လ္ဂုၚ်၊ မာတ်ချ် (၃)
ပရေၚ်သွံတြးဂဥုဲၜူမာဲ အပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာအိုဿီု ဗ္ဒါဲကၠံတၟံကၠံဂှ်ဝွံ ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် EAOs လ္ၚဵုတံကဵု NUG/PDF ဆံ ဆက်စပ်ဒၟံၚ်ရောၚ်ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မွဲလ္ပာ်ဓဝ် စောဲစပ်လဝ်ရ။
အတိုၚ်တၚ်လလောၚ်တြး ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ်မ္ဂး နူဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၁) သၞာံ ၂၀၂၁ စဵုကဵုဂိတုဂျာန္နဝါရဳအိုတ် သၞာံ ၂၀၂၃ အပ္ဍဲပွိုၚ် (၂) သၞာံဂှ် ၚုဟ်မး ဂဥုဲၜူမာဲ ကေုာံ ကပေါတ်မဆက်စပ်တၞဟ်သ္အာၚ်တံဂှ် ဒဝ်ဠာအမေရိကာန် ဗ္ဒါဲ (၉၆၆) ပြကောဋိကိုဋ် ရပ်ဒက်ဂွံလဝ်ဂှ် တုဲကၠုၚ် ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၂၇) တေံ လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
ပ္ဍဲကဵုတၚ်လလောၚ်တြးဏံဂှ် ပရေၚ်သွံတြးဂဥုဲၜူမာဲတံဂှ် နူကဵုအခိၚ်ကၠာတေံရ ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ကၠောန်လဝ်အဓိကတုဲ ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲဂှ် NUG/PDF တံ ဆက်စပ်ဒၟံၚ်ရောၚ် သာ်ဝွံ စောဲစပ်လဝ်ရ။
ညးအုပ်ကာ ဗော်တောတက်ကောန်ဂကူကရေၚ်ဍာဲ မဒှ်ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် KNPP ဥူအံၚ်သာန်မျေတ်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် မဆက်စပ်ဒၟံၚ်ကဵုဂဥုဲၜူမာဲတံဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်တံ ပါလုပ်ဂှ်ဟေၚ် ဒဒှ်ရဂွံဆဵုကေတ်ဂှ်ကဵု ဂၠုဲပၞာန် မရပ်ဂွံလဝ် အပ္ဍဲလၟေၚ်ဒဒှ်ပေါဲဗ္တိုက်တံကဵု ဇွရုပ် ကောန်ဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ်လေဝ် ဂွံဆဵုကေတ်ဒၟံၚ် ဂဥုဲၜူမာဲတံရောၚ်ဂှ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“မိက်ဂွံဟီုဂှ်တှ်ေ အရာမသီဂွံ နူကဵုကောန်ပၞာန် အပ္ဍဲပေါဲဗ္တိုက်တံဂှ်ကီု တုဲတှ်ေ ပ္ဍဲကဵုတွဵုရးပိုယ်ဂှ်တှ်ေ ချိက်ကဵုဂကောံ ပၞာန်ညးဍုၚ်ကွာန်ညံၚ်ၚ်တံဂှ်တုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် နူကဵုလ္ပာ်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာလ္ၚဵုတံ ချိက်တုဲ ကၠောန်ဒၟံၚ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တံ။ နူကဵုကၠောန်ဒၟံၚ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဟီုဂှ် ဟွံသောၚ်ၜးနူကဵု ဂဥုဲၜူမာဲတံနွံဒၟံၚ်ဂှ် ပိုယ်တံ ဂွံဆဵုကေတ်ဒၟံၚ်ဂှ် နွံရ။”
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ဆက်စပ်ကဵုဂဥုဲၜူမာဲတုဲ နကဵု KNPP ဒက်ဂကောံကမ္မတဳ ဗ္တိုက်သ္အးဂဥုဲၜူမာဲ ပ္ဍဲတွဵုရးကရေၚ်ဍာဲတုဲ လၞိန်ပိန်ဒၟံၚ်တုဲ မၞိဟ်တၠဒုဟ် မရပ်ဂွံတံဂှ်လေဝ် ဖျေံစၟတ်ဒုဟ်ဒဏ် ကေတ်ဒုဟ်တံဂှ် ကၠောန်ဒၟံၚ်အဆက်က်ရောၚ် သ္ဂးရ။
