နေဗျဳဒဝ်၊ ဂျောန် ၂၉
ပ္ဍဲပေါဲသဳကၠဳသ္ၚဳဂၠိပ် ဝှဝ်ရာမ်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ၂၀၂၅ မကၠောန်ဗဒှ်လဝ်ပွိုၚ်ပိတ္ၚဲ ပ္ဍဲနေဗျဳဒဝ်ဂှ် အိုဿီုကဵုဂကောံဗော်သွး မကိတ်ညဳကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန်တအ် ကဵုက္ဍိုပ်သဳကၠဳလဝ် ကိုန်အစဳဇန် စပ်ကဵုသ္ဂောံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ပရိုၚ် ဒဒှ်ရသဳကၠဳလဝ် ပရူပေါဲရုဲမာဲ ကေုာံ ပေါဲရုဲမာဲတုဲမ္ဂး အခေါၚ်အရာစပ်ကဵုပရေၚ်ဒက်ပ္တန်ၜိုဟ်လလမ်၊ ပဋိပက္ခဂမၠိုၚ်တုဲဒှ်မ္ဂး ပရေၚ်သ္ဂောံဒက်ပ္တန်ဂမၠိုၚ် ကေုာံ ပရေၚ်ကလေၚ်ဖျေံဒၞါဲဝါဲ မဆက်စပ်ကဵုဘဲအန္တရာယ်သဘာဝတံရ။
ပ္ဍဲကဵုဝှဝ်ရာမ်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် နူကဵုကမ္မတဳပညဳပညပ် ထ္မံက်ရုပ်ရဴပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ကေုာံ ပရေၚ်ညဳသၟဟ်ဂကူ NSPNC က္ဍိုက်ပ်ကၠောန်ဗဒှ်လဝ်ဂှ် ဂကောံရပ်လွဟ် ဒှ်ဒၟံၚ်ပေါဲဗ္တိုက် ကုဒပ်ပၞာန်ကီု ဂကောံဇြဟတ် မပၠန်ဂတးဒၟံၚ် သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်တအ်ကီုဂှ် ဟွံပါလုပ်ရ။
ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဏံ ပရေၚ်ပၞာန်သီအဝဵု လအ်ကၠုၚ်ပွိုၚ်ပန်သၞာံကီုလေဝ် အကြေပ်ဂြတ်ဇဳသာ် ဆက်နွံဒၟံၚ်တုဲ သွက်ဂွံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲမာန် နဒဒှ်ပၞော်တိတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကၠောန်လဝ်ဝှဝ်ရာမ်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ရ။
သလိုၚ်ထက်နဳ ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ဒပ်ပၠတရဴကောန်ဂကူချေၚ် CNF ဂှ်တှ်ေ ညံၚ်အဝဵုပၞာန်ဂွံဆက်ဂျိုၚ်တဴတုဲ ယဝ်ကၠောန်ကၠုၚ်ပေါဲရုဲမာဲမ္ဂး ဂကောံမပံၚ်တောဲဒၟံၚ် ကုကံၚ်ဇြဳပၞာန်သီုဖအိုတ် ဒးကေတ်လျိုၚ် ဖဵုအဆက်လက္ကရဴတံဂှ်ဏောၚ်ဂှ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“ စုတ်လဝ်က္ဍိုပ်ဂှ်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်တုဲ ညံၚ်အဝဵုဍေံတံ ဂွံဆက်တန်ကြန်အာ ပေါဲရုဲမာဲမကၠောန်အာဏံဂှ်တှ်ေ ယဝ်ထ္မံက်ကၠုၚ်ရုပ်ရဴတွဵုမ္ဂး အဆက်ဖဵုမက္တဵုဒှ်ကၠုၚ်အရာရာအိုဿီုဂှ် ဍေံတံ ဒးကေတ်လျိုၚ် ဒုၚ်လျိုၚ်ဏောၚ်။ တုဲပၠန် ဂကောံဇြဟတ် မပံၚ်တောဲပါလုပ်ဒၟံၚ်ကရောံဍေံတံသီုဖအိုတ်လေဝ် လအာတုပ်သာ်ဏံကီုရဏောၚ် ဒးကေတ်ကဵုလျိုၚ် သွက်ဖဵုအဆက်လက္ကရဴတံဂှ်ဏောၚ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ပ္ဍဲဝှဝ်ရာမ်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ် ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် လညာတ်မတုပ်ကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂမၠိုၚ်၊ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ်၊ ညးစၞးပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဂမၠိုၚ် သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ်၊ ကလုတ်တမာန် နူကဵုဍုၚ်မဒက်လဝ်မိတ်ဂမၠိုၚ် တိုန်စိုပ်လဝ်ရ။
အပ္ဍဲပေါဲသဳကၠဳဂှ် ပါ်လဝ်ၜါဂကောံတုဲ သဳကၠဳလဝ် အကာဲအရာပကတိ ကေုာံ ကိုန်စဳမာန်ကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲ ညံၚ်ဂွံအံၚ်ဇၞးမာန်ကီု သီုကဵုအကာဲအရာပေါဲရုဲမာဲတုဲတံဂှ်တုဲ ကလိဂွံလဝ်ကသပ်ဂၞန် ၁၂၀ ပြၚ်ရောၚ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် သ္ဂးရ။ ဆ္ဂး တၚ်နၚ်သောဲသောဲဗြောဲဗြောဲဂှ်တှ်ေ လလောၚ်ပ္တိတ်ကဵုလဝ်သမ္တီ ဗွဲမလုပ်သၞောဝ်ဂှ် ဟွံမွဲဏီရ။
ပကောံပကေဝ် ကသပ်ဂၞန်ဂွံနၚ်နူပေါဲသဳကၠဳဂှ်တုဲ ပတိုန်ထ္ၜးအာ ဇရေၚ်သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်ကၟိန်ဍုၚ် သ္ကိုပ်က္ဍိုက်ပ်ပၞာန် သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော် မေန်အံၚ်လှာၚ်ဏောၚ်ဂှ် သ္ကိုပ်ဗိုလ်ဇၞော် ဝဏ္ဏအံၚ် မဒှ်ကောန်ဂကောံ NSPNC ဟီုဏာလဝ် ပ္ဍဲပေါဲသောၚ်ကလးလိက်ပရိုၚ် မကၠောန်ဗဒှ်လဝ် ကြဴနူဝှဝ်ရာမ်တုဲဂှ်ရ။
အရာဏံဝွံ ပ္ဍဲကဵုကောံဓရီုဂီုကၠီုစဵုဒၞါ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မကော်ကေတ်အာ ပ္ဍဲဂိတုဂျူလာၚ် ၃၁ တေံ တၞဟ်နသ္ဂောံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲမာန်ဂှ်တုဲ စုတ်ကၠုၚ်သီုကသပ်နူပေါဲသဳကၠဳတံဏံဂှ်တုဲ သ္ဂုတ်သွာတ်ကၠုၚ် မမိက်ကဵုမွဲမွဲမာန်ရောၚ် ကၠိုဟ်ကေတ်လဝ်ရ။
