ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗၟာ စဵုကဵုသၞာံ ၂၀၂၅ ဂှ် ကလေၚ်ယိုပ်ယာကၠုၚ်မာန်ဟွံသေၚ်

မတ်မလီု၊ ဒဳဇြေမ်ဗာ ၃၀

အပ္ဍဲကာလသီအဝဵုဏံ အကာဲအရာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗၟာ ဒမြိပ်တောတက်တိုန် သ္ဇက်ဂွံဂွံဇြဟတ်ဟွံမွဲမွဲသာ် သီုကဵုထ္ပက်စှ်ေအာဒၟံၚ်ဏီတုဲ စဵုကဵုသၞာံ ၂၀၂၅ ကၠုၚ်စိုပ်ဏံ ဟွံချိုတ်ပၠိုတ်ဏီပုဟ်ဂှ် ဂကောံသုတေသန ISP-Myanmar ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်တိုက်သြန်ဂၠးတိတုဲ လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။

အတိုၚ်တၚ်ချိၚ်ခယျ တိုက်သြန်ဂၠးတိဂှ်မ္ဂး အပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၄ ဏံ အကာဲအရာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗၟာ ခိုဟ်အာဟွံသေၚ်ဏီတုဲ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၅ ဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲကဵုကဏ္ဍတဵုလွဳ၊ ပရေၚ်ကၠောန်ပ္တိတ်ဗၞိက် ကေုာံ ကဏ္ဍသွံရာန်ဗၞိက်တံကီု သီုကဵုကဏ္ဍပရေၚ်ကၠောန်ပ္တိတ်တံဂှ် အခိၚ်လအ်လ လဇုဲလဇတံ ဆက်က္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်ဏီရောၚ်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။

အကာဲအရာလၟုဟ်ဝွံ ဒမြိပ်တောတက် အခိၚ်ကၠာဂွိုအ်ဒှ်ယဲကပ်ကဝ်ဝေဒ် ကၠာဂွိုအ်သီအဝဵုတေံဂှ် ကလေၚ်စိုပ်ဏီဟွံသေၚ်တုဲ ဍုၚ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဟွံကလေၚ်ဒှ်ဗီုသၞောတ်တြေံ ကၠာယဲကပ်ကဝ်ဝေဒ်ဂွိုအ်ဒှ်တေံမွဲဓဝ်ဂှ်တှ်ေ ဒှ်ဍုၚ်ဗၟာရဂှ် သ္ဂးရ။

ကဏ္ဍသွံရာန်ဗၞိက်ပယျဵု ပါလုပ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲကဵုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗမာအဓိကဂှ်ဝွံ ဟိုတ်နူပရေၚ်ပၞာန် ၁၀၂၇ ဂကောံမဟာမိတ်ကောဒေံပိဂကောံတံတုဲ ပရေၚ်သွံရာန်ဗၞိက်ပယျဵု ကြုက်−ဗၟာ ၉၀ တၟံကၠံပြၚ် ဒေါအ်ဒေၚ်အာတုဲ ပရေၚ်သွံရာန်ဗၞိက်ပယျဵု သေံ−ဗၟာဂှ်လေဝ် ဟိုတ်နူပေါဲဗ္တိုက်ဍုၚ်ကအ်ကြိက်တုဲ သှ်ေဒၟံၚ်ၜိုတ်ကမၠောန်ဍောတ်တ်ညိညဓဝ်ရ။

တၠပညာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်မွဲတၠဂှ် ဟိုတ်နူပရေၚ်သွံရာန်ဗၞိက်ပယျဵုတံ ဒေါအ်ဒေၚ်အာဂှ်တုဲ အကံက်အခေါန်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်သ္ဂောံဂွံတံဂှ် ဆောံလေၚ်ကၠုၚ်တံ နွံကၠုၚ်မာန်တုဲ နဒဒှ်ဇီုကပိုက်ကၠာအိုတ်ဂှ်တှ်ေ ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဒးဒုၚ်စသိုၚ်အာ ဘဲဒဏ်ၚုဟ်ဖျာက္ဍၚ်၊ ကပေါတ်ဗၞိက်ပိုတ်သ္ကုတ်တံ ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ဏောၚ်ဂှ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။

