“ပရေၚ်သိုၚ်ခၞံစြာၚ်ဍာ်ဂှ် ထေက်ကဵုဒးဒေါံထောံဏောၚ်။ တမ်ရိုဟ်ဍာ်ဂှ် ပ္ဍဲဂၠးတိဏံ ဒှ်ရတ် ဝါတ်ဂါတ်မွဲဂကူရ။ ပ္ဍဲကဵုကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာရ ဟွံမိက်စွံစၚုဟ်မးကဵုဍာ်ကွေံကွေံ ပ္ဍဲဂၠးကဝ်ဂှ်တှ်ေ ဍာ်ဂှ် ဗီုသတ်မၞုံလမျီုမွဲကီု စဵုဒၞာလဝ်ကဵုသၞောဝ်ဥပဒေတုဲ ထိၚ်ဒဝ်မၚ်မွဲလဝ်ရ”

တၚ်ဆက်စၠောံသၟာန်သွဟ်လဝ်ကဵု ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ဂကောံမၚ်ရံၚ်က္ၜဳကြုၚ်ကရေၚ် (KRW) သဝ်တာဘိုဝ်။

ပ္ဍဲပွိုၚ်(၂)သၞာံဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ပ္ဍဲဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ် မၞုံပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဂမၠိုၚ် ပရေၚ်ဇီုကပိုက်ဒး ပွဳပွူသဘာဝတအ် ဂၠိုၚ်တိုန်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်ကီု ယန္တရာရေၚ်တၠုၚ်သ္ပဒၟံၚ်ဂရုတအ် ယောၚ်ယာလီုလာ်ကၠုၚ်ရဂှ် ဂကောံမၚ်ရံၚ်က္ၜဳကြုၚ်ကရေၚ် Karen Rivers Watch လလောၚ်တြးလဝ် ပ္ဍဲဂိတုမာတ်ချ် စၟတ်တ္ၚဲ (၁၄)ဏံရ။

သ္အာၚ်နူဏံပၠန် ကိုန်စဳမာန် သိုၚ်ခၞံဓာတ်လလဳဇြဟတ်ဍာ် ပ္ဍဲက္ၜဳကြုၚ်တအ်ဂှ် ဖိုလ်လ္ပာ်ပရေံ သွက်ပွဳပွူသဘာဝ ကေုာံညးဍုၚ်ကွာန်တအ် နွံဒၟံၚ်ရဂှ် ဟီုသ္ဂးလဝ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ၊ စပ်ကဵုအကာဲအရာ က္တဵုဒှ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲတွဵုရးကရေၚ် မပါလုပ် သီုအကာဲအရာဇီုကပိုက်ဒးဒၟံၚ် ပွဳပွူသဘာဝ ပ္ဍဲလက်ထက်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်၊ စပ်ကဵု ပရောပရာဂကောံ၊ ပူဂဵုမဆေၚ်စပ်ကဵုကၟိန်ဍုၚ်နာနာဂမၠိုၚ်ဟီုဗတိုက်ဖ္အောဝ်လဝ်တုဲ ဆက်စၠောံသၟာန်သွဟ်လဝ် ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ဂကောံမၚ်ရံၚ်က္ၜဳကြုၚ်ကရေၚ်(KRW) သဝ်သာဘိုဝ်ရ။

-အလန်ကိုပ်ကၠာဏံ ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ပ္ဍဲတွဵုရးကရေၚ် အကာဲအရာဇီုကပိုက်ဒးဒၟံၚ်ပွဳပွူသဘာဝ ဗီုပြၚ်လဵုနွံဒၟံၚ်ရော။

