လ္ဂုၚ်၊ မာတ်ချ်(၁)
အပ္ဍဲကာလဒပ်ပၞာန်သီလဝ်အဝဵု ပွိုၚ် (၂) သၞာံဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်အလုံဍုၚ်တံဝွံ ဒးဒုၚ်စသိုၚ်ဒၟံၚ် အရာဟွံဂီုကၠီုတံ ပရေံပရေံတုဲ ပရေၚ်သၞောဝ်ဓဝ်အုပ်လဒံဂှ်လေဝ် နွံဒၟံၚ် နဒဒှ်ဆၜိုတ်ဗီုပြၚ်ဓဝ်တုဲ ကြက်ရှ်သာဟွံမွဲရပုဟ်ဂှ် တၠပညာသၞောဝ် ကေုာံ ညးဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
ပရေၚ်သၞောဝ်ဓဝ်အုပ်လဒံဂှ်ဝွံ သီုကဵုဍုၚ်လ္ဂုၚ်ကီု သီုကဵုတွဵုရး ကေုာံ ပ္ဍဲရးဒေသသှ်ေသၟေဟ်နာနာတံဂှ် သ္ၚိဒၟံၚ် ကေုာံ ဗ္ဒမ်ဖျာဂမၠိုၚ် ဒးဒုၚ်ဖံက်ကၠတ်ဂၠံက်၊ တိုက်သြန်ဂမၠိုၚ် ဒးဒုၚ်ဒမၠ၊ မၞိဟ်အာအကြာဂၠံၚ်အကြာဍာန်တံလေဝ် ဒးဒုၚ်ပၠံၚ်ၜးဂစိုတ် အပ္ဍဲအခိၚ်တ္ၚဲတၟးတၟးတံ စဵုကဵုက္တဵုဒှ်ကၠုၚ် အဆက်က်ဂှ် ပရေံကၠုၚ်ရ။
လၟေၚ် (၁) မပါလုပ် ပ္ဍဲကဵုလၟေၚ်ကမၠောန်ဂတ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် (၅) သာ်ဂှ် သွက်ပရေၚ်ဂီုကၠီုဘဝပိုန်ဒြပ်ပရေၚ်မၞိဟ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ်တုဲ သွက်သ္ဂောံဂွံ ပရေၚ်သၞောဝ်ဓဝ်အုပ်လဒံ ကေုာံ ပရေၚ်ညိၚ်ဝတ်ၜိုဟ်သြိုဟ် အလုံကၟိန်ဍုၚ်တံ ဍိုက်က်ပေၚ်ၚ်ဂှ် ရေၚ်တၠုၚ်အာဗွဲမဇြိုဟ်နက်ရောၚ် ထ္မံက်ထ္ၜးစုတ်ဒၟံၚ်လၟေၚ်တ္ၚဲ ပ္ဍဲကဵုလိက်ပရိုၚ်တြးဝါဒတံရ။
ဆ္ဂး ပရေၚ်သၞောဝ်ဓဝ်အုပ်လဒံဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ရေၚ်တၠုၚ်ထ္မံက်ကဵုရုပ်ရဴ ဟွံမာန်တုဲ ကောန်ဒပ်သၟဝ်တဲဂမၠိုၚ် မ္ဒးကေတ်ဒၟံၚ်တာလျိုၚ် ပရေၚ်သၞောဝ်အုပ်လဒံ ကေုာံ နူကဵုဌာနမဆေၚ်စပ်တံဂှ်လေဝ် ဒှ်ဒၟံၚ်အကာဲအရာ ဂီုကၠီုဇကု ဇကုဒးကေတ်ဒၟံၚ်တာလျိုၚ်တုဲ ဒၟါနူကဵုပွမဗက်စအဂတိတံတုဲ ပရေၚ်သၞောဝ်ဓဝ်အုပ်လဒံတံ ဆောံလေၚ်ကၠုၚ်ရ။
ညးဍုၚ်ကွာန်မွဲတၠဂှ် ပ္ဍဲလက်ထက်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ၜိုန်ရပရေၚ်ကၠတ်ဂၠံက်ပၠံၚ်ၜးဂစိုတ်ဂယျိုၚ်တံ က္တဵုဒှ်ဒၟံၚ် အဆက်က်ကီုလေဝ် ဟိုတ်နူကေတ်ကဵုဒုဟ် ဟွံမာန်ဂှ်ရ ပရေၚ်သၞောဝ်ဓဝ်အုပ်လဒံ လီုလာ်စာ်ထောၚ်ဒၟံၚ် ပရေံပရေံရောၚ်ဂှ် ဟီုလဴထ္ၜးလဝ် လညာတ်ညး သာ်ဏံရ။
“ပရေၚ်သၞောဝ်ဓဝ်အုပ်လဒံဂှ် လီုလာ်ဒၟံၚ်အိုတ်ဍာ်ရ။ မုပရောဟီုတှ်ေ ပ္ဍဲကဵုဒေသလ္ၚဵုတံဂှ်မ္ဂး ဗျာံသေနာတ်တုဲ ကေတ်ဏာကွဳလိုန်ဓာတ်တံကီု၊ တုဲတှ်ေ အတောဲဂ္ဇအ်တက်ကျာဒၟံၚ် ပ္ဍဲကဵုထ္ၜိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်တံဂှ်မ္ဂး ဗျာံသေနာတ်တုဲ ပၠံၚ်ၜးကေတ်ဏာ ကွဳလိုန်ဓာတ်တံရ။ ကဆံၚ်ပၠံၚ်ကေတ်ဟွံသေၚ်ပုဟ်၊ လၟေၚ်ဒဒှ်ထ္ၜးသေနာတ်တုဲ ကေတ်ဏာကွဳလိုန်ဓာတ် အတိုၚ်ဏံဂှ် ၜိုတ် ၄/၅/၁၀ နွံဏောၚ်။ လၟေၚ်ဒဒှ်တံဏံဂှ်လေဝ် မွဲမှ ကလေၚ်ရပ်ဟွံဂွံပုဟ်။ ဟီုမ္ဂး ပရေၚ်သၞောဝ်ဓဝ်အုပ်လဒံဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်ဒဵုကဵုလ္တူဍုၚ်တံရ။ ပ္ဍဲကဵုရးတံဂှ်တှ်ေ သာပရေံဏောၚ်” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ကောန်ဂကောံဒပ်ပရေၚ်ဂီုကၠီု ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ်လေဝ် ဂွိၚ်ဖေက် ဂကောံဒပ်စဵုဒၞါညးဍုၚ်ကွာန် ပဳဒဳအာဖ်တံ ကၠုၚ်ဗ္တိုက်တုဲ ပတေၚ်ဂြတ်လဝ်ပရေၚ်ဂီုကၠီု ကေုာံ ဂေတ်ကၚ်တံဂှ် ကၠောန်သ္ပဒၟံၚ်ဂှ်ရ ဒဒှ်မစဵုဒၞါ နူကဵုသၞောဝ်ဓဝ် ကေုာံ ကဵုပရေၚ်ဂီုကၠီု ကုညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဟွံမာန်ရပုဟ်ဂှ် သ္ဂးရ။
ပ္ဍဲကဵုဟိုတ် သၞောဝ်ဓဝ်အုပ်လဒံ ဂွံလီုလာ်အာဂမၠိုၚ်ဂှ် ဒၟါနူကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကလေၚ်ဗလးကဵုလဝ် ကောန်ရာဇဝတ်ဂမၠိုၚ် နကဵုအခေါၚ်ဗၠးနူဒုဟ်ဒဏ်တံ နွံဒၟံၚ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲဍုၚ်ကွာန်၊ အရာပ်တံ ပရေၚ်ပၠံၚ်ၜးကၠတ်ဂၠံက်တံ ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်ဂှ် ရဴဝွံ ပါ်ပါဲဒၟံၚ်တံ နွံရ။
ညးတာလျိုၚ် ဂကောံမှာဇန်မွဲတၠဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲလက်ထက်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဏံ သွက်သ္ဂောံဂွံဒဒှ်မစဵုဒၞါ အတိုၚ်သၞောဝ်ဂှ် ယဝ်ရတေၚ် ဇရေၚ်ညးမၞုံတာလျိုၚ်တံလေဝ် ကေတ်ကဵုဒုဟ်ဟွံမွဲပုဟ်ဂှ် သ္ဂးရ။
“ကၠာတေံဂှ်လေဝ် ပိုယ်တံ တေၚ်အမှုမွဲမွဲမ္ဂး ဍေံတံဂှ် သောၚ်ကလးကဵုဒၟံၚ်အမှုတံဏံ နကဵုမုက်လှုဲဂှ် နွံ။ လၟုဟ်ဂှ်တှ်ေ သာပရေံရ၊ ကဵုလှုဲကီုလေဝ် ကရေက်ဍေံတံ ဟွံကေတ်ဒုဟ်ဂှ် နွံမံၚ် တၟာဂလိုၚ်ရ။ ပ္ဍဲအကာဲအရာလၟုဟ်ဂှ် လ္ၚဵုဂှ် ကွဳလိုန်ဓာတ်ကၠေံ။ သ္ၚိဂမၠိုၚ် ဒးဒုၚ်ကၠတ်ဂၠံက်တုဲ တေၚ်ရ။ အာတေၚ်တုဲမှ ဟွံကေတ်ဒုဟ်တံဂှ် နွံ။ လ္တူနူဏံဂှ် မုမှကၠောန်ကဵုလဝ် ဟွံမွဲပုဟ်” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
