နေဗျဳဒဝ်၊ မာတ် ၂၇
ပေါဲရုဲမာဲဂှ် သၞာံဏံ နူဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ သတ္တာဟတတိယ စဵုကဵုသၞာံဂတ ဂိတုဂျာန္နဝါရဳ သတ္တာဟဒုတိယ အပ္ဍဲပွိုၚ်မွဲဂိတု ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်ကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲဂွံတံဂှ် သွက်ဂွံကၠောန်ပတုဲအာပေါဲရုဲမာဲဂှ် ရန်လဝ်ရောၚ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ဟီုရ။
ပ္ဍဲကဵုကောံဓရီုကံၚ်ဇြဳပၞာန် မကၠောန်ဗဒှ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုမာတ် ၂၅ ဂှ် စပ်ကဵုအကာဲအရာ ဒစးဒုၚ်ပလေဝ်ပလေတ်ဒၟံၚ် သ္ဂောံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲဂှ်တုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော် မေန်အံၚ်လှာၚ် ဟီုကၠုၚ်လဝ်ရ။
ဂွံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲ ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဗော်ဇဳ ဗၠးၜးဗဗွဲဓဝ်ဂှ် နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဒစးဒုၚ်ပလေဝ်ပလေတ်ဒၟံၚ်တုဲ ကၠာတေံ အခိၚ်ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ် ပွိုၚ် ၂ သၞာံဂှ် ဂွံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် ဖန်ဇန်ကၠုၚ်လဝ်ကီုလေဝ် ဟိုတ်နူဒှ်အခိၚ်ယဲကပ်ကဝ်ဝေဒ်ဆဂွံတုဲကဵု ဒှ်ဒၟံၚ်အခိၚ်နွံပၟိက်ကဵုပရေၚ်ညိၚ်ဝတ်တံဂှ်တုဲ ဟွံဂွံကၠောန်ဗဒှ်လဝ်ပုဟ်ဂှ် ဒုၚ်လဝ်ဝန်ရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် မဟီုပ္တိတ်ကၠုၚ်လဝ် ဗွဲမလုပ်သၞောဝ် ယဝ်ရေၚ်တၠုၚ် တၚ်စၞောန်ပျးစပ်ကဵုကာလကာတၟေၚ်တံတုဲမ္ဂး ကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲဏောၚ်ဂှ် အခိၚ်လၟုဟ် ပပဵုပ္တိုန်လဝ်အာယုက်ကာလကာတၟေၚ် ၆ ဂိတုမွဲဝါရ။
ဗိုလ်ဇၞော်ဇြေန်ယဝ် သ္ပလဝ်ဇြဳဒဳအာမ်ဂှ်တှ်ေ နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် အလန်ဏံ ဟွံဒှ်ညံၚ်ဂွံဒှ် ကၠောန်ကၠုၚ်ပေါဲရုဲမာဲမာန်ဂှ်ရ ဒၞါဲကၠောန်ဂွံတံဂှ် ဍံက်ကၠောန်အာဏောၚ်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“ဍေံတံဝေၚ်ဒၟံၚ်ကဵု ကြုက်ကဵုရုယှာ ၜါဍုၚ်ဏံတုဲ ဂၠါဲဒၟံၚ်သွက်ဂွံသ္ပပဓာန်။ တုဲတှ်ေ ဗီုကၠာတေံရ သၞာံ ၂၀၂၃ တေံဂှ် ကၠောန်ကၠုၚ်လဝ် သွက်ဂွံကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲကီုလေဝ် ဟိုတ်နူကဝ်ဝေဒ်ကဵု ပရေၚ်ဟွံညိၚ်ဝတ်ဂးတုဲ ယဝ်ထပ်ဟီုပၠန်မ္ဂး ဍေံတံမုက်ဂွပြးရနွံ။ ၜိုတ်ဟီုလဝ်ဂှ် မုမွဲလေဝ်ဟွံဒှ်ကၠုၚ်ဂှ်တှ်ေ သွက်ဍေံတံဂှ် ဒှ်သ္ဇက်ဂွံဂွံမုက်ဂွရဏောၚ်။ ဆ္ဂးလေဝ် ဍေံတံဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဂွလေပ်လေဝ် ဟွံသေၚ်ပုဟ်။ ဒှ်မံၚ်ဂကောံပၞာန် အရာမိက်ဂွံဟီု ဗက်ဟီုဒၟံၚ်ပြးဏောၚ်တှ်ေ ဂွံခယျဒးဂှ်ဟွံလောဲ။ ဆ္ဂး ယဝ်ဒးခယျကေတ်မွဲတှ်ေ ဒၞါဲကၠောန်ဂွံတံဂှ် ဍံက်ကၠောန်တုဲ ပေါဲရုဲမာဲတုဲယျဂးတုဲ ကၠောန်အာဆဆဵုဗီုဏံဏောၚ်ဂှ် အဲသ္ၚဳဂၠိပ်ကေတ်ရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ဂွံဂွံစရၚ်ဆန္ဒမာဲဂှ် စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်ကံက်လဝ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၄ ဂှ် ပွိုၚ်ဍုၚ်ကံက်ဂွံလဝ်တၟံကၠံပေၚ်ၚ်ဂှ်လေဝ် နွံတုဲ ပွိုၚ်ဍုၚ်သ္ဂောံကံက်စရၚ်တံဏံ သှ်ေဒၟံၚ်တံဂှ်လေဝ် နွံဒၟံၚ်ဏီရောၚ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ဒုၚ်လဝ်ဝန်ရ။
တန်တဴကဵုစရၚ်ကံက်ကပှ်လဝ်ဏံတုဲ စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ် မကဵုမာဲဂွံ အာယုက် ၁၈ ကဵု လ္ပာ်လ္တူတံဂှ် ဂွံလဝ်စရၚ်တုဲယျဂှ်ရ သၞာံဂတဏံ အပ္ဍဲဂိတုဂျာန္နဝါရဳတေံ သ္ဂောံကၠောန်ဗဒှ်အာ ပေါဲရုဲမာဲ ဗွဲမအံၚ်ဇၞးဂှ် ရန်လဝ်ရ။
ပ္ဍဲပေါဲရုဲမာဲဂှ် ရေၚ်တၠုၚ်လဝ် နကဵုစက်ကဵုမာဲ အဳလက်ထရဝ်နေတ်တံဂှ်တုဲ ကဵုကၠုၚ်ဆန္ဒမာဲ အပ္ဍဲအခိၚ်ဍန်န်တံဂှ်တုဲ ကလိဂွံအာသွဟ်မာဲတံဏောၚ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲဂွံ အပ္ဍဲပွိုၚ်မွဲဂိတုတံဂှ် တုဲဒှ်အာမာန်ဏောၚ် ဟီုလဝ်ရ။
ဥက္ကဌ ဗော်ဒဳမဝ်ကရေတ်တေတ်ကောန်ဂကူကရေၚ် မာန်အံၚ်ပျဳသဵုဂှ်တှ်ေ အခိၚ်ကာလကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် ဟီုပ္တိတ်ကၠုၚ်ဗွဲမလုပ်သၞောဝ်တုဲယျဟီုမ္ဂး နကဵုညးတံ အခိၚ်ဟွံရုမ်ဂပ်ကီုလေဝ် ၜိုတ်သ္ပမာန် ပလေဝ်ပလေတ်လဝ်ရောၚ် ဟီုရ။
“အခိၚ်ဂှ်တှ်ေ ဂၠိုၚ်ခ္ဍၚ်ခိုဟ်ခ္ဍၚ်ရဏောၚ်။ ဆ္ဂး ဟီုပ္တိတ်ကၠုၚ် ဗွဲမလုပ်သၞောဝ်သာ်ဏံတုဲမ္ဂး ပိုယ်တံဂှ် ၜိုတ်သၟဟ်အစောံ ဗက်တုဲဒးစန်ဒက်ရဏောၚ်။ ပိုယ်တံလေဝ် စၟဳစလဝ်ကီုဂှ်ရ ၜိုတ်ဒးပလေဝ်ပလေတ်တုဲဂှ် ပလေတ်ပလေတ်လဝ်ရဏောၚ်။ အေ ဂှ်တှ်ေ အခိၚ်ရုမ်ဂပ်ဟာ ဟွံရုမ်ဂပ်ဟာဟီုဂှ် ဆလအ်မှ ဟွံရုမ်ဂပ်ပုဟ်။ ဆ္ဂး ၜိုတ်ဂွံဂှ်တှ်ေ ညံၚ်ဂွံဒှ်ကၠုၚ်ဗ္ၜတ်မွဲမွဲဂှ် ဒးကၠောန်ဏောၚ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
အတိုၚ်သၞောဝ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် သၞောဝ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ် ဒးပ္တိုန်စရၚ်ဂှ်မ္ဂး ကၠာတ္ၚဲဟွံဂွံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲ အပ္ဍဲပွိုၚ် ၉၀ တ္ၚဲဂှ် ယဝ်ဒှ်ဗော်စန်ဒက် အလုံဍုၚ်မွဲမ္ဂး လၟိဟ်ကောန်ဗော် အောန်အိုတ် မသုန်ဠက် ဒးနွံဏောၚ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ် ဗွဲတွဵုမအောန် ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ပိဂအုံမွဲဂအုံဂှ် ဒးပံက်အာရုၚ်ဏောၚ် မဒှ်ရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ယဝ်ဒှ်ဗော်စန်ဒက်အာ အပ္ဍဲရးဒေသဇၞော် ဟွံသေၚ်မ္ဂး အပ္ဍဲတွဵုရးမွဲမွဲတံဂှ်မ္ဂး လၟိဟ်ကောန်ဗော် အောန်အိုတ် ၁၀၀၀ ဒးနွံဏောၚ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်ဍုၚ် နွံအပ္ဍဲဒေသတံဏံ သီုဖအိုတ်ဂှ် အောန်အိုတ် ၜိုတ် ၅ ပွိုၚ်ဍုၚ်ဂှ် ဒးပံက်ရုၚ်ဗော်ဏောၚ် စၞောန်ပျးလဝ်ရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ သၞာံ ၂၀၂၅ နူဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ သတ္တာဟတတိယ စဵုကဵုသၞာံ ၂၀၂၆ ဂိတုဂျာန္နဝါရဳ အပ္ဍဲသတ္တာဟဒုတိယဂှ် ယဝ်ကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲဏောၚ်မ္ဂး သွက်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် ဂွံအခိၚ်ပလေဝ်ပလေတ် ၜိုတ် ၉ ဂိတုဏောၚ် မဒှ်ရ။
အခိၚ်ကာလစန်ဒက်မာဲဂှ်လေဝ် လ္ဂောံကဵုလၟေၚ်ကမၠောန်ပေါဲရုဲမာဲတံဂှ်မ္ဂး ယဝ်ထၜုတ်ကၠုၚ် ဗီုသၞာံ ၂၀၂၀ တုဲကၠုၚ်တေံ ကၠာဟွံဂွံကၠောန်ဗဒှ်ပပေါဲရုဲမာဲ ပွိုၚ် ၆၀ တ္ၚဲမ္ဂး သှ်ေၜိုတ် ၆ ဂိတုဓဝ်ရဏောၚ် မဒှ်ရ။
မွဲလ္ပာ်ဂှ်ပၠန် လၟိဟ်ပွိုၚ်ဍုၚ် လၟေၚ်ဒဒှ်ပဋိပက္ခပရေၚ်ပၞာန် ဟွံမွဲဏီတံဂှ်ဝွံ နွံဒၟံၚ် ၜိုတ် ၉၀ ရတုဲ ဇြဟတ်ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်တံလေဝ် ဒစဵုဒစးဗ္တိုက်သရိုဟ်အာ ပေါဲရုဲမာဲဏောၚ်ဂှ် ကဵုလဝ်သမ္တီရ။
ဥူတာန်သဵုနာၚ် ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ်တှ်ေ အပ္ဍဲပွိုၚ် ၉ ဂိတုဏံ နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဒးဂြိပ်တိတ်နူနေဗျဳဒဝ်မာန်ဂှ်ရ အစဳဇန်ပေါဲရုဲမာဲဝွံ အံၚ်ဇၞးမာန်ဟွံသေၚ်ပုဟ်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“လၟုဟ်ဂှ် ဒၞါဲရုၚ်စက်လွဟ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဒၞါဲကပစတံဂှ် ဒပ်ပၠန်ဂတးတံ စိုပ်ဒၟံၚ်ယျ။ ကသီုဟွံစိုပ်ဏီပုဟ်။ ဟွံစိုပ်ကသီုဏီ ယဝ်ဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတံ သီဏာဒေသတံဏံမ္ဂး သ္ဇက်ဂွံဒးပလီုပေါဲပၞာန်ဏံ ဟိုတ်ဍေံဟွံမွဲရပုဟ်။ မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ်လေဝ် နူကဵုဥက္ကဌကံၚ်ဇြဳပၞာန် ညံၚ်ဂွံဂွံတိဍာ် မဂ္စါန်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်ဂှ်လေဝ် မွဲဒၞါဲမှ မုမွဲမှ အံၚ်ဇၞးဒၟံၚ်ဂှ် ဟွံဂွံဆဵုကေတ်ဏီပုဟ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ကၠာဟွံဂွံစိုပ်အခိၚ်ကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဒးဆုတ်အာ နူနေဗျဳဒဝ်ဏောၚ်ဂှ်ရ အစဳဇန်ပေါဲရုဲမာဲဟီုဂှ် ဒှ်အစဳဇန်သိုၚ်သ္ၚိတိုက်လ္တူကျာ ဒှ်အစဳဇန်ချပ်လ္ပအ်ဝေၚ်မွဲတုဲ အံၚ်ဇၞးဟွံသေၚ်ပုဟ်ဂှ် အဲဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