စနူအခိၚ်ဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲဂှ် အကာဲအရာကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာပိုဲဂှ် အတိုၚ်တီဒၟံၚ်သီုညးဖအိုတ်ဂှ်ရ အလဵုအသဳဟီုဂှ် ဟၟဲရပုဟ်။ တုဲပၠန် သၞောတ်ထိၚ်ဒက်တအ် ဟၟဲကၠုၚ်ရ။ ပရေၚ်ကေတ်အရေဝ်ရေၚ်တၠုၚ်ဂှ် ဟၟဲ။ ပ္ဍဲအကာဲအရာဟၟဲဂှ် ညးဂှ်လုပ်ကၠုၚ်ဗီုဏံနွံရောတှ်ေ ပ္ဍဲက္ၜဳကြုၚ်ဂှ် နူကဵုအခိၚ်ကၠာတေံရ ညးတၠကမၠောန် မိက်ဂွံပ္တိတ်ဒၟံၚ်ပရဲ နွံဒၟံၚ်ရ။ လ္ၚဵုဂှ် အဇာလဒေါဝ်နွံရ။ ဍေံတအ်ဂှ် တမ်ရိုဟ် ပ္ဍဲဍာ်လ္ၚဵုဂှ်ဍေံတအ်ဆဵုလဝ်ရ ကၠောန်သ္ပကၠုၚ်ပရေၚ်ၜံက်ခါဲ။ လ္ၚဵုဂှ်တှ်ေ ပ္တိတ်ကၠုၚ်ဇြဟတ် သွက်ဂွံကၠောန်စြာၚ်ဍာ်နွံကၠုၚ်ရ။ တအ်ဏံဂှ် အရာညာတ်ကေတ်လောဲလောဲဂှ်ရ။ ဗွဲတၟေၚ်တှ်ေ သီကေတ်အဝဵုတုဲဂှ် နကဵုမေန်အံၚ်လှာၚ် ကၠုၚ်စိုပ်ဘာအၚ်ရ။ ကၠုၚ်တုဲ ဍေံတအ် ဒဒှ်ရကၠောန်စြာၚ်ဍာ် ဟာတ်ဇၞော်ဏောၚ်ဂှ် ဟီုကဵုညးဍုၚ်ကွာန်ရ။ တုဲဗက် စပ်ကဵုလၟေၚ်ကမၠောန်ဏံတုဲ ညးဒေသတအ် မုဟွံဂွံတီမွဲသာ် စပ်ကဵုကမၠောၚ်သုတေသန၊ တၠပညာကၟိန်ဍုၚ်နာနာတအ်ဂှ် လိၚ်နၚ်တုဲ အရာကၠောန်သ္ပဒၟံၚ်ဂှ် ဂွံမိၚ်လဝ်ရ။ ဂွံညာတ်လဝ်ရ။ ဆ္ဂးဂှ် စပ်ကဵုအရာဏံတုဲတှ်ေ ပရေၚ်ဟီုပ္တိတ်လဝ် သောၚ်ၚ်ကၠးကၠးဂှ် ဟၟဲ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် စပ်ကဵုကိုန်စဳမာန်စြာၚ်ဍာ်တုဲ တၚ်ဂၞၚ်ဗီုတအ်ဏံ ပ္ဍဲကဵုဗလးမုက်တိ ကၠုၚ်စိုပ်ကၠောန်ရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ်ဂှ် ဂွံဆဵုညာတ်ကေတ်ရ။

-ပ္ဍဲကဵုတၚ်လလောၚ်တြး KRW ဂှ် ဟိုတ်နူဒပ်ပၞာန်ထ္ပက်ပၞာန်တုဲ ညးဍုၚ်ကွာန်ဒးအောပ်မံၚ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဂြိုပ်ဇြဟ်ဒဵုတအ်ဂှ် နွံဒၟံၚ်ပၟိက်ကဵု အရီုဗက်ထ္ၜလဘာ်ပရေၚ်မၞိဟ် ကာတၟေၚ်ရ ဟီုသ္ဂးလဝ်ဂှ်လေဝ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ မုဟိုတ်ဂွံလလောၚ်တြးကၠုၚ် ဗီုဏံရော။

အဲထေၚ်ကေတ်တှ်ေ ကဵုတၚ်ပိုဲလလောၚ်တြးလဝ်ဂှ် ဟွံဆေၚ်စပ်ပုဟ် ပတှ်ေကေတ်လဝ်ရ။ တုဲပၠန် ပြဟ်ဟ်ဏံတှ်ေ အကာဲအရာဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက်ကဵု ပရေၚ်ပၞာန် ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာပိုဲအတိုၚ်တီဒၟံၚ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲပွိုၚ်ပၞာန်သီလဝ်အဝဵု ၜါသၞာံဏံ လ္ပာ်လဵုရံၚ်ရံၚ် ပရေၚ်ပညာ၊ ပရေၚ်ထတ်ယိုတ်၊ ပရေၚ်မၞိဟ်၊ ပရေၚ်ဘာသာ ဒကဴလဵုရံၚ်ၚ် ဗီုလဵုကျောဝ်ဝ် ဇဳဒိုဟ်ဂှ် သဝ်စှ်ေဒၟံၚ်။ ဆုတ်စှ်ေဒၟံၚ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ ဟီုတှ်ေ ပ္ဍဲတွဵုရးကရေၚ်ပိုဲတအ် လၟုဟ်မှဟွံသေၚ်ပုဟ်လေဝ်။ သွက်ဂွံသိုၚ်ခၞံကိုန်စဳမာန်ဏံ နူကဵုသၞာံ ၂၀၁၃ တေံရ လလောၚ်တြးလဝ်။ ၜိုတ် ၂၀၁၂ တေံ မၞိဟ်နွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲဒေသဟာတ်ဇၞော်ဂှ် ဒးဆဵုဂဗဒၟံၚ်ကဵု အကာဲအရာ ဗီုအလုံကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ဆဵုဂဗဒၟံၚ်အခိၚ်တ္ၚဲဏံရ။