ကောန်ဂကောံဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ် မ္ဒးစဵုဒၞါကဵု လမျီုဒြပ်ရတ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ်ဝွံ ဒးပ္ဍဵုပကောပ်ဒၟံၚ် ကုဂကောံဒပ်ရပ်လွဟ် ဒစဵုဒစး ပရေၚ်သီအဝဵုတံ၊ ဒးဂၠိုက်ဂၠါဲစၟဳစၟတ်ရပ်ဒက်ဒၟံၚ်တံ ကေုာံ ဒးစဵုဒၞါဲဒၟံၚ် ဇကုဍေံတံဏောၚ်ဂှ် ပါ်ပါဲသ္ၚဳဂၠိပ်ဒၟံၚ်တံလေဝ် နွံဒၟံၚ်ရ။
ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ပဋိပက္ခရပ်လွဟ် မမံက်တိတ်ကၠုၚ်တံဂှ်ဝွံ မွဲတ္ၚဲတုဲမွဲတ္ၚဲ ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်တုဲ နူကဵုဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတံ ပန်ပှော်ပသောၚ်ဒၟံၚ် ကောန်ဂကောံဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ၊ တမ်ဒပ်ဂမၠိုၚ်၊ သီုကဵုပါလုပ်ဗၠာဲသၟိၚ်၊ ပူဂဵုထံက်ဂလာန် ကုဒပ်ပၞာန်တံဂှ် နွံဒၟံၚ်ရ။
မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ်လေဝ် ဂကောံသၟဝ်တဲကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂမၠိုၚ် မပ္တံကဵုပျူသဝ်ထဳ၊ ဂကောံသုၚ်ဆီ ကေုာံ ဂကောံဂစေံအနေၚ် မစွံပွန်ဗ္တိုက်ဒၟံၚ် ကုဗော်အာန်အေဝ်လ်ဒဳ ကေုာံ ပူဂဵုကဵုဇြဟတ်ထံက်ဂလာန် လ္ပာ်ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတံဂှ်လေဝ် နွံဒၟံၚ်ရ။
တၠပညာသၞောဝ်မွဲတၠဂှ် ကၟိန်ဍုၚ်ဝွံ ပရေၚ်ညိၚ်ဝတ်ၜိုဟ်သြိုဟ်ဟွံမွဲတုဲ အမှုရာဇဝတ်ပေါဲပၞာန်တံ ဂၠိုၚ်ဂၠေၚ် ဂီုကၠီုပူဂဵု ကောန်ဍုၚ်တံဂှ် ကဵုဟွံမာန်ရတုဲ ပရေၚ်သၞောဝ်ဓဝ်အုပ်လဒံတံ လီုလာ်အာဂှ် ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
“ဍုၚ်ဂှ် ပရေၚ်ၜိုဟ်သြိုဟ်ညိၚ်ဝတ် ဟွံမွဲပုဟ်၊ ပေါဲပၞာန်တံ ဂၠိုၚ်ဂၠေၚ်ဒၟံၚ်ဏောၚ်၊ အမှုရာဇဝတ်တံ ဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်ဏောၚ်။ တုဲပၠန် ကောန်ဍုၚ်တံဂှ်လေဝ် သၠးပွးပူဂဵုညးတံဂှ် ဟွံကလိဂွံပုဟ်၊ ဂီုကၠီုပူဂဵုတံဂှ် ကဵုဟွံမာန်ပုဟ်။ အကာဲအရာ ဒးဖေက်လကိုတ်ဒၟံၚ်အရာရာအိုဿီုတံဟီုဂှ်တှ်ေ ပရေၚ်ဂီုကၠီုသၞောဝ်ဓဝ်တံ ဟွံမွဲပုဟ်၊ ဂီုကၠီုသၞောဝ်ဓဝ်တံ လီုလာ်ဒၟံၚ်ဏောၚ်ဂှ် ဟီုမာန်ရ” သာ်ဝွံ ညး သ္ဂးရ။
