မတ်မလီု၊ မာတ်ချ် (၄)
ဒဒှ်မပ္တိုန်လဝ်စရၚ် သွက်ဂွံသှ်လိက်တန်လုပ်တက္ကသိုလ် သၞာံ ၂၀၂၃ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မကၠောန်ဗဒှ်ဂှ်ဝွံ ယဝ်ရပ္တောံၜတ်ကဵု သၞာံတုဲတေံမ္ဂး ယအ်စှ်ေအာ စဵုကဵုမွဲကိုဋ်ပြၚ်ရောၚ်ဂှ် ဂွံတီကေတ် အတိုၚ်တၚ်လလောၚ်တြး ဌာနက္ဍိုက်ပ်စၟဳစၟတ်လိက်ဍုၚ်ဗၟာ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဝွံ စဳဇန်လဝ် သွက်ဂွံကၠောန်ဗဒှ် ပေါဲသၟာန်သှ်လိက်တန်လုပ်တက္ကသိုလ် သၞာံဏံ နူဂိတုမာတ်ချ် (၈) စဵုကဵု (၁၈) ဂှ်တုဲ သွက်ဂွံလုပ်သှ် နဗ္ၜတ်အလုံကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် မၞိဟ်ပ္တိုန်လဝ်စရၚ် ဗ္ဒါဲ (၁၈၀၀၀၀) နွံဂှ် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
ပေါဲသၟာန်သှ်လိက် တန်လုပ်တက္ကသိုလ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မကၠောန်ဗဒှ်လဝ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၂ တုဲကၠုၚ်တေံဂှ် မၞိဟ်လုပ်သှ် သီုအပ္ဍဲဍုၚ် မ္ၚးဍုၚ်ဂှ် နွံလဝ် စဵုကဵု (၃) ကိုဋ်ပြၚ်တုဲ သၞာံဏံ မၞိဟ်ပ္တိုန်လဝ်စရၚ် သွက်ဂွံသှ်လိက်ဂှ် ယအ်စှ်ေအာကိုဋ်ပြၚ်ရ။
မၞိဟ်ပ္တိုန်လဝ်စရၚ် သွက်ဂွံလုပ်သှ်တန်လုပ်တက္ကသိုလ် အောန်စှ်ေအာဂှ်ဝွံ ဟိုတ်နူကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဗ္တိုက်ဂြာတ်မံၚ်မခတိုဟ် နကဵုက္ၜၚ်ကျာ ပ္ဍဲကဵုဒေသလ္ၚဵုတံဂှ်ကီု၊ နကဵုကွးဘာဂမၠိုၚ် ဟိုတ်နူဓဝ်ပတှ်ေ လ္တူကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ဟွံမွဲတုဲ ပါလုပ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲပရေၚ်ပညာအာန်ယူဂျဳတံ ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်မဒှ်ရဂှ် အ္စာၝောံ CDM မွဲတၠ ဟီုရ။
“ ဥပမာ မၞိဟ်လ္ပာ်ဍေံတံဟွံသေၚ်တံဂှ်လေဝ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံဟီုမ္ဂး စွံစိုတ် ညံၚ်ရဴသၞဍေံတံတုဲ ၜိုတ်ဆဵုၜိုတ်ညာတ်ဂှ် ဗက်ဂြာတ်ဒၟံၚ်မခတိုဟ်ဂှ်ရ ဟွံဂံၚ်ကၠုၚ်တိုန်ဘာတံဏံတံ၊ ဟွံဂံၚ်လုပ်သှ်လိက်တံဂှ် နွံဒၟံၚ်ရ။ ဓဝ်ပတှ်ေ မိမကွးဘာတံကဵု ကွးဘာတံဂှ် ရံၚ်ကဵုအရာတံဏံတုဲ တီမာန်ရ။ ဟိုတ်နူဓဝ်ပတှ်ေ လ္တူပရေၚ်ပညာဍိက်ပၞာန်ဍေံတံ ဟွံမွဲဂှ်ရ ကွးဘာတံ သ္ပကၠုၚ်ဇြဳဒဳအာမ်အိုတ်ရ။ ညအ်ဂှ်မွဲတၚ်။ ဓဝ်ပတှ်ေဟွံမွဲတုဲ လၟိဟ်မၞိဟ်ဍေံတံ စှ်ေအာဂှ်မွဲတၚ်၊ မွဲပၠန်ဂှ် အာန်ယူဂျဳဂှ်လေဝ် အခိၚ်မထ္မံက်ဒၟံၚ်ပရေၚ်ပညာအခိၚ်အကြာဂှ် ကွးဘာ သ္ပဇြဳဒဳအာမ် ပ္ဍဲပရေၚ်ပညာဍိက်ပၞာန်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ်တုဲ ပါလုပ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲပရေၚ်ပညာ အာန်ယူဂျဳတံဂှ်လေဝ် ဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်ဏောၚ်၊ လ္ပာ်ရးတံဂှ်တှ်ေ ဒဵုကဵုပွိုၚ်ဍုၚ် မၞိဟ်လုပ်သှ်လိက် ပ္ဍဲကဵု(၁၀၀၀) ဂှ် (၁) တၠမှ ဟွံမွဲပုဟ်။ လ္ပာ်ဍေံတံ လၟိဟ်မၞိဟ်အောန်အာ ထေၚ်ရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ဟိုတ်နူကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဗ္တိုက်ဂြာတ်မခတိုဟ် ကုဘာဗ္တောန်လိက် နူကဵုဒေသလ္ၚဵုတံ နကဵုက္ၜၚ်ကျာဂှ်သၟးဟွံက ဒၟါနူစံၚ်ပလီုပလာ် အလုံကွာန်မွဲတံဂှ်လေဝ် ဘာဗ္တောန်လိက်လ္ၚဵု လီုလာ်တုဲ ဗ္တောန်လိက်ဟွံမာန်ဂှ်ရ မၞိဟ်သှ်လိက်တံ ယအ်စှ်ေကၠုၚ်ရ။
