ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ဂကောံဒေါအပန်ပှော် (၇) ဂကောံကဵု ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မထ္မံက်ဒၟံၚ်ရုပ်ရဴတံ သ္ဇက်ဂွံဒှ်ကၠုၚ် ဟွံမွဲ

နေဗျဳဒဝ်၊ မာတ်ချ် (၃၁)

ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကေုာံ ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် မထ္ပက်လဝ်စၟတ်တဲ ပ္ဍဲလိက်ကသုက် NCA (၇) ဂကောံတံ မသဳကၠဳဒၟံၚ်ဂှ် သ္ဇက်ဂွံဒှ်ကၠုၚ် ဟွံမွဲပုဟ်ဂှ် ညးခါတ်အကာဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံကဵု ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတံ ဟီုဂးလဝ်ရ။

ဂကောံပ္ညဳပ္ညပ်သဳကၠဳဗွဲပလး ဂကောံဒေါအ်ပန်ပှော် (၇) ဂကောံကဵု ကမ္မတဳပ္ညဳပ္ညပ်ထ္မံက်ရုပ်ရဴၜိုဟ်လလမ် ကေုာံ ပရေၚ်ညဳသၟဟ်ကောန်ဂကူ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် (NSPNC) တံဂှ် ပ္ဍဲဂိတုမာတ်ချ် (၂၈) ကဵု (၂၉) တေံ ဆဵုဂဗသဳကၠဳလဝ် ဗွဲပလး ပ္ဍဲနေဗျဳဒဝ်ရ။

ပ္ဍဲကဵုပရေၚ်ဆဵုဂဗဏံဂှ် ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ် ပရေၚ်သဳကၠဳပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် သီုဖအိုတ်ပါလုပ် ဂွံဒှ်ဂှ်ကီု၊ လၟေၚ်ကမၠောန်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် အဆံၚ်ၚ်၊ မူသ္ဇိုၚ်ဖေဝ်ဒရာတံ၊  ပရေၚ်စဵုဒၞါကဵုကောန်အရာပ်ဂမၠိုၚ် ကေုာံ ပရေၚ်ကဵုအရီုဗၚ် စပ်ကဵုပရေၚ်ဗ္စာရဏာမၞိဟ်တံကီု သွက်ဂွံကလိဂွံ တၚ်တုပ်စိုတ်စၟအ်အ်ဂကောံတံဂှ် ဂွံတီကေတ် နူကဵုဂကောံဒေါအ်ပန်ပှော် (၇) ဂကောံဏံရ။

လ္ပာ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ် ပရေၚ်ဒေသဂွံညိၚ်ဝတ်၊ ပရေၚ်ဂွံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲ၊ ပရေၚ်ဂွံကၠောန်ဗဒှ် ကောံဓရီုပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ကေုာံ သွက်ဂွံပလေဝ်ပလေတ် ၝောံပိုဒ်မဒှ်အဓိက ပ္ဍဲသၞောဝ်သ္ဇိုၚ် ၂၀၀၈ တံ မဒှ်ရ။

စပ်ကဵုပရေၚ်ကၠောန်ဗဒှ် ကောံဓရီုပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်တံဂှ်တုဲ ကဆံၚ်ပ္ညဳပ္ညပ်သဳကၠဳစိန်န်ဝုန်န်ဂှ် ဟွံမွဲဏီတုဲ နူကဵုကောံဓရီုပေန်လုၚ် ၂၁ ဗွဝ်ကၠံကၠာတေံဂှ် ကြက်ရှ်သာ တၞဟ်ခြာဒၟံၚ်နွံဂှ် ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ဂကောံဒေါအ်ပန်ပှော် (၇) ဂကောံ သ္ကိုပ်ဗိုလ်ဇၞော် သဝ်ကျဝ်ညောအ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။