ပ္ဍဲဗ္ဒပ်သၟာဒဒိုက်တအ်တှ်ေ ဒဵုကဵုတ္ၚဲဏံ ကလေၚ်စဴဟွံမာန်ဏီတုဲ ဒဵုကဵုလၟုဟ်လေဝ် ဒှ်ဒၟံၚ်အကာဲအရာ ဒးပါဲဓလေတ်ဒၟံၚ်ပၞာန် ညးဍုၚ်ကွာန်ဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ မၞိဟ်တအ်ဏံဂှ် မုနွံဒၟံၚ်ပၟိက်ရောတှ်ေ အခိၚ်လၟုဟ်ဏံ အကာဲအရာကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာပိုဲဂှ် မၞိဟ်ဒးပါဲဒၟံၚ်ပၞာန်သီုဖအိုတ် နွံဒၟံၚ်ရ။ ပရေၚ်စသုၚ်မံၚ်စံၚ်သ္ဇိုၚ်တအ်ဟီုဂှ် ဒှ်အကာဲအရာ ပိုဲစၟဳပတှ်ေစဟွံဂွံ ဒးဆဵုဂဗဒၟံၚ်ကဵု အကာဲအရာဝါတ်ဂါတ်ဗွဲမလောန်ရ။ နွံဒၟံၚ်ပၟိက် ပရေၚ်စသုၚ်မံၚ်စံၚ်။ နွံဒၟံၚ်ပၟိက် ဂဥုဲဇဗကာတၟေၚ်။ တုဲပၠန် ညးဗြဴကောန်ၚာ်တအ်ဟီုတှ်ေ ပရေၚ်ဂီုကၠီုသွက်ညးတအ် ပရေၚ်သုၚ်စောဲ သွက်ဇကုဇကုညးတအ် ပွိုၚ်မွဲတ္ၚဲ ကပေါတ် သွက်ဂွံသုၚ်စောဲတအ်ဂှ် နွံဒၟံၚ်ပၟိက်ရ။ တအ်ဏံဂှ် သွက်ဂွံဂျိုၚ်အာ ဒေါံဟွံဂွံ ပိုဲနွံဒၟံၚ်ပၟိက်ရ။ တုဲပၠန် ပ္ဍဲကဵုလတူအကာဲအရာဏံပၠန်လေဝ် ကၠာတေံတှ်ေ သြန်ဂအုမ်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ထံက်ပၚ်ကဵုလဝ်ဒါန်ဂှ် ၜိုန်ရဒတူလာၚ်အာ ဂွံဒၟံၚ်ကီုလေဝ် ဍာ်ဇမၠိၚ်ဂှ် ခက်ခုဲကၠုၚ်မာန်ဏောၚ်။ ပ္ဍဲကဵုအကာဲအရာဏံ ညံၚ်အရီုဗၚ်ကၟိန်ဍုၚ်နာနာ ဂွံပါလုပ်ဆက်စပ်တိုက်ရိုက်ဂှ် ပၟိက်နွံဒၟံၚ်ရ။ အရီုဗၚ်ကၟိန်ဍုၚ်နာနာတအ်လေဝ် NGO ဗၠးဗၠးၜၜး ကၠောန်မာန်ဇေတ်တ်တအ်ဂှ် ပံၚ်တောဲကဵု ညးဒေသတအ် ဆက်စၠောံကဵု ဂကောံညးအရာပ်တအ်တုဲ ညံၚ်ဂွံစိုပ်ဇရေၚ်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်တိုက်ရိုက်ဂှ် ဗတိုက်ဖ္အောဝ်လဝ်ရ။ အခါဂှ်မှ ဂွံဒုၚ်ဒဝ်ကဵု အကာဲအရာလၟုဟ်ဏံမာန်ရ။ အကာဲအရာဏံဂှ် နွံဒၟံၚ်ပၟိက်ဍာံဍာံရ။

-အလန်လကြဴအိုတ်ဏံ စပ်ကဵုတၚ်လလောၚ်တြး ပရေၚ်ဇီုကပိုက်ဒး ပွဳပွူသဘာဝက္ၜဳကြုၚ် ပ္ဍဲလက်ထက်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တုဲ နကဵု KRW မုမိက်ဂွံထပ်ဟီုဗပေၚ်နွံရော။