အ္စာဘာဇြဳဒဳအာမ်မွဲတၠဂှ်လေဝ် ကွးဘာလၟုဟ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ်ဝွံ လုပ်စိုပ်သှ်လိက် နူကဵုအလဵုအသဳ NUG မကၠောန်ဗဒှ်တံ ဂၠိုၚ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်တုဲ ပေါဲသၟာန်သှ်လိက် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မကၠောန်ဗဒှ်ဂှ် ၜိုတ်ဘာလ္တူဍုၚ်တံဟေၚ် လုပ်စိုပ်သှ်ဒၟံၚ်နွံဂှ်ရ မၞိဟ်လုပ်စိုပ်သှ်လိက် အောန်စှ်ေကၠုၚ်ရဂှ် ဟီုရ။
“အောန်ဟီုဂှ် လၟုဟ်ဂကောံလုပ်သှ်လိက် BECH နူကဵု NUG မကၠောန်ဗဒှ်လၟုဟ်ဂှ် ဇြဟတ်ဇၞော်ဒၟံၚ်။ ဒှ်ဒၟံၚ်ဗီုဏံတုဲ ဘာလ္တူဍုၚ်လ္ပာ်ဏံလ္ၚဵုတံဂှ် ၜိုတ်ကောန်ၚာ်လ္တူဍုၚ်ညိညရနွံဏောၚ်ဂှ် အဲထေၚ်ကေတ်ရ။ ပေါဲသၟာန်သှ်လိက် BECH ပိုယ်တံဂှ် ဂကောံလုပ်သှ် နူကဵုအောန်လာၚ်တံ နွံဒၟံၚ်ရ။ မွဲပၠန်ဂှ် ဒၞါဲဍေံတံ ထိၚ်ဒက်လဝ် ပ္ဍဲဗလးတိမာန်တံဂှ်ဟီုမ္ဂး ပံက်လဝ်ဗီုကဵုဌာနစၟဳတ်လိက်တံရ။ လုပ်သှ်အိုတ်ရ။ လ္ၚဵုတံဂှ်ဟီုမ္ဂး ကောန်ၚာ်ဂမၠိုၚ် ဗီုဗၠာဲသၟိၚ်တံ၊ ဘကဖတံ သီုကဵုကောန်ၚာ်စိုပ်ဒၟံၚ် PDF တံဂှ်ကီု လုပ်စိုပ်သှ်လိက် BEHC တံဂှ် ပိုယ်တံ ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ ဗီုဟီုနူကၠၚ်ဂှ်ရ မ္ၚးနူကဵုဍေံတံထောံမခတိုဟ်ကဵုက္ၜၚ်ကျာတံ မုတံနွံဂှ် မွဲလ္ပာ်တေံပၠန်ဂှ် သ္ဇက်ဂွံရုဲစှ် ဇြဟတ်ခိုဟ်ဒၟံၚ်ဏောၚ်လေဝ်။ ပေါဲသၟာန်သှ်လိက် စကစဂှ် အဲဟွံသှ်ပုဟ်။ ဇြဟတ်ရုဲစှ် သ္ဂောံသှ်လိက် NUG တံဂှ်လေဝ် ခိုဟ်တုဲ လ္ပာ်ဍေံတံဂှ် ဇြဟတ်သှ်လိက် စကစဂှ် စှ်ေအာတီတီဒှ်ဒှ်ရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ကၠောန်ဗဒှ်ကဵုပေါဲသၟာန်သှ်လိက် တန်လုပ်တက္ကသိုလ် သၞာံ ၂၀၂၃ ဂှ်ဝွံ ဟိုတ်နူကဵုအပြံၚ်အလှာဲ ဇုတ်ဓရံၚ်ပရေၚ်ပညာသ္ဇိုၚ်တံဂှ်ရ အလန်လက္ကရဴအိုတ် ကၠောန်ဗဒှ်ကဵုလဝ် ကုညးမကျလဝ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၂ တေံဂှ်ကဵု ကုညးဟွံဂွံကၠုၚ်သှ်လဝ်လိက် ဒၟါနူကဵုဟိုတ်နာနာသာ်တံဂှ်ရောၚ် ပ္ဍဲဂိတုဂျောန် သၞာံတုဲကၠုၚ်တေံ လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာ ကၠာဒပ်ပၞာန်ဟွံဂွံသီအဝဵုတေံ မၞိဟ်လုပ်စိုပ်သှ်လိက်တန်လုပ်တက္ကသိုလ် လၟေၚ်သၞာံ နူကဵုမၞုံကၠုၚ် (၉) ကိုဋ်ပြၚ်ဂှ် ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ မၞိဟ်လုပ်စိုပ်သှ်လိက်တန်လုပ်တက္ကသိုလ်တံ ယအ်စှ်ေအာ တီတီဒှ်ဒှ်ရ။
အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ NUG ဂှ် စရၚ်အံၚ် ပေါဲသၟာန်သှ်လိက် တန်လုပ်တက္ကသိုလ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မကၠောန်ဗဒှ်လဝ်တံဂှ် သ္ပအာစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ပုဟ်ဂှ် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)