ပရေၚ်သၞောဝ်ဓဝ်အုပ်လဒံဂှ်ဝွံ ဆေၚ်ဆက်ဒၟံၚ်ကဵု သၞောဝ်ဥပဒေ မစၞောန်ပျးလဝ် အပ္ဍဲဍုၚ်သီုဖအိုတ်တုဲ သၞောဝ်ဓဝ်အုပ်လဒံ နွံ၊ ဟွံမွဲဂှ် ဒးၜတ်ကၞာတ်ကဵု လ္တူသၠးပွး ကေုာံ ဂီုကၠီုပူဂဵု ကောန်ဍုၚ်တံ၊ ဍုၚ်ကွာန်ညိၚ်ဝတ်တံရ။
အတိုၚ်လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် ကိုန်စဳမာန်ဗဗွဲသၞောဝ်ဂၠးတိ (WJP) ဂှ်မ္ဂး ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဝွံ ပ္ဍဲကဵုတၚ်စၞောန် ပရေၚ်သၞောဝ်ဓဝ်အုပ်လဒံ ကၟိန်ဍုၚ် (၁၃၉) ဍုၚ်ဂှ် စိုပ်ဒၟံၚ် ဒဵုကဵုကဆံၚ် ၁၂၈ ရောၚ် ပ္ဍဲဂိတုအံက်တဝ်ဗာ ၂၀၂၁ တုဲကၠုၚ်တေံ လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
ကောန်ထံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တြေံ ဥူထောန်ကျဳဂှ်လေဝ် သၞောဝ်မစၞောန်ပျးလဝ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် ကောန်ဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ်တံကဵု ညးမပါလုပ် ပ္ဍဲပရေၚ်စဳရေၚ်သၞောဝ်ဓဝ်တံ ရှ်ေသှ်ေဒ္ဂေတ်ဗက်ဟွံမွဲမွဲသာ် ဟိုတ်နူရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ် အမိၚ်တၚ်စၞောန်တံ နတဲဂှ်ရ ပရေၚ်သၞောဝ်ဓဝ်အုပ်လဒံ သုန်ဂြာံအာပေၚ်ၚ်ယျဂှ် ပါ်ပါဲလဝ်ရ။
“ပရေၚ်သၞောဝ်ဓဝ်အုပ်လဒံ ကၟိန်ဍုၚ်ပိုယ်တံဂှ် သုန်ဂြာံအာအိုတ်ယျ၊ ကၠေံခၞၚ်အာအိုတ်ယျ။ သၞောဝ် မလုပ်ဒၟံၚ်ကဵုလမျီုတံလေဝ် ဟွံမွဲရပုဟ်။ သၞောဝ်မစၞောန်ပျးလဝ်တံဂှ်လေဝ် ဍေံတံ (ဗၠာဲသၟိၚ် ကေုာံ ညးမပါလုပ် ပ္ဍဲပရေၚ်စဳရေၚ်ဂဗုတ်) တံ ရှ်ေသှ်ေ၊ ဒ္ဂေတ်ဗက်၊ ရပ်စပ်နတဲတံ ဟွံမွဲမွဲသာ် အမိၚ် ကေုာံ တၚ်စၞောန် နူကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန်ပကီုပရာပ် မစၞောန်ဒၟံၚ်တံဂှ်ရ ဍေံတံ ဒ္ဂေတ်ဗက်ရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ် နတဲစှ်ေစှ်ေ ဂှ် အဲမိက်ဂွံသ္ၚဳဂၠိပ်သာ်ဏံရ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