ပ္ဍဲတၚ်လလောၚ်တြးပိုဲဂှ် ဓမံက်ထ္ၜးကဵု လဝ်ပရေၚ်ဂကောံဆေၚ်စပ်တအ် အာတ်မိက်လဝ်တုဲတုဲဒၟံၚ်ရ။ အဓိကဂှ်တှ်ေ ပိုဲမိက်ဂွံထပ်ဟီုဗပေၚ်မွဲဂှ် ပရေၚ်သိုၚ်ခၞံစြာၚ်ဍာ်ဂှ် ထေက်ကဵုဒးဒေါံထောံဏောၚ်။ တမ်ရိုဟ်ဍာ်ဂှ် ပ္ဍဲဂၠးတိဏံ ဒှ်ရတ် ဝါတ်ဂါတ်မွဲဂကူရ။ ပ္ဍဲကဵုကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာရ ဟွံမိက်စွံစၚုဟ်မးကဵုဍာ် ကွေံကွေံ ပ္ဍဲဂၠးကဝ်ဂှ်တှ်ေ ဍာ်ဂှ် ဗီုကဵုသတ်မၞုံလမျီုမွဲကီု စဵုဒၞာလဝ်ကဵု သၞောဝ်ဥပဒေတုဲ ထိၚ်ဒဝ်မၚ်မွဲလဝ်ရ။ တမ်ရိုဟ်ဍာ်ဏံ ဒှ်အရာသွက်ပရေၚ်စသုၚ်မံၚ်စံၚ် ဂွံဂျိုၚ်အာလမျီု အရိုဟ်ဒဒှ်တ္ၚဲ ဒှ်အရာ ဟွံမွဲ ဟွံတုဲရ။ သွက်အဆက်ကောန်ဗွဲကြဴဂတဏံ ဒှ်အရာ သွက်ဂွံဆက်သုၚ်စောဲအာရ။ လၟုဟ်ဏံ ယဝ်ရကၠောန်သ္ပထောံ ညံၚ်တမ်ရိုဟ်ဍာ် ဂွံဇီုကပိုက်လီုလာ်အာဏောၚ်တှ်ေ တမ်ရိုဟ်ဍာ်တအ်ဏံ ကၠေံဗ္ဒန်အာမာန်၊ ဆောံလေၚ်အာမာန်ဏောၚ်ဟီုတှ်ေ ပ္ဍဲကဵုဘဝပိုဲအရိုဟ်ဟ်တ္ၚဲ ဂွံဂျိုၚ်အာလမျီု ဂွံဒတူလာၚ်အာမာန်ဂှ် တုပ်ညံၚ်ကဵု ပလီုပလာ်ဏာတုပ်ပ်ရ။ ညံၚ်ဟွံဂွံကၠောန်သ္ပဒးဗီုဏံဂှ် ဒးသ္ပသတိ ပၟိက်ဇၞော်ဒၟံၚ်ရဂှ် အဲမိက်ဂွံဟီုရ။ က္ၜဳကြုၚ်တအ်ဂှ် ဖန်ဗဒှ်ကဵုသွက်ဂွံစသုၚ်တုဲ ကၚုဲနွံဒၟံၚ် ပ္ဍဲက္ၜဳကြုၚ်တအ်လေဝ် သွက်ညးဍုၚ်ကွာန် ကောန်ဒေသ ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂွံဂျိုၚ်လမျီူ ဂွံဒတူလာၚ်အာမာန်ဂှ် ဖန်ဗဒှ်ကဵုဒၟံၚ်ရ။ စကၚုဲတအ်ဏောၚ်။ ကၠောန်ပရေၚ်တဵုလွဳ လတူဍာ်ဏောၚ်။ အရာတအ်ဏံ ယဝ်ရဟၟဲတှ်ေ ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ညးဂှ်လေဝ် ဂျိုၚ်တန်တဴ မာန်ဟွံသေၚ်ရ။ ကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲဂှ် ဒှ်ကၟိန်ဍုၚ်ဂျိုၚ်တန်တဴဒၟံၚ်ကဵု နဲကဲကွတ်ပညာဟွံသေၚ်ရ။ ဒှ်ကၟိန်ဍုၚ်ဒးနိဿဲဒၟံၚ်ကဵု သယံဇာတရ။ ပလီုပလာ်ထောံအရာဏံဂှ် ဒှ်ပလီုပလာ်ထောံဘဝ လမျီု သ္ၚိဌာန်ပိုဲရ။ တုဲပၠန် ယဝ်ရပလီုပလာ်ထောံအရာတအ်ဏံတုဲတှ်ေ အဆက်ကောန်ဗွဲကြဴပိုဲလေဝ် သွက်ဍေံတအ်ဂွံဆက်ဂျိုၚ်တန်တဴအာဂှ် ခက်ခုဲကၠုၚ်ဏောၚ်။