မတ်မလီု၊ နဝ်ဝေမ်ဗာ (၅)
ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် ဗွဲကြဴဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ အခိၚ်ၚုဟ်ကပေါတ်တမ်တံ မပါလုပ် ခရိတ်အိုတ်နာနာ ဇၞော်သၠုၚ်ဒၟံၚ်ဂှ် ၚုဟ်ထၜိုတ်စှ်ေကၠုၚ်တုဲ ဒးဂဗဒၟံၚ် အခက်အခုဲရောၚ် တၠကၠအ်ထၜိုတ်တံ ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
ၚုဟ်ထၜိုတ်ဝွံ အပ္ဍဲသတ္တာဟပထမ ဂိတုအံက်တတ်ဗာဂှ် ထၜိုတ် မွဲပံၚ် ဂွံလဝ်ၚုဟ် စဵုကဵု (၁၄၅၀) ဒ္ကေဝ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲဂိတုနဝ်ဝေမ်ဗာ (၄) ဂှ် မွဲပံၚ် ၚုဟ်စှ်ေကၠုၚ် စဵုကဵု (၁၃၀၀) ဒ္ကေဝ်ရ။
ၚုဟ်ထၜိုတ်ဝွံ ယဝ်ရဒးၜတ်ကၞာတ်ကဵု အခိၚ်ထၜိုတ်တိတ်တၟိတၟိတေံကဵု ၚုဟ်လၟုဟ်ဂှ်မ္ဂး ထၜိုတ်မွဲပံၚ် စှ်ေအာ စဵုကဵု (၁၅၀) ဒ္ကေဝ်တုဲ ၚုဟ်တၞဟ်ခြာ က္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်ရ။
တၠကၠအ်ထၜိုတ်မွဲတၠဂှ် ၚုဟ်ထၜိုတ်စှ်ေအာဂှ်ဝွံ မ္ၚးနူသြန်ဂေတ်ဂြိပ် နူဍုၚ်သ္အာၚ်တံ လအ်လဂှ် သီုကဵုအခက်အခုဲ သြန်ဒဝ်ဠာတံလေဝ် ပါလုပ်ဂှ် ဟီုရ။
“သၠုဲ နွံဂၠိုၚ်တှ်ေ အကာဲအရာခိုဟ်ဒၟံၚ်ရ၊ သၠုဲသၠာ်ဟွံရုမ်ဂပ်ပုဟ်ဟီုတှ်ေ အကာဲအရာဂှ် ဟွံခိုဟ်ပုဟ်၊ အေဂှ်တှ်ေ အတိုၚ်ၚုဟ်မစၟဳလဝ်ဂှ်လေဝ် ဟွံဂွံပုဟ်၊ နွံပၟိက်ကဵုသၠုဲတုဲ ဒးသွံရ၊ ဒးအာဒၟံၚ် အတိုၚ်ဗီုဏံရ၊ မၞိဟ်သၠုဲထတ်တံဂှ် ရာန်စွံလဝ် ကပေါတ်ဂၠိုၚ်ၚ်မာန်၊ အခိၚ်ၚုဟ်တိုန်ကၠုၚ်တှ်ေ သွံဂွံရ၊ ကပေါတ်ဂှ် နွံဒၟံၚ်ဒတုဲ ၊ အာဗီုဏံရ” ဂှ် သ္ဂးရ။
နကဵုတၠကၠအ်ထၜိုတ်တံဂှ် ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ မ္ၚးနူၚုဟ်ကပေါတ်တမ်ရိုဟ်ဂမၠိုၚ် မပ္တံကဵု ၚုဟ်ဝါဲဓာတ်တံ၊ ၚုဟ်အက်သေတ်တံ သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ် မွဲဆမွဲတာန်ဂှ် ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက်ကဵု သီုကဵုခရိတ်အိုတ်ဇၞော်သၠုၚ်တံရ။
ကပေါတ်တမ်ရိုဟ် ၚုဟ်မက္ဍၚ်ဒၟံၚ် သာ်ဏံတံဂှ် ၜိုန်ရရာန်စုတ်ဒၟံၚ်ကီုလေဝ် ဒၟါနူၚုဟ်ထၜိုတ်စှ်ေတုဲ ဒှ်ကၠုၚ်အခက်အခုဲရဂှ် တၠကၠအ်ထၜိုတ်မွဲတၠ ဟီုရ။
“အဃောစုတ်ဝါဲဓာတ်ဂှ် ဝါဲဂှ် ၚုဟ်က္ဍၚ်ဒၟံၚ်၊ အခိၚ်ထၜိုတ်တိတ်ဂှ် ထၜိုတ်ဂှ် ၚုဟ်စှ်ေတုဲ နကဵုရဲကၠအ်တံ အခက်အခုဲနွံရ၊ နူစလိၚ် ကောန်ကမၠောန်တံဂှ် ၚုဟ်ဟီုလဝ်ဂှ် မွဲဗီု၊ ၚုဟ်စှ်ေကၠုၚ်လၟုဟ်ဂှ်ဗက် ခရိတ်ကောန်ကမၠောန်တံဂှ် ယှအ်ထောံ ဟွံဂွံပုဟ်လေဝ် ၊ နကဵုတၠကၠအ်တံ အခက်အခုဲ သာ်ဏံနွံရ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် တၠကၠအ်ထၜိုတ်တံဝွံ ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ဟိုတ်နူအမိၚ်တိတ်ဗ္တံဟွံဂွံ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ်ရ သွက်ဂွံခွါတ်ထၜိုတ်ဂှ် ခက်ခုဲကၠုၚ်ကီု၊ သၟာကမၠောန်စိုန်သကီု ဗွဲမဂၠိုၚ် အာစိုပ်ကၠောန်ကၠုၚ်ကမၠောန် ပ္ဍဲဍုၚ်မ္ၚးတေံအိုတ်ဂှ်ရ ထပ်ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက်ကဵု သၟာကမၠောန် အောန်စှ်ေတံပၠန်ရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် တၠကၠအ်ထၜိုတ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ဝါဲဓာတ် မဒှ်ကပေါတ်တမ်ရိုဟ်တံကဵု ကပေါတ်မဆက်စပ်တၞဟ်ဟ်တံ စုတ်ဟွံမာန်ဂှ်ရ ပ္ဍဲရာသဳဏံ ဒမြိပ်ထၜိုတ်တိတ် စှ်ေကၠုၚ်တီတီဒှ်ဒှ်ရဂှ် သ္ဂးရ။
တွဵုရးဍုၚ်မန်ဝွံ ဒှ်တွဵုရး တိဨက တဵုလွဳရဝ်ဗာ မၞုံ (၅) ကိုဋ်ပြၚ်မွဲတုဲ နူကဵုကဏ္ဍရဝ်ဗာဂှ် လၟေၚ်သၞာံ ကလိဂွံဒၟံၚ် အမေရိကာန်ဒဝ်ဠာ ဂၠိုၚ်ကဵု ပြကောဋိကိုဋ်ရ။
ဆ္ဂး ကဏ္ဍရဝ်ဗာ တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ်လေဝ် ဒးဒုၚ်စသိုၚ်ဒၟံၚ် ဘဲဒဏ်ဒပ်ပၞာန်သီအဝဵု တုပ်ပ်ကဵု ကဏ္ဍကမၠောန်တၞဟ်ဟ်တံရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)