နေဗျဳဒဝ်၊ မာတ်ချ် (၂၉)
ဟိုတ်နူက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် လလောၚ်ပၞာန် ကုဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်လ္ၚဵု (EAOs) မထံက်ပၚ်ကဵုဒၟံၚ် ဂကောံဒစဵုဒစးတံဂှ်တုဲ ပၟတ်ပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ် သာဂဵုထၞာန်ကၠုၚ်မာန်ရောၚ်ဂှ် ညးခါတ်အကာဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံ သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
ပ္ဍဲတ္ၚဲဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် နူလ္ပာ်ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတံ မစၟတ်ကေတ်လဝ် နဒဒှ်တ္ၚဲပၠန်ဂတးဝှေတ်သေတ်ဂှ် EAOs မထံက်ပၚ်ကဵုဒၟံၚ် NUG, PDF တံဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ကေတ်အာဒုဟ် ပိုတ်တ်သ္ကုတ်တ်ရောၚ်ဂှ် ဟီုဂးလဝ်ရ။
က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဂှ် ပရေၚ်ဗ္တိုက်ဂမၠိုၚ်ဝွံ ဒဒှ်ရဒှ်ပြဝပကီုပရာပ် ပလီုဍုၚ်ပလီုကွာန် NUG, PDF တံကီု သီုကဵု EAOs လ္ၚဵု မရီုဗၚ်ဒၟံၚ်ကုဍေံတံဟေင်ဂှ်တုဲ ညံၚ်ဂွံဒေါအ်ဒေၚ်အာ ဗွဲမအိုတ်သၟေဟ်ဂှ် နွံပၟိက် ဒးရေၚ်တၠုၚ်ရောၚ် ဟီုရ။
ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဥူတာန်သဵုနာၚ်ဂှ် ဂလာန်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် မဟီုဂးလဝ်ဂှ်ဝွံ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ဟွံအံၚ်ဇၞးပုဟ်ဟီုဂှ် ဒုၚ်ထောံဝန်တုဲ လလောၚ်ထောံပၞာန် သွက်ဂွံဗ္တိုက် ကုဂကောံမပံၚ်တောဲဒၟံၚ်ကဵု NUG တံဂှ်ရောၚ်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“ ဂလာန်မေန်အံၚ်လှာၚ်ဂှ် ဒုၚ်ထောံဝန် (၂) တၚ်ရ။ မွဲဂှ် လၟေၚ်ကမၠောန်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ဟွံအံၚ်ဇၞးပုဟ်။ မွဲပၠန်ဂှ် နကဵုညးတံ ဗ္တိုက်အာ ဂကောံမပံၚ်တောဲဒၟံၚ်ကဵု NUG တံဏောၚ်ဟီုဂှ် လလောၚ်ထောံပၞာန်ရ။ အေ ဂှ်တှ်ေ ဂကောံတံဏံဂှ် နူတမ်တေံရ ဗ္တိုက်ဒၟံၚ် ကုဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်။ လၟုဟ် သၞာံ ၂၀၂၃ အခိၚ်စိုပ်ရာသဳဗြဲကျာတၟးဇးဂှ် ဍုၚ်ဗၟာဝွံ ပေါဲဗ္တိုက်ဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ကဵု ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ၊ PDF တံ၊ ဂကောံဇြဟတ် NUG သ္ကိုပ်သ္ကတံဂှ် အသိၚ်သာတုဲ သ္ကာတ်ကၠုၚ်ရဏောၚ်။ လၟုဟ်ရဂှ် ပ္ဍဲတွဵုရးကရေၚ်ကဵု တွဵုရးကရေၚ်ဍာဲတံဂှ် ပေါဲဗ္တိုက်တံ စဒၟံၚ် ဗွဲမသ္ကာတ်မြဟ်ယျ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဂှ် ကြဴနူလလောၚ်ပၞာန် ကုဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် EAOs လ္ၚဵုတံဂှ်တုဲ ပ္ဍဲဂိတုမာတ်ချ် (၂၈) တေံ ဂကောံဒပ်ပံၚ်ကောံ ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူကရေၚ် KNLA တံ ဗ္တိုက်သီဂွံလဝ် ဗ္ဒိုပ်ဒပ်မေဝ်ကထာ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မၞုံဗ္ဒါဲၜဳသြၚ်လောန် ပယျဵုသေံ−ဗၟာ ခရိုၚ်ဘာပန်၊ တွဵုရးကရေၚ်ဂှ်ရ။
ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ဂကောံဗော်သွးကောန်ဂကူကရေၚ် KNU ပဒိုဝ်သဝ်တဝ်နဳဂှ် ဂလာန်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဂှ်ဝွံ ဟိုတ်နူဒှ်ဒၟံၚ်အရေဝ် သ္ဇက်ဂွံပတှ်ေစဂွံဟွံမွဲဂှ်ရ သွက်ဂွံသ္ပတဴဇြိုဟ်ဟ်နက်က်ဟွံမွဲတုဲ ညံၚ်သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန် ဂွံသုန်ဂြာံအာဂှ် ဆက်ကၠောန်အာရောၚ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“ လ္တူဂၠးတိဏံ ဒးထ္ၜးမၞိဟ်ဗ္တးဗ္တန်မာန်အိုတ်ဂှ်မ္ဂး ဒးထ္ၜးမၞိဟ်ဏံရဏောၚ်။ နူဂယးဟီုမွဲဗီု၊ ဗ္တံဟီုမွဲဗီု။ မူဏေံ ဟီုတ္ၚဲ မူဏေံဟီုဗ္တံ ဒှ်ဒၟံၚ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဟီုအာပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်၊ ဗ္တိုက်အာပၞာန် ဒှ်ဒၟံၚ်ဗီုဏံရ။ ဟီုဒၟံၚ်ဗီုဏံဂှ် ညးလဵုမှ သ္ဇက်ဂွံပတှ်ေနွံရော။ ဒၟါနူဂှ်ရ ညအ်ဂှ် ပိုယ်တံ သွက်ဂွံဒးစွံဇြိုဟ်ဟ်နက်က်ဂှ်လေဝ် ဟွံမွဲပုဟ်။ ဇကုမ္ဒးကၠောန်နွံတံဂှ် ဆက်တုဲကၠောန်အာဏောၚ်။ အကာဲအရာဒှ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲအခိၚ်ဏံကာလဏံသီုဖအိုတ်ဂှ် ညးလဵုမှ ဒုၚ်တဲဟွံမာန်ပုဟ်ဟီုဂှ် မဏံ ညံၚ်ဂွံလီုလာ်အာ ညံၚ်ဂွံသုန်ဂြာံညိၚ်ဝတ်အာသီုဖအိုတ်ဂှ် ပိုယ်တံ တာလျိုၚ်နွံဒၟံၚ်။ ဆက်ကၠောန်အာ ညအ်ရဏောၚ်” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ဒပ်ပၠတရဴကောန်ဂကူချေၚ် (CNF) သလိုၚ်ထိတ်နဳဂှ်လေဝ် ဟိုတ်နူပရေၚ်သီအဝဵုတုဲ ကၟိန်ဍုၚ်ဝွံ စိုပ်ဒၟံၚ်ကဆံၚ် Fail State တုဲ ဟိုတ်နူပရေၚ်ဗ္တိုက်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ပွိုၚ် (၂) သၞာံ သ္ကာတ်တ်မြဟ်ဟ်တံဂှ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုချေၚ် လမျီုကၠအ်သွဝ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဒးလီုလာ်လဝ်ရောၚ်ဂှ် ခၠေဝ်ပလန်လဝ်ရ။
“နူကဵုအလဵုအသဳညးဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဍေံရ ပကီုပရာပ်တုဲ သီဏာလဝ်အဝဵု။ အကာဲအရာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဍုၚ်ဗၟာ တ္ၚဲဏံ ဟိုတ်နူကံၚ်ဇြဳပၞာန် သီလဝ်အဝဵုဂှ်ရ ဍုၚ်ပိုယ်ဍေံမဟီုဒၟံၚ် ဒတုဲဖဵုကောန်ဂကူ မကျဗြံဒၟံၚ်ဟီုဂှ် ဟိုတ်နူဍေံ သီထောံလဝ်အဝဵုရဏောာၚ်။ လၟုဟ် ဍုၚ်ပိုယ် စိုပ်ဒၟံၚ်ကဆံၚ် Fail State ယျ။ ပ္ဍဲကဵုဏံ ကေတ်အာဒုဟ် ကုပိုယ်တံ ပိုတ်တ်သ္ကုတ်တ်ဏောၚ်ဟီုဂှ် လၟုဟ်ပွိုၚ် (၂) သၞာံပေၚ်ၚ်ဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်ပေါဲဗ္တိုက်။ ပရေၚ်ဍေံကေတ်ဒုဟ်ဂှ်တှ်ေ ပ္ဍဲချေၚ်ဟီုမ္ဂး သီုကဵုဒးဒုၚ်လလောၚ်တြး ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ပၞာန်။ ညးဍုၚ်ကွာန်ချေၚ်တံ လမျီုသ္ၚိဌာန် ဒးလီုလာ်လဝ်ရ။ ညးဍုၚ်ကွာန် ဟွံမွဲကုဒုဟ်ဒဏ်တံဂှ် ဘပဠဖျေံထံၚ်ဂစိုတ်လဝ် ဟွံဗဗွဲကဵုသၞောဝ်ရ။ အေ ဇှ်ဂှ် နူကဵုသ္ကိုပ်က္ဍိုက်ပ်ကာစဵုဒၞါ မေန်အံၚ်လှာၚ် ကေတ်ဒုဟ် ပိုတ်တ်သ္ကုတ်တ်ဏောၚ်ဟီုဂှ် လၟုဟ် ကၠောန်ဒၟံၚ်ရလေဝ်” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
ဒပ်ပၠတရဴကောန်ဂကူချေၚ် (CNF) ဝွံ ၜိုန်ရထ္ပက်လဝ်စၟတ်တဲ လိက်ကသုက်ဒေါအ်ပန်ပှော်အလုံဍုၚ်ကီုလေဝ် ကြဴနူပရေၚ်သီအဝဵုတုဲဂှ် ပံၚ်တောဲကဵု ဂကောံဒပ်စဵုဒၞါဒေသ PDF တံတုဲ ရပ်လွဟ်တဝ်စၞေဟ်ပၠန်ဂတးဒၟံၚ်ကဵု ဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ရ။
အတိုၚ်တၚ်နၚ် ဂကောံချဳဒရာၚ်ပရေၚ်အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ချေၚ် (CHRO) တံဂှ်မ္ဂး ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်ဍောတ်တ်မွဲ မၞုံတွဵုရးချေၚ် တုဲကၠုၚ်ဂိတုဂျာန္နဝါရဳ ကေုာံ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ အပ္ဍဲပွိုၚ် (၂) ဂိတုဂှ် ပရေၚ်ဗ္တိုက်တရဴကျာ ဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ (၅၃) ဝါ ကၠောန်သ္ပလဝ်တုဲ ဂြာတ်ဖျေံလဝ် လၟိဟ်မခတိုဟ် အောန်အိုတ် ဗ္ဒါဲ (၁၄၀) ဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။
မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် ညံၚ်ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဂွံကၠုၚ်စိုပ် ပ္ဍဲဝိုၚ်ခုၚ်တက်ကျာပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်မာန်ဂှ် နကဵုဒပ်ပၞာန် ပံက်လဝ်တြၚ်လၟိုန်ရောၚ်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုတ္ၚဲဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ထပ်ကော်ဘိက်ဒၟံၚ်ရ။