အတိုၚ်ဂလာန် ဂကောံသုတေသနမွဲ ISP-Myanmar ဂှ်မ္ဂး ကရောံပရေၚ်သၞောဝ်ဓဝ်အုပ်လဒံ ဍိုန်လျစှ်ေ ဂှ် ပ္ဍဲကဵုဒေသပယျဵုဍုၚ်ဗၟာ မဆက်စပ်ဒၟံၚ်ကဵု ဍုၚ်သေံ၊ ဍုၚ်ကြုက်တံဂှ် ဍုၚ်တၟိတၟိ ဒၞါဲက္ဍိုပ်ဂကောံဂိုဏ်ရာဇဝတ်ဂမၠိုၚ်၊ ဝေၚ်ၛှၚ်လံၚ်သြန်တံ၊ ဒုစရိုတ်တံ မဂၠိုၚ်တိုန်ကၠုၚ်တံ မံက်တိုန်ဒၟံၚ်တုဲ ပရေၚ်ကူသာန်သွံရာန် ဘိၚ် ကေုာံ ဂဥုဲၜူမာဲတံဂှ်လေဝ် ဒှ်ကၠုၚ်သ္ဇက်ဒးဂွိၚ်ရောၚ် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ NUG ဥူကျဝ်ဇြဝ်ဂှ်လေဝ် မၞိဟ်တၠဒုဟ်အဓိက ပရေၚ်ရပ်စပ်ကၠောန်ပ္တိတ်ဂဥုဲၜူမာဲတံ ဂၠိုၚ်တိုန်ကၠုၚ် မွဲကရောံပရေၚ်တဵုလွဳတၞံဘိၚ်တံ ကလေၚ်သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဂှ်ဝွံ ဒှ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ရဟေၚ်ဂှ် ကလေၚ်ခၠေဝ်ပလန်လဝ်ရ။
“ဂကောံရပ်လွဟ်ပွံၚ်ပွါကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ဟိုတ်နူသၠုၚ်ပ္တိုန်အသိၚ်တုဲ ကၠောန်ဒၟံၚ်မဏံဂှ်ရ နူကဵုဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဘိၚ်တံ တိတ်ကၠုၚ်ရ။ ဂဥုဲၜူမာဲတံ တိတ်ကၠုၚ်ရ။ အပ္ဍဲပွိုၚ်ၜါသၞာံဏံ သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠေၚ်ဟီုဂှ် အလဵုဂကောံကုလသမဂ္ဂ စုတ်လဝ် ပ္ဍဲကဵုလိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ မၞိဟ်တၠဒုဟ်အဓိက မၞိဟ်တၠဒုဟ်မွဲဓဝ်ဂှ် ဒှ်ဂကောံပၞာန်ပကီုပရာပ်ဟေၚ်ရဟီုဂှ် မိက်ဂွံဟီုရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
အတိုၚ်ဂလာန် လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်မွဲဂှ်မ္ဂး အပ္ဍဲသၞာံကၠုၚ်စိုပ်ဏံဂှ် ၚုဟ်မးကူသာန်သွံရာန်ဘိၚ် အပ္ဍဲဒေသဂှ် အမေရိကာန်ဒဝ်ဠာ ၜိုတ် (၁၀) ဗဳလျာန်နွံမာန်တုဲ နူပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုဘိၚ် အပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဏံဂှ် နူဒဝ်ဠာ (၆၀၀) ပြကောဋိကိုဋ် ၜိုတ်ၜါဗဳလျာန် ၚုဟ်မးနွံကၠုၚ်မာန်ရောၚ်ဂှ် သ္ဂးလဝ်ရ။
ပ္ဍဲဂိတုဂျာန္နဝါရဳ သၞာံ ၂၀၂၃ အတိုၚ်တၚ်ထ္မံက်ထ္ၜး ပ္ဍဲလိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် “ပရေၚ်တဵုလွဳ၊ ပရေၚ်ကၠောန်ပ္တိတ် ကေုာံ ဖဵုအဆက်လက္ကရဴဂမၠိုၚ်” မကံက်ကပှ်လဝ် ပရေၚ်ကၠောန်ပ္တိတ်ဘိၚ်ဍုၚ်ဗၟာ နူရုၚ်စပ်ကဵုအမှုရာဇဝတ် ကေုာံ ဂဥုဲၜူမာဲ ကုလသမဂ္ဂ (UNODC) မလလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ဂှ်မ္ဂး ပရေၚ်တဵုလွဳဘိၚ်ကၠာတေံ မစှ်ေကၠုၚ်ဒၟံၚ်ဂှ်ဝွံ ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲဂှ် ကလေၚ်သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ် စဵုကဵု (၃၃) တၟံကၠံဂှ် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)