“ကဆံၚ် ပ္ညဳပ္ညပ်သဳကၠဳစိန်န်ဝုန်န်ဂှ် ဟွံမွဲပုဟ်။ မိက်ဂွံသ္ဂးဂှ် လ္တူကောံဓရီုပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် လ္ပာ်ဍေံတံ (NSPNC) မိက်ဂွံကၠောန်ဂှ် တၚ်ရန်တၟံသာ်လဵု နွံတုဲ မိက်ဂွံကၠောန် နကဵုအကာဲအရာသာ်လဵုရောဟီုဂှ် မွဲလ္ပာ်တေံ ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ်ရ။ ပိုယ်တံ ဟွံကၠိုဟ်နွံတှ်ေ ကၠောန်သ္ပသၟာန်သၟုက်လဝ်ရ။ ဗွဲယျေဘုယျမ္ဂး ကောံဓရီုပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဟီုဂှ် အတိုၚ်ယန္တယာ NCA မကၠောန်လဝ် ပ္ဍဲကဵု NCA ကၠာတေံဂှ်မ္ဂး နူကဵုပေန်လုၚ် ၂၁ ဗွဝ်ကၠံ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံဂှ် နကဵုအကာဲအရာကဵုဒှ် ကြက်ရှ်သာကဵုဒှ် အရာမတၞဟ်ခြာတံ နွံဏောၚ်ဟီုဂှ် စၟတ်ကေတ်ဗွဲအပြောံ ဂွံဒၟံၚ်ရ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။

မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဂှ်  ကေတ်အာဒုဟ် ကုဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်လ္ၚဵု (EAO) မထံက်ပၚ်ကဵုဒၟံၚ် ကုအလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ (NUG)၊ ဂကောံဒပ်စဵုဒၞါညးဍုၚ်ကွာန် (PDF) တံ ပိုတ်တ်သ္ကုတ်တ်ရောၚ်ဂှ် ဟီုဂးလဝ် ပ္ဍဲတ္ၚဲဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ရ။

ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဍုၚ်ဗၟာ ဖျေံသ္ဇိုၚ်ဍုၚ်ကြုက် ဒံက်တာလှကျဝ်ဇြဝ်ဂှ် ဒဒိုက်ဍုၚ်ဗၟာ နာနာဂှ်ဝွံ တန်တဴဒၟံၚ် လ္တူသၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်တုဲ ပ္ဍဲသၟဝ်လစွံစိုတ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မသ္ကာတ်မြဟ် လ္တူဂကောံဗော်သွး ဒစဵုဒစးကုဍေံတံဂှ် အကာဲအရာပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် သ္ၚောဲဒၟံၚ်ဏီရောၚ်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။

“ ဒဒိုက်ဍုၚ်ဗၟာနာနာဂှ် တန်တဴဒၟံၚ် လ္တူသၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်ဏံရဏောၚ်။ လၟုဟ်တှ်ေ လ္တူကံၚ်ဇြဳပၞာန်ရဏောၚ်။ ပ္ဍဲကဵုလစွံစိုတ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မကြံၚ်မ္ၚိုဟ်သ္ကာတ်မြဟ်ဂှ် တၠုၚ်လအာပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ် သ္ၚောဲဒၟံၚ်ဏီရောၚ် ဒးဟီုရ။ ၜိုန်ဂှ်ကီုလေဝ် မၞိဟ်ဟီုအရေဝ်တက်ကျာတံဂှ် ဒးဟီုစုတ်ဒၟံၚ်ဏောၚ်။ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဟီုဂှ် ဗ္တိုက်အာပၞာန်၊ ဟီုအာပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ရဏောၚ်။ အေ ဂှ်တှ်ေ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် နကဵုစိုတ်ဍေံရတှ်ေ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ် ကေတ်ဂှ်ဟွံမိက်ကေတ်ဟဂှ်ရ။ မုဒှ်ရောဟီုတှ်ေ ဒှ်ဒၟံၚ်ပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ်တုဲ ဒပ်ပၞာန်ဂှ် အဝဵုနွံ သြဇာနွံ သိုက်ဘိုက်မံၚ်သ္ဇက်ဒးဟီုဟွံမွဲရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ်ဒေါအ်တုဲ ဂွံဒှ်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဟီုဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်ပုဟ်။ ဆ္ဂး မွဲလ္ပာ်တေံဂှ်လေဝ် ရမျာၚ်အာတ်မိက်ဒၟံၚ် ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ် ဒးနွံဏောၚ်” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။

ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ အပ္ဍဲကာလပွိုၚ် (၂) သၞာံဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဝးပ္ကဝ်အခေါၚ်အရာမၞိဟ် လ္တူညးချဳဒရာၚ်ပရေၚ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ကေုာံ ဖေဝ်ဒရာတံဂှ် သာသ္ကာတ်မြဟ်ကၠုၚ်တုဲ ဒဵုကဵုဂိတုမာတ်ချ် (၃၀) ဏံဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်ကောန်အရာပ်အလုံဍုၚ်မွဲ (၃၁၈၀) ပြၚ် ဒးဒုၚ်ဂစိုတ်လဝ်ရောၚ်ဂှ် ဂကောံရီုဗၚ်မၚ်မွဲ ကောန်ထံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် (AAPP) လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။

ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ရုၚ်သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော် အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ (NUG) ဥူနေဖုၚ်လာတ်ဂှ် ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ဂကောံပၞာန်မဟီုဂှ်ဝွံ ဟွံကိတ်ညဳကဵု ပြဝဍေံတံမွဲသာ် ဟီုဒၟံၚ်ဂှ်ရ နွံပၟိက် ဒးမၚ်ရံၚ်ပြဝဍေံတံရောၚ်ဂှ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။

“မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် မအရေဝ်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ် ဟီုဒၟံၚ်ဟွံအိုတ်နူကဵုပါၚ် သုၚ်စောဲဒၟံၚ်တုဲ မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် ဒှ်ဂကောံပၞာန် မကၠောန်ဒၟံၚ် ပြဝဂစိုတ်ဂယိုၚ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ၊ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ၊ ဂကူဘာသာဟွံရုဲ ဍောတ်ဇၞော်ဟွံပါဲ၊ သီုမၞိဟ်ဗုၚ်ၚ်ဟွံသှ်ေတံဂှ်ဏောၚ်။ ညအ်ဂှ် အရေဝ်မၞိဟ်ဏံဟီုဂှ် ထေက်ကဵုဒးပတှ်ေဟာ၊ ကလောန်ကဵု အရေဝ်ဟွံကိတ်တုဲ ကိစ္စဟီုဒၟံၚ်တံဂှ် ပတှ်ေတုဲ ပိုယ်တံ ချပ်ထေက်ဟာ။ မအရေဝ်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ဍေံတံမဟီုဒၟံၚ်ဂှ် ပိုယ်တံဆၜိုတ်ကလၚ်ဓဝ်ဟွံတုဲ ဒးကျောဝ်ပြဝဍေံတံကီုဏောၚ်ဂှ် ညာတ်ရ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။

တုဲကၠုၚ် ပ္ဍဲဂိတုဨပရဴတေံ ပ္ဍဲကဵုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် စကော်ဘိက် ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ သွက်ဂွံသဳကၠဳပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ် ဂကောံထ္ပက်လဝ်စၟတ်တဲ NCA (၇) ဂကောံကဵု ဂကောံဟွံဂွံထ္ပက်လဝ်စၟတ်တဲဒေါအ်ပန်ပှော် (၃) ဂကောံတံ တိုန်စိုပ်သဳကၠဳလဝ် စဵုကဵုအလန်တတိယကဵု အလန်စတုတ္ထရ။

သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော် မေန်အံၚ်လှာၚ် မသ္ကိုပ်သ္ကလဝ် ပရေၚ်သီအဝဵု သၞာံ ၂၀၂၁ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၁) တေံဂှ် သွက်ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဂွံကၠုၚ်စိုပ် လ္တူဝိုၚ်ခုၚ်တက်ကျာပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်မာန်ဂှ် နကဵုဒပ်ပၞာန် ပံက်လဝ်ကဵုတြၚ်လၟိုန်ရောၚ်ဂှ် ထပ်ကော်ဘိက်လဝ်ရ။