ကိုဝ်မေန်တိုဲတေတ် ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ကရောၚ်ပၞာန်(ဒေါၚ်းမၚ်း) ဖျေံသ္ဇိုၚ်သ္ကုတ်သၠုၚ်ကျာဂှ်တှ်ေ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် စကာကၠုၚ်တမ်ရိုဟ်မၞုံပ္ဍဲညးတံ ခိုဟ်ဟ်တုဲ အတိုၚ်ဗီုပြၚ်မၞုံပၟိက် သွက်ဂွံကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် ဂါံဒၟံၚ်ဇိုၚ် မွဲကဆံၚ်တုဲမွဲကဆံၚ်ရောၚ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“အကာဲအရာလၟုဟ်ဂှ်တှ်ေ မေန်အံၚ်လှာၚ် ရပ်စပ်တမ်ရိုဟ်မၞုံပ္ဍဲညးဂှ် ခိုဟ်ဟ်တုဲ ဆက်ဆောံကဵုဍုၚ်မဒတူလိုၚ်လ္ပာ်ညးတအ်ဂှ်တုဲ အတိုၚ်ဗီုပြၚ်ညးမၞုံပၟိက် ကၠောန်အာပေါဲရုဲမာဲဏောၚ်တုဲ အာဒၟံၚ်မွဲကဆံၚ်တုဲမွဲကဆံၚ်ရ။ လ္ပာ်ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးပိုယ်တအ်ဂှ်တှ်ေ ဇၟာပ်လဂါံဇိုၚ်မေန်အံၚ်လှာၚ် မဂါံအာဂှ် ပိုယ်တံ ဒးဗက်ရံၚ်လက္ကရဴတုဲ ဒးကၠောန်ဒၟံၚ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲကဵုပိုယ်ဂှ် ဒးကေတ်ဒပ်ပံၚ်ကောံ က္ဍိုက်ပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပရေၚ်ပၞာန်ဏောၚ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
သွက်ပေါဲရုဲမာဲ ကၠောန်အာကၞောတ်သၞာံဏံဂှ် အတိုၚ်စရၚ်ကမ္မယှေန်ပေါဲရုဲမာဲကၟိန်ဍုၚ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မခါန်ကၞက်လဝ်ဂှ်မ္ဂး ကၠောန်အာပ္ဍဲကဵုဒေသဆန္ဒမာဲ ၂၆၇ ပွိုၚ်ဍုၚ်ဏောၚ်ဂှ် ကဵုလဝ်သမ္တီရ။
ဒးကဵုဆန္ဒမာဲ နကဵုစက်ကဵုမာဲအဳလက်ထရဝ်နေတ်ဏောၚ်တုဲ ရပ်စပ်အာ သၞောတ်မမာဲဂၠိုၚ်ဂွံဇၞး FPTP ကေုာံ သၞောတ်သ္ပစၞးခလပ်ဆ PR သီုၜါဂကူဏံဂှ်တုဲ ကၠတ်ထဝ်မဆေၚ်စပ်ဂမၠိုၚ် သ္ပဒတန်လလောၚ်ပ္တိတ်ကဵု သၞောဝ်၊ နဲသၞောဝ်ဥပဒေတံဏောၚ်ဂှ် ကဝ်မယှေန် သ္ဂးလဝ်ရ။
ပ္ဍဲဝှဝ်ရာမ်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ်တှ်ေ အခိၚ်ကာလကၠာပေါဲရုဲမာဲဏံကဵု အခိၚ်ကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် တြဴဂိတုကဵုဒှ် မွဲသၞာံကဵုဒှ် သွက်ဂွံဒေါအ်ဒေၚ်ကဵု ပရေၚ်ကံက်ဒၟံၚ်စရၚ်သ္ဂောံယိုက်လျိုၚ်ပၞာန်ဂှ်တုဲ သီုကဵုသဳကၠဳကဵုလဝ်ကသပ် ပရေၚ်ပိုၚ်ခြာဒေသဆန္ဒမာဲ ကေုာံ ပရေၚ်ဂီုကၠီုတံဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် အခိၚ်ကာလပေါဲရုဲမာဲတုဲမ္ဂး သွက်ဂွံဗလးကဵု ညးမဒးဒၟံၚ်ထံၚ်စာတ် ဒၟါနူလညာတ်ဟွံတုပ်သၟဟ်တံဂှ်ကီု သွက်ဂွံကၠောန်ဗဒှ် ကောံဓရီုမကလေၚ်သ္ၚဳဂၠိပ်သၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ကၟိန်ဍုၚ်ဂှ်လေဝ် ညးစၞးတိုန်စိုပ်ကၠုၚ်ဝှဝ်ရာမ်ဂမၠိုၚ် ကဵုလဝ်ကသပ်ရ။