“ဗွဲတၟေၚ် အခက်အခုဲဇီုကပိုက်ကၠုၚ် လ္တူညးဍုၚ်ကွာန်သ္ဇိုၚ်တံဂှ်တှ်ေ တၟာဂလိုၚ်ဏောၚ်။ ဟိုတ်နူပရေၚ်သွံရာန်ဗၞိက်ပယျဵုဏံ ဒေါအ်ဒေၚ်အာဂှ်တုဲ ကြဴနူသြန်ဍုၚ်သ္အာၚ်တုဲ ပရေၚ်သွံရာန်ဗၞိက်တံ ဒေါအ်အာဂှ်ရ အကံက်အခေါန်ဂွံနူဏံတံဂှ် ဒးဆောံလေၚ်အာနွံဏောၚ်။ ဒးဇီုကပိုက်ကၠာအိုတ်ဂှ်တှ်ေ ညးဍုၚ်ကွာန်တံရဏောၚ်။ အတိုၚ်တီလဝ်ဂှ်ရ ကပေါတ်ဗၞိက်ကြုက်၊ ဗၞိက်သေံတံဂှ် ဒးရပ်စပ်ဒၟံၚ်ဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ယဝ်ရဂၠံၚ်ဏံကၟာတ်အာမ္ဂး ဗီုလဵုမှ ဂွံရပ်စပ်ဂှ်ဟွံမွဲရပုဟ်။ ဟီုမ္ဂး ၚုဟ်ဒဝ်ဠာဏံတိုန်တုဲ ပါဲနူကဵုကပေါတ်ဗၞိက်တိုန်ဂှ် ဟိုတ်နူကပေါတ်ဗၞိက်ဂေတ်ဂြိပ်ဒေါအ်အာတုဲ ကပေါတ်ဗၞိက်ပိုတ်သ္ကုတ်အာဂှ်သၟးဟွံက အကာဲအရာဒးဒုၚ်စသိုၚ်အာ အရာတံဏံ ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ဂှ် နွံဒၟံၚ်ရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။

အခိၚ်လၟုဟ်ဂှ်လေဝ် ဟိုတ်နူပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟွံညိၚ်ဝတ်တုဲ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်အပ္ဍဲဒေသတံဝွံ ဂွံကၠောန်ကမၠောန်တၟိတၟိဂှ်စွံလဝ်ကၠာ ကမၠောန်မၞုံဒၟံၚ်တံရဂှ် ညံၚ်ဂွံဂေတ်ဂြိပ်မာန် ဒှ်အခိၚ်ကာလဒးရုန်ဂ္စါန်ဒၟံၚ်ဂှ်ရ ယဝ်ရကပေါတ်ဗၞိက်အပြောံတံ ဟွံလုပ်ရပုဟ်ဟီုမ္ဂး ကမၠောန်တံလေဝ် ဒးဒေါအ်ဇူကၠုၚ်မာန်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်ဒၟံၚ်တံ နွံဒၟံၚ်ရ။

တၠကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်မွဲတၠဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲလက်ထက်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်သီအဝဵုဏံ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗၟာ မ္ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက်ကဵု အကြေပ်အဂြတ်နာနာဂှ်ဝွံ ကရောံပြသၞာဍုၚ်ကွာန်ဟွံညိၚ်ဝတ်ဂှ် ဟိုတ်နူအခက်အခုဲနူကဵုသွာၚ်ဇဳတုဲ ကလေၚ်ယိုပ်ယာကၠုၚ်မာန်ဟွံသေၚ်ဏီပုဟ်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။

“ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကၟိန်ဍုၚ်ဂှ်လေဝ် သၞာံတုဲကၠုၚ် ၜိုတ်အခိၚ်ဏံမ္ဂး ပရေၚ်သွံရာန်ဂှ် အသိၚ်ခိုဟ်ဒၟံၚ်ယျ။ လၟုဟ်ဂှ် ဒးဟီုတပ်ပ်မ္ဂး ရပ်(ကျားဖျန့်) တံ မုတံဟီုမ္ဂး ဒှ်လှုဲဂေတ်ဂြိပ်ဒၟံၚ်အပ္ဍဲဏံရဏောၚ်။ လှုဲဂေတ်ဂြိပ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ပိုယ်တံ ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် စိုပ်အာအလဵုအိုတ်ဟွံတီ ကၠေံခၞၚ်အာအိုတ်ရ။ သၞာံတုဲကၠုၚ်တေံဟီုမ္ဂး ပရေၚ်သွံရာန်သ္ၚိတံ နွံဏောၚ်။ ပရေၚ်သွံရာန်တိတံ နွံဏောၚ်။ ဒှ်စဒၟံၚ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ၜိုတ်ညိညဏီဏောၚ်။ သြောံဂန်တံဂှ်လေဝ် ဂွံပလံၚ်ဒၟံၚ်။ လၟုဟ်ဂှ် ကပေါတ်ဗၞိက်တိတ်နူပရေၚ်တဵုလွဳတံဂှ် မုမှပလံၚ်ဟွံဂွံပုဟ်။ ဗၞိက်ပလံၚ်ပ္တိုန်ဍုၚ်သ္အာၚ်တံ မုဟွံမွဲရပုဟ်။ သီုဖအိုတ်ဂှ် ဗၞိက်ပၠောပ်ရဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်။ ဗၞိက်ပၠောပ်ကဵု ဗၞိက်ပလံၚ်ပ္တိတ်ဂှ် ဒးညဳဒၟံၚ်ညးသ္ကအ်ဏောၚ်လေဝ်။ ညအ်ဂှ် ဟွံကိတ်ညဳဒၟံၚ်ပုဟ်။ မၚ်ရံၚ်အာ မွဲသၞာံပၠန် ဂွံပရေံနူဏံရနွံ။ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် စှ်ေဒၟံၚ်ဖအိုတ်ဏောၚ်၊ ဆက်အာအတိုၚ်ဏံရမ္ဂး ဍုၚ်ကွာန်ဂှ်တှ်ေ ဗီုတိဍုၚ်ဗၟာရဂှ် ကၠေံဒၟံၚ်မွဲစြေက်ရတုဲ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် သာ်လဵုပဂွံယာက္ဍိုပ်မာန်ဂှ်ရော” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။

ကရောံပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗမာစှ်ေကၠုၚ်ဂှ် အသိၚ်အလိုန်သြန်ဗၟာစှ်ေကၠုၚ်ဂှ် ဇၞော်ပၟဝ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်တုဲ အပ္ဍဲကာလသီအဝဵုကြပ်ပိသၞာံဏံ သြန်ဒ္ကေဝ်ဗၟာစှ်ေကၠုၚ် ၜိုတ် ၆၀ တၟံကၠံနွံရောၚ် ဂကောံထံၚ်ပရိုၚ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် EIU ဖျေံသ္ဇိုၚ်လာန်ဒါန် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ ၁၃ တေံရ။

တိုက်သြန်ဂၠးတိဂှ်လေဝ် ပဋိပက္ခ မက္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်လၟုဟ်တံ၊ ခရိတ်ပလံၚ်ဗစိုပ်ကပေါတ်ဗၞိက် ဇၞော်သၠုၚ်ကၠုၚ်တံ၊ မ္ၚးနူကဵုစေဝ်ပၞောန်ပရေၚ်သွံရာန်ဗၞိက် ကေုာံ သၠာဲဂတးသြန်ဍုၚ်သ္အာၚ်တံဂှ် ဟိုတ်နူပၟတ်ဓာတ်လလဳ ပိုတ်ပၠိုတ်တံတုဲ လ္တူခရိတ်အိုတ် ကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တံဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်ဇြဟတ်ဂရိုဟ်ဏောၚ်ဂှ် ကဵုလဝ်သတိရ။

သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် လၟိဟ်ဂၞန်စၞောန်ပျးဒၟံၚ် ကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တံဂှ်ဝွံ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၃ ဂှ် ပရေံစှ်ေကၠုၚ်တုဲ ကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဂေတ်ဂြိပ်ဒၟံၚ် ၅၆ တၟံကၠံဂှ်ဝွံ စနူဂိတုမာတ်ချ်တုဲ စှ်ေအာၜိုတ် ၁၆ တၟံကၠံဂှ် တိုက်သြန်ဂၠးတိ သ္ဂးရ။

အတိုၚ်တၚ်နၚ် ဌာနသုတေသန မူဝါဒစၞစသုၚ်ဍုၚ်သ္အာၚ် IFPRI ကံက်ကပှ်လဝ်ဂှ်မ္ဂး သ္ၚိကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ၜိုတ် ၄၀ တၟံကၠံဂှ်ဝွံ သြန်လုပ်စှ်ေဒၟံၚ် နူကဵုကၠာတေံတုဲ အကာဲအရာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တံဂှ်လေဝ် သာပရေံကၠုၚ်တုဲ သွက်အနာဂတ်ဂှ်လေဝ် အရာဟွံချိုတ်ပၠိုတ်တံ သာဂၠိုၚ်ကၠုၚ်ဂှ် လလောၚ်ပ္တိတ်ကဵုလဝ်သမ္တီရ။

ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)

ဗီု−CJ