ကောန်ကမ္မတဳက္ဍိုက်ပ်ဗဟဵု ဒပ်ပၠတရဴဒဳမဝ်ကရေတ်တေတ်ကွးဘာ အလုံဍုၚ်ဗၟာ (ABSDF) ကောန်သ္ဂံၚ် သလိုၚ်ယဝ်အံၚ်ဂှ် ပေါဲသဳကၠဳပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဟီုဂှ်ဝွံ ဒှ်ပေါဲသဳကၠဳ ဟွံမွဲကဵုကြက်ရှ်သာရောၚ်ဂှ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“ဍေံဟီုဒၟံၚ် သွက်ဂွံသဳကၠဳပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ပံက်လဝ်တြၚ်ဟီုဂှ် မိက်ဂွံဟီု နကဵုအရေဝ်ညးတေံပၠန်ရ။ အရေဝ်မေန်အံၚ်လှာၚ် ဟီုလဝ် ပ္ဍဲကောံဓရီုပေန်လုၚ် ၂၁ ဗွဝ်ကၠံ အလန်စတုတ္ထတေံ။ အေ ဇှ်ဂှ် တေဝ်လဝ်က္ဍိုပ်ဗ္ၜေံတုဲ ဒှ်သဘဴသွံဒၟံၚ်ဖျုန်ကၠဵုဏောၚ် အဲညာတ်သာ်ဏံရ။ ပေါဲသဳကၠဳပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဍေံဂှ် ဒှ်ပေါဲသဳကၠဳပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် နွံကဵုကြက်ရှ်သာ ဟွံသေၚ်ပုဟ်ဂှ် မိက်ဂွံဟီုရ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
ဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဝွံ ကြဴနူသီအဝဵုတုဲ ဒဵုကဵုအခိၚ်ဏံ ပံက်လဝ်မုက်ပၞာန် အလုံဍုၚ်မွဲပြးဇးတုဲ လ္ပာ်ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတး ဂကောံဒစဵုဒစးတံဂှ် မ္ၚးနူ PDF ဂှ် ကဵုဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဇြဟတ်ဇၞော်လ္ၚဵုတံလေဝ် ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက် ပေါဲဗ္တိုက်ရပ်လွဟ်တံရ။
ဂကောံဗၠးၜးကချေၚ် KIO, ဗော်သွးကောန်ဂကူကရေၚ် KNU, ဒပ်ပၠတရဴကောန်ဂကူချေၚ် CNF, ဗော်တောတက်ကောန်ဂကူကရေၚ်ဍာဲ KNPP ကေုာံ ဒပ်ပၠတရဴဒဳမဝ်ကရေတ်တေတ် အလုံဍုၚ်ဗၟာ ABSDF တံဝွံ ပ္ဍဲကဵုပရေၚ်ထပိုတ်ရိုဟ်ကၞက် သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန် ပၠန်ဂတးက္ဍိုပ်က္ညၚ်ဏံဂှ် လုပ်ဒၟံၚ်ပေါဲဗ္တိုက် ဂံၚ်ၚ်သ္ကာသ္ကာအိုတ်ရ။
အပ္ဍဲသတ္တာဟလၟုဟ်ဏံဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲကဵုဒေသလ္ၚဵု ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ မထိၚ်ဒက်လဝ်တံဂှ် ပေါဲဗ္တိုက်ရပ်လွဟ်တံ က္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်အဆက်က်တုဲ ပ္ဍဲကဵုပေါဲဗ္တိုက်ကွာန်ဒဝ်တမကျဳ၊ တွဵုရးကရေၚ်ဍာဲဂှ် လ္ပာ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် (၉၀) ပြၚ် ချိုတ်အာလဝ်ရ။
အတိုၚ်တၚ်နၚ် ဂကောံသုတေသန ISP-Myanmar တံ လလောၚ်တြးလဝ်ဂှ်မ္ဂး အပ္ဍဲဒပ်ပၞာန်သီအဝဵု ပွိုၚ် (၂) သၞာံဂှ် အလုံမွဲကၟိန်ဍုၚ် ပေါဲဗ္တိုက်အပံၚ် (၈၀၀၀) ပြၚ် က္တဵုဒှ်လဝ်ရောၚ် တုဲကၠုၚ် ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၉) တေံ လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)
ဗီုဓာတ်− ဗီုဒပ်ပၞာန် ပ္ကတ်ပ္ကေၚ်ဒၟံၚ်ပရေၚ်ပၞာန် အပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၈ (Photo-CINCDS)