သလိုၚ်ထိတ်နဳ မဒှ်ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ဒပ်ပၠတရဴကောန်ဂကူချေၚ် (CNF) မက္တဵုဒှ်ဒၟံၚ် ပေါဲဗ္တိုက်ရပ်လွဟ် ကုဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် နူကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဟီုဂးဒၟံၚ် အရေဝ်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ပ္ဍဲသၟဝ်သၞောဝ်သ္ဇိုၚ် ၂၀၀၈ ဂှ်ဝွံ ဒှ်သွက်ပရေၚ်ထံက်ဂလာန်ဍုၚ်နာနာတံကဵု သွက်ပၞော်တိတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တုဲ သ္ဇက်ဂွံဒုၚ်တဲ ဟွံမွဲပုဟ်ဂှ် ခၠေဝ်ပလန်လဝ်ရ။

“ ဒှ်ပေါဲသဳကၠဳ မကော်ဘိက်ဒၟံၚ် နူကဵုသၟဝ်သၞောဝ်သ္ဇိုၚ် ၂၀၀၈ ရဏောၚ်။ ညအ်ဂှ် ပိုယ်တံ ဟွံဒုၚ်တဲရပုဟ်။ သၞောဝ်သ္ဇိုၚ် ၂၀၀၈ ဂှ်လေဝ် ဟွံဒုၚ်တဲရပုဟ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပေါဲသဳကၠဳပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ဍေံမကော်ဘိက်ဂှ်လေဝ် နူကဵုစေဝ်လ္တူဂှ် ကၠောန်ဒၟံၚ်ညံၚ်ဂွံလုပ်ဗွိုၚ်ဍေံတံဏောၚ်။ ဟိုတ်နူဟီုဒၟံၚ်အရေဝ်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် သွက်သ္ဂောံဂွံပရေၚ်ထံက်ဂလာန်ဍုၚ်သ္အာၚ်တံကီု တုဲတှ်ေ သွက်ပၞော်တိတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဍေံတံဂှ်ရ နကဵုပိုယ်တံ သ္ဇက်ဂွံဒုၚ်တဲမာန် ဟွံမွဲရ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။

မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုပရေၚ်ထပိုတ်ရိုဟ်ကၞက် သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်ဂှ် ဂကောံဒပ်စဵုဒၞါညးဍုၚ်ကွာန်တံ သီုကဵုပါလုပ် ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် မပၠန်ဂတးရပ်ဒၟံၚ်လွဟ် က္တိုၚ်ၚ်ကၟဟ်ဟ်  ကုဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ် ပေါဲဗ္တိုက်ဂမၠိုၚ် က္တဵုဒှ်ဒၟံၚ် အလုံဍုၚ်မွဲ ဗွဲမသ္ကာတ်မြဟ်ရ။

အတိုၚ်တၚ်နၚ် နူကဵုရုၚ် UNOCHA တံဂှ်မ္ဂး အပ္ဍဲကာလဒပ်ပၞာန်သီအဝဵု ပွိုၚ်ၜါသၞာံ ကြဴနူသၞာံ ၂၀၂၁ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳတုဲ ဟိုတ်နူပဋိပက္ခ ကေုာံ ပရေၚ်ဟွံဂီုကၠီု မက္တဵုဒှ်ကၠုၚ်တံဂှ်တုဲ ညးမဒးထောံလသာသ္ၚိဌာန် ဒးဂြိပ်ဒဴပါဲဒလေတ်တံ နွံကၠုၚ် ဗ္ဒါဲ (၁ ဒဿမ ၄) ပြကောဋိကိုဋ်ယျဂှ် ပ္ဍဲဂိတုမာတ်ချ် (၂၁) တေံ လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။

ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)

ဗီုဓာတ်−MOI