်။ နွံမွဲဂှ်တှ်ေ သေန်ကာပေါဝ်ဟီုမ္ဂး အမေရိကာန်တံ ကဵုဇြဟတ်ဂရိုဟ် ကုတိုက်သြန်သေန်ကာပေါဝ်တံဏောၚ်။ ဟီုမ္ဂး လ္ပဆက်စၠောံကဵု တိုက်သြန်ဍုၚ်ဗၟာတံ၊ လ္ပကဵုပရေၚ်ရေၚ်တၠုၚ် ကုတိုက်သြန်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာတံညိဟီုမ္ဂး UAB တံမုတံဂှ်တှ်ေ ဒေါအ်ထောံဟဂှ်ရ။ သာ်ဏံ အာကဵုဇြဟတ်ဂရိုဟ် ကုတိုက်သြန်သေံတံမာန်ဟာ၊ တိုက်သြန်ကြုက်ဂှ်တှ်ေ ကဵုဇြဟတ်ဂရိုဟ် ဟွံဂွံလးလးဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ ကဵုဇြဟတ်ဂရိုဟ် ကုတိုက်သြန်သေံတံဂှ်မ္ဂး အဏံဂှ်လေဝ် သွဟ်တိတ်ကၠုၚ်မွဲဗီုကီုဏောၚ်။ ဆ္ဂး ဇြဟတ်ဂရိုဟ်သာ်ဏံ နွံကၠုၚ်မ္ဂးလေဝ် သာတုဲဇီုကပိုက်ကၠုၚ်ဏောၚ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။

မ္ၚးနူကဵုအမေရိကာန်ဂှ် တုဲကၠုၚ်အပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳတေံ ဂကောံဗွဝ်ဖျာဂလိုၚ်ဥရဝ်ပ သမဂ္ဂဥရဝ်ပ EU ဍုၚ် ၂၇ ဍုၚ်ပါဂှ်လေဝ် ကၟာတ်လဒဵုကေတ်လဝ်ဒုဟ် ကုကမၠောန်ကၠေၚ်ဍေန် ကေုာံ သၟုဟ်ဓာတ်သဘာဝဍုၚ်ဗၟာ MOGE ဂှ်ရ။

ပရေၚ်ဒးဒုၚ်ကၟာတ်လဒဵု MOGE ဂှ်ဝွံ သွက်ဒပ်ပၞာန်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ပါလုပ်သီုကဵုကၠေၚ်က္ၜၚ်ကျာတံဂှ် ကပေါတ်လွဟ်လက်နက်ပၞာန်တံ၊ ပရေၚ်ရာန်ကပေါတ်ဗၞိက်အပြောံ သ္ဂောံကၠောန်ပ္တိတ်မကမ်တံဂှ် အရာမဇီုကပိုက်တံ နွံကၠုၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ရောၚ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်တံ နွံဒၟံၚ်ရ။

အမေရိကာန်ဂှ်လေဝ် ပရေၚ်ကေတ်ဒုဟ် ကုကမၠောန် MOGE ဂှ်ဝွံ ညံၚ်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ မဂစိုတ်ဂယိုၚ်ပကီုပရာပ်လဝ် လ္တူညးဍုၚ်ကွာန်တံ ပရေၚ်ဒုၚ်လျိုၚ်ဂွံနွံဂှ် ရန်တၟံလဝ်ရောၚ် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။

ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)

ဗီု−AFP