ညးချဳဒရာၚ်ပရေၚ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳတံကဵု ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် ပရေၚ်စဳရေၚ်ဂဗုတ် မဒှ်အဓိက ပ္ဍဲပရေၚ်သၞောဝ်ဓဝ်အုပ်လဒံဝွံဂှ်လေဝ် ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲဂှ် အခေါၚ်စဳရေၚ် အခေါၚ်ဟီုခၠေဝ် ကေုာံ အခေါၚ်အာတ်ဒုၚ်ဂုဏ် ဗွဲမဗၠးၜးတံ ကၠေံဒၟံၚ်ရောၚ်ဂှ် သ္ဂးအိုတ်ရ။
တၠပညာသၞောဝ်မွဲတၠဂှ် ပ္ဍဲကဵုအမှုမစောဲလဝ် နကဵုၝောံပိုဒ် သၞောဝ်ဗ္တိုက်သ္အးပွပကီုပရာပ် ကေုာံ သၞောဝ်ဂကောံဟွံလုပ်သၞောဝ်၊ ၝောံပိုဒ် ၅၀၅ ရာဇာသာတ်ဇၞော် မဆက်စပ်ကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် အခေါၚ်စဳရေၚ်ဂဗုတ်ဗွဲမဗၠးၜး ဟွံမွဲဂှ်ဝွံ သွက်ပရေၚ်စဳရေၚ်ဂဗုတ်ဂှ် ဒှ်ပွဆောံလေၚ်ဒးဂိရောၚ်ဂှ် ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် အပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၂ တုဲကၠုၚ် ပွိုၚ်မွဲသၞာံဂှ် ပ္ဍဲဂအုပ်ကၠတ်ထဝ်သၞောဝ်ဓဝ်ကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် ဂွံဒုၚ်လဝ်တဲ အမှုရာဇဝတ်အပံၚ် ၁၀၇၆ အမှုတုဲ ၉၃၆ အမှု စၟဳစၟတ်တုဲဒှ်အာလဝ်ဂှ် ဂွံတီကေတ် နူကဵုကောံဓရီုပ္ညဳပ္ညပ် ရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ဂမၠိုၚ် မရနုက်ကဵု (၂၄) ဝါ မကၠောန်ဗဒှ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၂၄) တေံရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ်သၞောဝ်ဓဝ် ရးဒေသ ကေုာံ တွဵုရးတံဂှ်လေဝ် ဂွံဒုၚ်လဝ်တဲ အမှုရာဇဝတ် အပံၚ် (၄၅၀၀) ပြၚ်တုဲ (သီုကဵုအမှုသှ်ေသၞာံတုဲတေံ ၁၅၇ အမှု) အမှု ၄၆၆၀ ပြၚ် စၟဳစၟတ်တုဲဒှ်အာလဝ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ရးဒေသ၊ ရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ဒေသ ကေုာံ ရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ခရိုၚ် မဂွံလဝ်အခေါၚ်အုပ်ဓုပ်အပိုၚ်တံဂှ် ဂွံဒုၚ်လဝ်တဲ အမှုရာဇဝတ်အပံၚ် ၂၈၂၀၀ ပြၚ်တုဲ စၟဳတ်တုဲဒှ်အာ အမှု (၂၉၃၀၀) ပြၚ် (သီုကဵုပါလုပ် အမှုသှ်ေသၞာံတုဲတေံ ၁၀၄၉ အမှု) ဂှ် သ္ဂးလဝ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)