နေဗျဳဒဝ်၊ ဨပရဴ ၁၁
နူပၞာန်သီအဝဵုကၟိန်ဍုၚ်တုဲဂှ် ကၠောန်ဗဒှ်ကဵုပေါဲရုဲမာဲဏောၚ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဟီုကြီုကၠုၚ်ဒၟံၚ်လၟိုန်ဂှ်ဝွံ အပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၅ ဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာဏံ ကၠောန်ဗဒှ်အာ ပေါဲရုဲမာဲဏောၚ် လလောၚ်တြးကၠုၚ် နူကမ္မယှေန်ပေါဲရုဲမာဲမွဲကဆံၚ်ရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ပရေၚ်ဒက်ပ္တန်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကေုာံ ပရေၚ်အာတ်ပ္တိုန်စရၚ်တံမပါလုပ် ဗော်ဂမၠိုၚ်ပံၚ်တောဲတုဲ ကမၠောန်ဒက်ပ္တန်ဗော်မွဲတံဂှ် ဂိတုမေ ၉ စွံလက္ကရဴအိုတ်တုဲ သွက်ဂွံအာတ်ပ္တိုန်လဝ်ဂှ် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ပရိုၚ်ရ။
ကၠာဟွံဂွံစိုပ်ပေါဲရုဲမာဲ သွက်ဂွံရေၚ်တၠုၚ်မာန်ဂှ်ကီု၊ နကဵုဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲအရာစန်ဒက်မာဲ ညံၚ်ဂွံဂွံအခိၚ် ရုမ်မ်ဂပ်ပ် တံမဒှ်ရောၚ် ကမ္မယှေန်ပေါဲရုဲမာဲ ထ္ၜးလဝ်ဟိုတ်ရ။
ဥက္ကဌ ဗော်ဒဳမဝ်ကရေတ်တေတ်ကောန်ဂကူကရေၚ် မာန်အံၚ်ပျဳသဵုဂှ်တှ်ေ ဂွံလဝ်အခေါၚ်ပ္တိုန်စရၚ်ဗော်ကီုလေဝ် သွက်ဂွံစန်ဒက်မာဲ သွက်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် ဂွံတီကေတ်တ္ၚဲချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်တုဲမှဟေၚ် ချဳဒရာၚ်ဗွဲမလုပ်သၞောဝ်မာန်ဏောၚ်ဂှ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“ပိုယ် ဒက်လဝ်ဗော်တုဲတုဲဟီုတှ်ေ မိက်ဂွံဂွံလိက် တ္ၚဲလဵုကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲရောၚ် တ္ၚဲလဵုဒးကၠောန်စန်ဒက်မာဲဂှ်ရော ၜိုတ်ဏံရဏောၚ်။ ဟွံဂွံလိက်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်တုဲ ဗီုလဵုဂွံကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် ဟွံတီပုဟ်။ မုဒှ်ရောဟီုတှ်ေ မ္ၚးနူတ္ၚဲဒးကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် ဂွံခုတ်ပတန်တိဍာ်ဆန္ဒမာဲ သွက်ပေါဲရုဲမာဲဂှ်လေဝ် နွံဒၟံၚ်ဏီ။ ပိုယ်တံ ဂွံတီကေတ် အရာတံဏံဍိုက်က်ပေၚ်ၚ်မှ ချဳဒရာၚ် ဗွဲမလုပ်သၞောဝ်ဂွံဏောၚ်။ တုဲပၠန် ဂွံချဳဒရာၚ်ဗွဲမလုပ်သၞောဝ်ဂှ်လေဝ် ဟွံကဵုကၠုၚ် တ္ၚဲတံဂှ်ဏီပုဟ်။ ဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ ဂိတုဂျာန္နဝါရဳဟီုဂှ်လေဝ် မိၚ်မံၚ်ရမျာၚ်သၟးညိကီု။ လိက်မလုပ်သၞောဝ် ဟွံကၠုၚ်ဏီတုဲ ပိုယ်တံဂွံဟီုဂှ် ခက်ဒၟံၚ်ညိဏီ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် အခိၚ်လၟုဟ် ဟွံဂွံစၞောန်ပျး သၞောဝ်စပ်ကဵုပေါဲရုဲမာဲဏီကီုလေဝ် သွက်ဂွံရေၚ်တၠုၚ် တာလျိုၚ်ကမၠောန်ကမ္မယှေန်ပေါဲရုဲမာဲတံ ဗွဲမစိုပ်တရဴမာန်ဂှ် တ္ၚဲအကြာတုဲကၠုၚ်တေံ ပအပ်ကဵုလဝ်တာလျိုၚ် ကုဥူတာန်သဵု နဒဒှ်ဒုက္ကဌ ကမ္မယှေန်ရ။
ရေၚ်တၠုၚ်တၚ်စၞောန်ပျး စပ်ကဵုကာလကာမံက်တိုန်တုဲမ္ဂး ကၠောန်ဗဒှ်အာပေါဲရုဲမာဲဏောၚ် နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် မလလောၚ်တြးလဝ် ဗွဲမလုပ်သၞောဝ်ဂှ် ဒဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ် ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက်ကဵု ပေါဲဗ္တိုက်ဒစဵုဒစးသၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်ရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ရပ်စပ်စကာအာ သၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဒက်ပ္တန် ၂၀၀၈ တုဲ ကၠောန်ဗဒှ်အာပေါဲရုဲမာဲ မွဲတ္ၚဲဓဝ် ဟွံသေၚ်တုဲ ရံၚ်ကဵုအကာဲအရာပရေၚ်ဂီုကၠီု တန်တဴကဵုဒေသတိဍာ်တုဲ ဒှ်သဘဴကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲဂမၠိုၚ် သ္ကုတ်ဍေံကဵုဍေံဏောၚ် မဒှ်ရ။
“အကာဲအရာလၟုဟ်ဂှ်တှ်ေ ဂွံဆဵုကေတ် ချဳဒရာၚ်ကမ္မယှေန်တံ။ ပေါဲရုဲမာဲဂှ်တှ်ေ ဟွံဒေါအ်ဟွံဂွံ ကၠောန်အာတွဵုဏောၚ်။ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ကၠောန်ဂွံဂှ် ဍေံတံကၠောန်အာဏောၚ်။ အကာဲအရာလၟုဟ်ဂှ်တှ်ေ ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်ကၠောန်ဂွံဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်အကာဲအရာ ဍေံတံ မ္ဒးကၠောန်ထ္ၜးအာရဏောၚ်” သာ်ဝွံ ညးမၚ်လ္ၚတ်ပေါဲရုဲမာဲမွဲတၠ ဟီုရ။
လ္ပာ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲသၞာံဏံ နူဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ သတ္တာဟတတိယ စဵုကဵုသၞာံဂတ ဂိတုဂျာန္နဝါရဳ သတ္တာဟဒုတိယ အပ္ဍဲပွိုၚ်မွဲဂိတုဂှ် ရန်လဝ် သွက်ဂွံကၠောန်ပတုဲအာ ပေါဲရုဲမာဲ ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်ဍုၚ် ကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲဂွံတံဂှ်ဏောၚ် မဒှ်ရ။
နကဵုတၚ်ထ္ၜးဟိုတ် စရၚ်မာဲဗၠေတ်မှာဂှ် လလောၚ်တြးလဝ် အကာဲအရာကာမံက်တိုန် ၁ သၞာံတုဲ ထပ်ပပဵုပ္တိုန်လဝ်အာယုက် ၆ ဂိတုမွဲဝါဂှ်လေဝ် ဂၠိုၚ်ကဵုဝါတုဲ ပၠောပ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ သၟဝ်အုပ်ဓုပ်ပၞာန် ပန်သၞာံပြၚ်ကၠုၚ်ဣရ။