သၞာံ ၂၀၂၅ လောန်ၜက်မ္ဂး စပ်ကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တုဲ တၚ်ကော်ဆဴဇၞော်ဇၞော်မွဲ ဒှ်ကၠုၚ်မာန်တုဲ သၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဗော်ဇဳမွဲ ဂွံဒှ်ကၠုၚ်ဗွဲမခိုၚ်ဗိုန်ဂှ် ဒးထိၚ်အာသာ်လဵုရောဟီုဂှ် ချပ်တုဲဒးရေၚ်တၠုၚ်အာဏောၚ််ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် သ္ဂးရ။
အခိၚ်လၟုဟ် ပေါဲဗ္တိုက်ထပိုတ်ရိုဟ်ကၞက်သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်ဂှ်လေဝ် အသိၚ်ဟွံပိုတ် ဆက်နွံဒၟံၚ်တုဲ ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတး ရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ထိၚ်ဂွံလဝ် ၉၅ ဍုၚ်တုဲ လ္ပာ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဒးဗလးလဝ်တဲရ။
ပ္ဍဲပေါဲရုဲမာဲ ကၠောန်ဗဒှ်လဝ် လ္ဂောံကဵုသၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဒက်ပ္တန် ၂၀၀၈ တံဂှ် ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်ဍုၚ် နွံ ၃၃၀ ဂှ် ကၠောန်ဗဒှ်ကၠုၚ်လဝ် လ္တူ ၃၁၅ ပွိုၚ်ဍုၚ်တုဲ အလုံဍုၚ်မွဲ မွဲတ္ၚဲဓဝ် မွဲအခိၚ်ဓဝ် ကၠောန်ဗဒှ်ကၠုၚ်လဝ်ရ။
က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဂှ်တှ်ေ ပ္ဍဲသၞောဝ်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် သၞောတ်ဗ္ၜတ်လဝ်တ္ၚဲဟွံမွဲတုဲ ဒးကဵုက္ဍိုပ်ကဵု ညံၚ်ကဆံၚ်ပေါဲရုဲမာဲဂွံတုဲဒှ်ဂှ်တုဲ ညံၚ်ဂွံတုဲဒှ် ဒးရေၚ်တၠုၚ်ဏောၚ်ဂှ် ဟီုလဝ်ကဵု ကောန်ကမ္မတဳဂမၠိုၚ်ရ။
ဣဏံဝွံ ဟိုတ်နူပရေၚ်ဟွံညိၚ်ဝတ် မက္တဵုဒှ်ဒၟံၚ် အပ္ဍဲဍုၚ် ဟိုတ်နူအကာဲအရာပရေၚ်ဂီုကၠီုတံဂှ်တုဲ ကၠောန်ဗဒှ်အာပေါဲရုဲမာဲ မွဲတ္ၚဲဓဝ်ဟွံသေၚ်တုဲ တန်တဴကဵုဒေသတိဍာ်တုဲ ကၠောန်ဗဒှ်အာသ္ကုတ်ဍေံကဵုဍေံဏောၚ်ဂှ် ကၠိုဟ်ကေတ်ရ။
သၞောတ်ပေါဲရုဲမာဲဂှ်တှ်ေ မ္ၚးနူကဵုသၞောတ်ညးဂွံမာဲဂၠိုၚ် ဂွံဇၞး FPTP မရပ်စပ်ကၠုၚ်လဝ်ကၠာတေံဂှ် ပ္ဍဲကဵုကၠတ်ထဝ်ကောန်ဂကူကဵု ကၠတ်ထဝ်ရးဒေသဇၞော်တံဂှ် သွက်ဂွံပံၚ်ရပ်စပ်အာ သၞောတ်သ္ပစၞးခလပ်ဆ PR ဂှ်လေဝ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ရန်လဝ်ရ။
ယဝ်ရ သီုညးဖအိုတ်တုပ်စိုတ် သ္ဂုတ်သွာတ်တုဲမ္ဂး ကဵုအာသမ္တီ အလုံဍုၚ်မွဲဏောၚ်တုဲ ဂွံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် အခိၚ်ကာလသှ်ေဒၟံၚ် ၜိုတ် ၉ ဂိတုတုဲ ကဵုအာအခိၚ်ဒစးဒုၚ်ပလေဝ်ပလေတ်တံဏောၚ်ဂှ် သ္ဂးရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ အခိၚ်ကာလဒစးဒုၚ်ပလေဝ်ပလေတ် သွက်ဂွံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် ညံၚ်ဂီုကၠီုဂွံခိုဟ် ဒးပ္တိတ်ဇြဟတ်ရေၚ်တၠုၚ်အာဏောၚ်ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ဟီုစုတ်လဝ် ပ္ဍဲကောံဓရီုရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)
ဗီု−MOI