မတ်မလီု၊ ဒဳဇြေမ်ဗာ ၁၄
ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဏံ အပ္ဍဲကာလကံၚ်ဇြဳပၞာန် သီလဝ်အဝဵု ကြပ်ပေၚ် ၄ သၞာံဂှ် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကၟိန်ဍုၚ်ဝွံ စှ်ေအာဒဵုကဵု လက်သန်နုက် ၁ တၟံကၠံဂှ် တိုက်သြန်ဂၠးတိ လလောၚ်ပ္တိတ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ ၁၁ တေံရ။
အတိုၚ်တိုက်သြန်ဂၠးတိ ချိၚ်ခယျလဝ်ဂှ်မ္ဂး စဵုကဵုသၞာံဘဏ္ဍာလၟုဟ်ဏံအိုတ် စဵုကဵုသၞာံ ၂၀၂၅ ဂိတုမာတ်ဂှ် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗၟာဝွံ ဒှ်အာ လက်သန်နုက် ၁ တၟံကၠံဏောၚ်ဂှ် တိုက်သြန်ဂၠးတိ ကဵုလဝ်သတိရ။
ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗၟာစှ်ေကၠုၚ်သာ်ဏံဂှ်ဝွံ ဟိုတ်နူဘဲအန္တရာယ်သဘာဝကီု၊ ဟိုတ်နူကဵုအကာဲအရာပဋိပက္ခအပ္ဍဲဍုၚ် မက္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်လၟုဟ်ကီု ကေုာံ ဟိုတ်နူအကာဲအရာ ဗၞိက်ပိုတ်အိုတ်တံဂှ်တုဲ တၚ်စၟဳစပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဂှ်ဝွံ သ္ဇက်ဂွံဂွံဇြဟတ် ဟွံမွဲပုဟ်ဂှ် သ္ဂးလဝ်ရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ဟိုတ်နူကဵုဗၞိက်ဒမျိုၚ်ပိုတ်အိုတ်ကီု၊ ဇြဟတ်ဓာတ်လလဳ ပိုတ်သ္ကုတ်ဂှ်ကဵု ဟိုတ်နူဇြဟတ်ရာန်အပ္ဍဲဍုၚ် အောန်စှ်ေကၠုၚ်တုဲ သီုကဵုကၟာတ်လဒဵုလဝ် ပရေၚ်ကၠောန်ပ္တိတ်တံဂှ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုကဏ္ဍပရေၚ်တဵုလွဳ၊ ပရေၚ်ကၠောန်ပ္တိတ်ဗၞိက် ကေုာံ ပ္ဍဲကဏ္ဍပရေၚ်ဒုၚ်ကာတံဂှ်လေဝ် ဟွံတောတက်မွဲသာ် ဆက်စှ်ေဒၟံၚ်ဏီဏောၚ်ဂှ် ပါလုပ် ပ္ဍဲတၚ်လလောၚ်တြးဂှ်ရ။
တၠကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်မွဲတၠဂှ်တှ်ေ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗၟာ စှ်ေကၠုၚ်သာ်ဏံဝွံ ဟိုတ်နူဟွံဂွံပၟတ်ဓာတ်လလဳတုဲ ပရေၚ်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ်တံ ဟွံမွဲတုဲ ထ္ၜးကၠုၚ်လက်သန်နုက်တံ ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်တုဲ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကဵု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဆက်စပ်ဒၟံၚ်ဂှ်တုဲ ကၠောန်ကၠုၚ်ညံၚ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဟွံဂွံပြေပြံၚ်ဂှ်ရ အရာမဇီုကပိုက်ကၠုၚ်တံ နွံကၠုၚ်ဂှ် ဟီုရ။
“ကမၠောန်ကၠောန်ပ္တိတ်ဗၞိက် နွံအပ္ဍဲဍုၚ်တံဂှ်လေဝ် ဟွံဂွံပၟတ်ဓာတ်လလဳတံ မုတံကီု သီုကဵုကၠေၚ်စက်ၚုဟ်သၠုၚ်တံဂှ်တုဲ ပြေပြံၚ်ဒၟံၚ်ကွေံကွေံဂှ်ဟွံသေၚ်ပုဟ်လေဝ်။ ရဲဍုၚ်ဇကုတံဂှ် ကၠောန်ပ္တိတ်ဂၠိုၚ်ၚ် ကၠောန်ပ္တိတ်ကပေါတ်ကဆံၚ်ဍာ်စိုပ်ပ်တံ မာန်ကွေံကွေံလေဝ် ဟွံသေၚ်ပုဟ်။ ညးမွဲမှလေဝ် ဓလိုက်လဝ်တမ်ရိုဟ်ဂှ် ဟွံမွဲပုဟ်။ ကောန်ဍုၚ်သ္အာၚ်တံဂှ်တှ်ေ ဟွံဂွံပၟတ်တုဲ ဒှ်အာဗီုဏံရ။ သီုဖအိုတ်ဂှ် ထ္ၜးကၠုၚ်ဒၟံၚ်လက်သန်နုက်သၟးရ ဂၠိုၚ်။ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကဵု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဆက်စပ်ဒၟံၚ်ဏောၚ်။ ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ခိုဟ်မှ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လေဝ် ခိုဟ်ကၠုၚ်ဏောၚ်လေဝ်။ ညံၚ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဟွံခိုဟ် ကၠောန်ကၠုၚ်မ္ဂး ဍုၚ်ကွာန်ဂှ်တှ်ေ သာတုဲပရေံစှ်ေအာဏောၚ်။ ညံၚ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဟွံဂွံပြေပြံၚ်ကၠောန်တှ်ေ ပ္ဍဲအလဵုအသဳလေဝ် အရာမဇီုကပိုက် ၜိုတ်မထေက်ကြိုက်ဂှ် နွံကၠုၚ်ကီုဏောၚ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗၟာ မ္ဒးစှ်ေကၠုၚ်ဂှ်ဝွံ ဟိုတ်နူဖဵုအဆက်ပၞာန်သီအဝဵုဂမၠိုၚ် မပ္တံကဵု ပရေၚ်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ်ဂမၠိုၚ် တိတ်စ္ဍးအာကီု၊ ၚုဟ်မးသြန်ဒ္ကေဝ် စှ်ေတုဲ ၚုဟ်ကပေါတ်တမ်တံ တိုန်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်ကဵုဆဂှ်ရ ကမၠောန်ဂေတ်ဂြိပ်ဟွံမာန်ရတုဲ ဟိုတ်နူမူဝါဒ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဗၠေတ်တ်တံလေဝ် ပဂှ်ေ ညးထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
အတိုၚ်ဂလာန် တိုက်သြန်ဂၠးတိဂှ်မ္ဂး အပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ် ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်အပံၚ်ဖအိုတ် ၜိုတ်ကဝက်ဂှ်ဝွံ ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက်ကဵု အကာဲအရာပဋိပက္ခတံဂှ်တုဲ အာဇီုကပိုက်ကဵု ပရေၚ်သွံရာန်ဗၞိက်ပယျဵုတံသၟးဟွံက ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်မက်ခရိုဝ် ဟွံညိၚ်ဝတ်တံလေဝ် အပ္ဍဲပွိုၚ် ၆ ဂိတုတုဲကၠုၚ်တေံ ဆက်နွံဒၟံၚ်ဂှ် သ္ဂးရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ဟိုတ်နူဍာ်ဇၞော်ဍာ်ကလိုပ် မက္တဵုဒှ်လဝ်တုဲကၠုၚ်တေံဂှ်တုဲ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ် ၁၉၂ ပွိုၚ်ဍုၚ်ဂှ် မၞိဟ်အပံၚ် ၂ ဒဿမ ၄ ပြကောဋိကိုဋ် ဒးဇီုကပိုက်လဝ်တုဲ စမြိုၚ်ဂမၠိုၚ်လီုလာ်တုဲ ပရေၚ်ကၠောန်ပ္တိတ်တံလေဝ် ပိုတ်သ္ကုတ်တုဲ ကမၠောန်သီုဖအိုတ်ဂှ်တှ်ေ ပိဂအုံမွဲဂအုံပြၚ်၊ ပ္ဍဲကမၠောန်ပရေၚ်တဵုလွဳဂှ် ကဝက်ပြၚ်ဂှ် ပရေၚ်ဇီုကပိုက်ပရေံပရေံတံ နွံလဝ်ရောၚ် ပါလုပ် ပ္ဍဲလိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်ဂှ်ရ။
အပ္ဍဲဒေသဂှ် ကမၠောန်ကၟိတ်အောန်စှ်ေကၠုၚ်တုဲ မၞိဟ်အာစိုပ်ကၠောန်ကလောန်ဍုၚ်သ္အာၚ်တံ ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်တုဲ သ္ၚိကၟိန် မ္ဒးသ္ပပဓာန်ကဵု သြန်လုပ်ညးအာကၠောန်ကလောန်ဍုၚ်သ္အာၚ်တံဂှ် ၇ ဒဿမ ၅ တၟံကၠံနွံဂှ် တိုက်သြန်ဂၠးတိ လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
ပရေၚ်ဆုဲပြံၚ်ဖျေံသ္ဇိုၚ်သာ်ဏံဂှ်ဝွံ ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဂှ် ရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ် နဒဒှ်စက်ယန်သ္ဂောံရပ်စပ်သောၚ်ကလး ပၟိက်ဇၞော်မွဲတုဲ ကောန်ကလောန်အပ္ဍဲဍုၚ်အောန်တံကဵု တမ်ရိုဟ်မၞိဟ်ပိုတ်အိုတ်တံ က္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်ဂှ်လေဝ် သ္ဂးလဝ်ရ။
တၠပညာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် စပ်ကဵုဍုၚ်ဗၟာ၊ ဍုၚ်သေံ ကေုာံ ညးပ္တိုန်ထ္ၜးအစဳဇန် Kim Edwards ဂှ်တှ်ေ ပရေၚ်ဆုဲပြံၚ်အာကၠုၚ်ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်သာ်ဏံဂှ်ဝွံ ဒှ်ဟိုတ်နူပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗၟာ အကာဲအရာဟွံချိုတ်ပၠိုတ် မက္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်ဂှ်ကီု၊ သီုကဵုဇြဟတ်ဂရိုဟ် စပ်ကဵုပရေၚ်ယိုက်လျိုၚ်ပၞာန် ကေုာံ သီုကဵုပဋိပက္ခတံဂှ်ရောၚ် ဒဒှ်ရသ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ဂှ် ပါလုပ် ပ္ဍဲလိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်ဂှ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)
ဗီု−CJ