အပ္ဍဲကာလသီလဝ်အဝဵုဏံ ဒှ်ဒၟံၚ်အကာဲအရာသွာၚ်ဇဳ မ္ဒးလီုလာ်ဆုတ်ယောၚ်အာဒၟံၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူကသဳတိ ဇၞော်ကဵုဇြဟတ် ချဳဇတဝ်အာလဝ်တုဲ ပ္ဍဲနေဗျဳဒဝ် ဒၞါဲအဝဵုအာဏာစက်ဗဟဵု မတန်တဴတေံ မပါလုပ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာ သ္ကုတ်လဒေါဝ်ဂှ် ပရေၚ်ဇီုကပိုက်ဇၞော်ကဵုဇြဟတ် က္တဵုဒှ်လဝ်ရ။
ဆ္ဂး ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ်တှ်ေ စၞးဒးစွံအာရီု လ္တူပရေၚ်ကလေၚ်ဖျေံဒၞါဲဝါဲ ဟိုတ်နူတိချဳတံဂှ် သွက်ဂွံကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် ပါဲနူဟွံဆုတ်ကလေၚ်သၟးဟွံက ကၠောန်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် သီုပရေၚ်ပလေဝ်ပလေတ်တံဂှ်တုဲ ပရေၚ်ပါ်ပါဲဂမၠိုၚ် နွံဒၟံၚ်ရ။
“အခိၚ်လၟုဟ် စွံအဓိကတုဲ ဒးကၠောန်ပရေၚ်ဟံၚ်ပြာ် ကုဘဲတိချဳဂှ်ဏောၚ်။ လၟုဟ်ဂှ် ဘဲတိချဳဂှ် ဍေံတံ ဟွံကၠောန်အဓိကမွဲသာ် ဍေံတံဟီုကၠုၚ်ဒေါအ်ပန်ပှော်ဂးတုဲ ပန်ဂှ်လေဝ် ဟွံဒေါအ်။ ပေါဲရုဲမာဲလၟုဟ်ဂှ်လေဝ် တ္ၚဲလဵုဆက်ကၠောန်အာ (အခေါၚ်အာတ်ပ္တိုန်ဂွံဒက်ပ္တန်ဗော်) ဂှ်ဏောၚ်ဂးတုဲ ထပ်လလောၚ်တြးဏောၚ်ဟီုတှ်ေ အရာမကၠောန်ထေက်ဂှ် ဟွံကၠောန်မွဲသာ် ပွကၠောန်ဟွံထေက်ဂှ် ကၠောန်ဒၟံၚ်ဏောၚ် ညာတ်ကေတ်ရ” သာ်ဝွံ ညးမၚ်ရံၚ်လ္ၚတ်ပေါဲရုဲမာဲမွဲတၠ ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
မွဲလ္ပာ်ဂှ်ပၠန် ဟိုတ်နူဘဲဒဏ်တိချဳတုဲ ဂျူလဳဗေတ်ယှံက် ညးစၞးတၟေၚ်စပ်ကဵုဍုၚ်ဗၟာ ဂအုပ်ညးအုပ်ကာကုလမသဂ္ဂ စိုပ်ကၠုၚ်ဍုၚ်ဗၟာတုဲ ပ္ဍဲဂိတုဨပရဴ ၉ တေံ ဆဵုဂဗလဝ်ကဵု ဝန်ဇၞော်ကာဍုၚ်သ္အာၚ် ဥူတာန်ဇြိုဲရ။
သွက်ဂွံရီုဗၚ်ထံက်ပၚ် ညးဍုၚ်ကွာန်ဒးဘဲတိချဳကီု သွက်ဂွံရေၚ်တၠုၚ်အာ ပရေၚ်ခၠေဝ်ပလန်တံကီုဂှ် ဍုၚ်ဗၟာကဵု ကုလသမဂ္ဂ ပံၚ်တောဲပ္ညဳပ္ညပ်ကၠောန်အာဏောၚ်ဂှ် ဌာနဝန်ဇၞော်ကာဍုၚ်သ္အာၚ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ပရိုၚ်ရ။
ကြဴနူလလောၚ်တြး အခိၚ်ကာလ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲတုဲဂှ် စပ်ကဵုတိချဳ က္တဵုဒှ်အာလဝ် ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်တုဲ လၟေၚ်တရဴညးစၞးတၟေၚ်ကုလသမဂ္ဂ ကၠုၚ်စိုပ်ဍုၚ်ဗၟာဂှ်ဝွံ ဒှ်ကၠုၚ် ဗွဲမလုပ်သၞောဝ်ရ။