ရံၚ်အာကသပ်တံဏံဂှ်မ္ဂး ပရေၚ်ဂွံကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲဂှ်ဝွံ ဒှ်အစဳဇန်အဓိကတုဲ ပေါဲရုဲမာဲတုဲမ္ဂး ကလေၚ်ဗလးကဵု ကောန်ထံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ် ပါလုပ်သီုကဵု ဒဝ်အံၚ်သာန်သုကျဳ ကေုာံ သမ္မတ ဥူဝေန်မျေတ်တံဂှ်တုဲ အကာဲအရာမပတိတ်ကၠုၚ်ဇြဟတ် သွက်ဂွံပလေဝ်သၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် နွံဒၟံၚ်ရ။
ပဒိုဝ်သဝ်တဝ်နဳ ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ဗော်သွးကောန်ဂကူကရေၚ် KNU ဂှ်တှ်ေ ဟွံသောၚ်ကလး သ္ဇိုၚ်ပြဒ္ဒညာတံဂှ်မွဲသာ် ၜိုတ်ကၞာၚ်ဗိုၚ်ဍေံသၟးရ ကၠောန်ဒၟံၚ်တှ်ေ ဒုၚ်ဖအိုတ်အခိၚ်ဟွံသေၚ်ပုဟ်ဂှ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“ သ္ဇိုၚ်ပြဒ္ဒညာဏံဂှ် တီဒၟံၚ်သီုညးဖအိုတ်ရ။ ဆ္ဂး ဟွံမိက်ဂၠါဲ ဟွံမိက်သောၚ် သ္ဇိုၚ်ဍေံဂှ်မွဲသာ် အခိၚ်အိုတ်မံၚ်ကဵု ၜိုတ်ကၞာၚ်ဗိုၚ်ဍေံရတှ်ေ ပိုယ်တအ် အခိၚ်ဟွံမွဲပုဟ်။ ကမၠောန်မဒးကၠောန်ဂှ်ရ ဆက်တုဲကၠောန်အာဏောၚ်။ တမ်ရိုဟ်ပြဒ္ဒညာ မဒှ်အခေါၚ်ဖန်ဖက်ကေတ် ပရေၚ်ဗၠးၜးတံဏံဂှ်တှ်ေ ပိုယ်တအ် ဆက်တုဲဒးလုပ်အာပေါဲဗ္တိုက်ဗိုန်န်ဏောၚ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ဒုသ္ကိုပ်ဗိုလ်ဇၞော် ယျာပျေအ် ဥက္ကဌ NSPNC ဂှ် ပ္ဍဲဝှဝ်ရာမ်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ် သဳကၠဳလဝ် ကဏ္ဍပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်၊ ကဏ္ဍပေါဲရုဲမာဲ ကေုာံ ကဏ္ဍဇၞော်မောဝ်တောတက်တံဂှ်တုဲ ကၠောန်အာ ညံၚ်ဂွံရပ်စပ်နတဲမာန်ဏောၚ်ဂှ် ကဵုလဝ်သမ္တီရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ဒးကၠောန်အာပေါဲရုဲမာဲ သွက်အခေါၚ်အရာကောန်ဍုၚ်ဏောၚ်တုဲ ပ္ဍဲပေါဲသဳကၠဳစပ်ကဵုပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် မကၠောန်အာဗွဲကြဴတံဂှ် ကော်ဘိက်အာ တၠပညာဍုၚ်သ္အာၚ် မပါလုပ်ထေက်တံဂှ်ဏောၚ် ဒဒှ်ရဟီုလဝ်ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ပရိုၚ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)
ဗီုရုပ်− MOI