မတ်မလီု၊ မာတ်ချ် (၄)
ကိုန်စဳဇန် သၞေဟ်က္ၜၚ် ကေုာံ သၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာကဆံၚ်ဂၠးကဝ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မစဳဇန်လဝ် သွက်ဂွံသိုၚ်ခၞံအာ ဗ္ဒါဲဍုၚ်မတ်မလီု၊ တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ်ဝွံ လအ်ကၠုၚ်စဵုကဵုမွဲသၞာံ ထ္မံက်ရုပ်ရဴဟွံမာန်ဏီပုဟ်ဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဝွံ သွက်ဂွံသိုၚ်ခၞံ သၞေဟ်က္ၜၚ် ကေုာံ သၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာ ကဆံၚ်ဂၠးကဝ် ဗ္ဒါဲဍုၚ်မတ်မလီုဂှ် ဒက်ပ္တန်လဝ် ကမ္မတဳဗဟဵု ကောပ်ကာဲထ္မံက်ရုပ်ရဴကိုန်စဳဇန် ပါလုပ်သီုကဵုဝန်ဇၞော်ကၟိန်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၂ ဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ (၁၀) တေံဂှ်ကီုလေဝ် ဒဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ်ဂှ် ထ္မံက်ရုပ်ရဴကမၠောန် ဟွံမာန်ဏီရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် သွက်ဂွံသိုၚ်ခၞံ သၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာကဆံၚ်ဂၠးကဝ် ပ္ဍဲဗ္ဒါဲကွာန်ကအ်ပြာၚ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်၊ တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ်ကဵု သွက်ဂွံသိုၚ်ခၞံ သၞေဟ်က္ၜၚ် အကြာန်ကွာန်ဝါကလိ ကဵု (ဘလောက်ညောၚ်ဝိုၚ်း) မကြပ်ကဵုပၞော်ၜဳတိတ် ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်ဂှ် စၟတ်လဝ်ဒၞါဲတိတံရ။
အတိုၚ်ဂလာန်ညးဒေသတံဂှ်မ္ဂး ၜိုန်ရပရေၚ်ပလေဝ်ပလေတ်ဂၠံၚ် မွဲဒမြိပ်ဗ္ဒါဲကိုန်စဳဇန်သၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာတံ နွံဒၟံၚ်ကီုလေဝ် ဒၞါဲကိုန်စဳဇန်တံဂှ် ဒက်ကမ္မတဳတုဲ ဒဵုကဵုလအ်ဂွံမွဲသၞာံဂှ် မုကမၠောန်မှ ထ္မံက်ရုပ်ရဴ ဟွံမွဲဏီပုဟ်ဂှ် သ္ဂးအိုတ်ရ။
ညးဒေသမွဲတၠဂှ် ပ္ဍဲကဵုဒၞါဲကိုန်စဳဇန်သၞေဟ်က္ၜၚ် ကေုာံ ဒၞါဲတိကိုန်စဳဇန်သၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာတံဂှ် ဒဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ် ကမ္မဏဳသိုၚ်ခၞံ လုပ်စိုပ်ကၠောန်ၜိုတ်တံ ဟွံမွဲဏီတုဲ ကဵုသြန်လေဲတံလေဝ် ဟွံမွဲဏီပုဟ်ဂှ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“ပ္ဍဲကဵုတိပဠေတ်သာ်ဏံဂှ် တမ်ရိုဟ်ဂှ် ဒးဓလိုက်တၟာဂလိုၚ်ဏောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ကမ္ပဏဳလဵုမှ ဟွံကေတ်စကွေံကွေံပုဟ်ဂှ် ဂွံမိၚ်ကေတ်ဒၟံၚ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒဵုကဵုလၟုဟ် ကိုန်စဳဇန်သၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာ ဟွံက္တဵုဒှ်ဏီပုဟ်။ ဒၞါဲတိ ကိုန်စဳဇန်သၞေဟ်က္ၜၚ်ဂှ် ညးတံ ရာန်လဝ်တုဲယျ။ ဆ္ဂး ညးတံ မုမှကၠောန်လဝ် ဟွံမွဲဏီပုဟ်။ ယဝ်ရကၠောန်ဏောၚ်ဟီုမ္ဂး ဟွံဒှ်ညံၚ်ဂွံဒှ် ဒးကၠောန်တွဵုဏောၚ်လေဝ်။ အလဵုအသဳဂှ်တှ်ေ လှဲကဵုကမ္ပဏဳတံရဏောၚ်။ ကမ္ပဏဳဂှ် ဒးကဵုသြန်လေဲတံဏောၚ်။ ကဵုတုဲမ္ဂး ဂွံဒှ်သၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာဂှ် ဒးဓလိုက်တမ်ရိုဟ် တၟာဂလိုၚ်ဏောၚ်။ အေ ဂှ်တှ်ေ ကမ္ပဏဳလဵုမှ ဟွံလုပ်ဏီပုဟ်ဂှ် ဂွံမိၚ်ဒၟံၚ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ကိစ္စသြန်လေဲဂှ်တှ်ေ မုမှ ဟွံဒှ်ကၠုၚ်ဏီပုဟ်” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် သွက်ကိုန်စဳဇန်သၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာ ကဆံၚ်ဂၠးကဝ်ဂှ် ရန်လဝ် တိဨက (၄၃၀၀) ပြၚ်တုဲ သွက်ကိုန်စဳဇန်သၞေဟ်က္ၜၚ်ဂှ် စၟတ်လဝ် တိဨက (၃၆၀) ပြၚ်ရ။ သွက်ကိုန်စဳဇန်ဏံဂှ် နဒဒှ်သြန်လေဲတိဗ္ၚဂှ် စဳဇန်လဝ် သွက်ဂွံကဵုအာ (၂၇) ဗဳလျာန်ပြၚ်ရ။
သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်တွဵုရးဍုၚ်မန် ဥူအံၚ်ကျဳတုၚ်ဂှ် သွက်ဂွံကဵုသြန်လေဲ သွက်ကိုန်စဳဇန်သၞေဟ်က္ၜၚ် ကေုာံ သၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာတံဂှ် ယဝ်ရတၚ်ကဵုအခေါၚ်သြန်ဘဏ္ဍာ နူကဵုဌာနဝန်ဇၞော်ပရေၚ်ပလံၚ်ဗစိုပ် ကေုာံ ပရေၚ်ဆက်စၠောံတံ စှ်ေကၠုၚ်မ္ဂး အပ္ဍဲပွိုၚ်ပိဂိတု ကဵုအာသြန်လေဲရောၚ်ဂှ် ပ္ဍဲသၞာံကြပ်အိုတ်တုဲကၠုၚ်တေံဂှ် ဟီုလဝ်ကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
ဆ္ဂး သၞာံဘဏ္ဍာ ၂၀၂၂−၂၀၂၃ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ်ဝွံ ဒၟါနူဒှ် နူဂိတုဨပရဴ သၞာံ ၂၀၂၂ စဵုကဵုသၞာံဏံ ဂိတုမာတ်ချ်ဂှ်ရ သွက်ဂွံကဵုသြန်လေဲတိဗ္ၚဂှ် သှ်ေဒၟံၚ်မွဲဂိတုဓဝ်ဂှ်ရ နူကဵုသြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ၜိုန်ရဆက်စၠောံလဝ် ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ကံၚ်ဇြဳပၞာန် တွဵုရးဍုၚ်မန် ဟွံအောန်နူကဵု (၅) ဝါကီုလေဝ် ဒုၚ်တဲသှ်ကဵုလဝ်ဂှ် ဟွံမွဲရ။
ဗော်ညဳသၟဟ်မန် မပံၚ်တောဲလဝ်ကဵု ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ဒဒှ်ရမၚ်ရံၚ်ဒၟံၚ် ကိုန်စဳဇန်သၞေဟ်က္ၜၚ် ကဵု သၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မရေၚ်တၠုၚ်ထ္မံက်အာရုပ်ရဴတံဂှ်ကီု၊ ပ္ဍဲအရာကဵုသြန်လေဲတိဗ္ၚဂှ်လေဝ် သွက်ဂွံဒှ်ဗွဲမသၟဟ်ကဵုသၞောဝ်ဂှ် ဂ္စါန်အာရောၚ် ပ္ဍဲဂိတုအဝ်ဂါတ် သၞာံတုဲကၠုၚ်တေံ ဟီုလဝ်ကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဝွံ တၞဟ်နသ္ဂောံရေၚ်တၠုၚ်အာ ဒဒှ်မလ္ၚတ်စၟဳစၟတ်အရာမဒှ်မာန် (Feasibility Study) သွက်ပရေၚ်သိုၚ်ခၞံသၞေဟ်က္ၜၚ်ကဆံၚ်ဂၠးကဝ်ဂှ် နကဵုကမ္ပဏဳ မၞုံကဵုတၚ်ဆဵုဂဗဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံပၠောပ် တိန်ဒါပံက်ထာၚ်အိုတ်ဂှ် ပ္ဍဲဂိတုအဝ်ဂါတ် သၞာံတုဲကၠုၚ်တေံ ကော်ဘိက်လဝ်ရ။
ယဝ်ရသိုၚ်ခၞံ သၞေဟ်က္ၜၚ် ကေုာံ သၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာတံတုဲမ္ဂး ကမၠောန်အာတရဴအပ္ဍဲဒေသကဵု ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် သ္ဂောံဖောအ်ဗြေဝ်တောတက်တံဂှ် ၜိုန်ရကံၚ်ဇြဳပၞာန် ချပ်လဝ်ကီုလေဝ် ဟိုတ်နူပြသၞာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် မက္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်လၟုဟ်တံဂှ်တုဲ သွက်ဂွံဒှ်ကၠုၚ်မာန် ဟွံမွဲပုဟ်ဂှ် တၠကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တံ ပါ်ပါဲဒၟံၚ်အိုတ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)