ညးလ္ၚတ်ဂမၠိုၚ်ဂှ်တှ်ေ ဟိုတ်နူသာဓက မသ္ပဟိုတ်ကဵုလဗိုတ်ကျာနာဂေတ်တုဲ သ္ပဒတန်ချူခၞံကၠုၚ်လဝ် သၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဒက်ပ္တန် ၂၀၀၈ နွံဂှ်ရ အကာဲအရာလၟုဟ်လေဝ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် သ္ပဟိုတ်ကဵုတိချဳတုဲ ကေတ်အခေါၚ်ခိုဟ်ဏောၚ်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
ကိုဝ်မေန်ဟာန်ထက် ကမ္မတဳဗဟဵု ဒပ်ပၞာန်ကွးဘာဂှ်တှ်ေ ယဝ်ပေါဲရုဲမာဲတုဲမ္ဂး အကြာဍုၚ်သ္အာၚ်တံဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဂွံအာဒဒှ်မဗဗွဲသၞောဝ် ဒဵုဗ္ၜတ်မွဲမွဲဏောၚ်ဂှ်ရ ဒးဒစဵုဒစး နူသွာၚ်ဇဳဏောၚ်ဂှ် ဟီုရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် အပ္ဍဲသၞာံဏံ ဒပ်ပၞာန်ကွးဘာကီု ဒပ်ပၠန်ဂတးနာနာကီု ဂွံထ္ပက်လုပ်စိုပ်စှ်ေကဵုမဟာဗျူဟာ ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာသ္ကုတ်လဒေါဝ်ဂှ် နွံတုဲ အာဇီုပိုက်ကဵု လ္တူပေါဲရုဲမာဲဏောၚ်ဂှ် သ္ဂးရ။
“ ဒဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာ သ္ကုတ်လဒေါဝ် ပ္ဍဲဒေသ ဂကောံပၞာန် ထိၚ်ဒက်ဂွံလဝ်ပေၚ်ၚ်တံဂှ် နွံဒၟံၚ် တၟာဂလိုၚ်ဏီ။ ဒေသဗီုတံဏံ ဒပ်ပၠန်ဂတးတံ လုပ်စိုပ်ကေတ်ကၠုၚ်ဒၞါဲမာန်ခ္ဍၚ် ချဳဒရာၚ်ကၠုၚ်ပၞာန်မာန်ခ္ဍၚ် ဒၞါဲကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲဂွံတံဂှ် ဍန်စှ်ေကၠုၚ်ဏောၚ်။ ရံၚ်လ္ပာ်ဂကောံပၞာန်မ္ဂး ဒၞါဲတၚ်ဒုၚ်လျိုၚ်ပရေၚ်ဂီုကၠီုသွက်ဍေံတံ ပေၚ်ၚ်ဟွံမွဲတံဂှ် ဂွံကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် ဝါတ်ကွေံကွေံဏောၚ်။ ဣဏံဝွံ ဒှ်သဘဴအာဇီုကပိုက်ကဵု လ္တူပေါဲရုဲမာဲ နကဵုပရေၚ်ပၞာန် တိုက်ရိုက်ရဏောၚ်” သာ်ဝွံ ကိုဝ်မေန်ဟာန်ထက် ဟီုရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ်တှ်ေ ပ္ဍဲပေါဲရုဲမာဲဂှ် ရပ်စပ်အာ စက်ကဵုမာဲ အဳလက်ထရဝ်နေတ်တံဂှ်တုဲ ကလိဂွံအာသွဟ်မမာဲ အပ္ဍဲအခိၚ်ဂၠေံဂၠေံဂှ်ရ အပ္ဍဲပွိုၚ်မွဲဂိတု ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်ကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲဂွံတံဂှ် တုဲဒှ်အာမာန်ဏောၚ် တော်ဆလဝ်ရ။
သၞောတ်ပေါဲရုဲမာဲဂှ်တှ်ေ မ္ၚးနူကဵုသၞောတ်ညးဂွံမာဲဂၠိုၚ် ဂွံဇၞး FPTP ဂှ် ပ္ဍဲကဵုကၠတ်ထဝ်ကောန်ဂကူကဵု ကၠတ်ထဝ်ရးဒေသဇၞော်တံဂှ် ရန်လဝ် ဂွံပံၚ်ရပ်စပ်အာ သီုသၞောတ်သ္ပစၞးခလပ်ဆ သၞောတ် PR ဂှ် ပြဟ်ဟ်ဏံ သ္ပဒတန် လလောၚ်တြးလဝ် ဟွံမွဲဏီရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)
ဗီု−MOI