မတ်မလီု၊ မေ (၁၆)
အပ္ဍဲကာလဒပ်ပၞာန်သီအဝဵု ပွိုၚ် (၂) သၞာံဏံ သ္ဇိုၚ်အခေါၚ်အရာ ကောန်ၚာ်သၟတ်တံကီု သီုကဵုအခေါၚ်အရာ မထက်ကဵုဂွံတံ ဗ္ဒါဲသီုဖအိုတ် သုန်ဂြာံအာယျဂှ် ညးမရေၚ်တၠုၚ်ရီုဗၚ်ကဵုဒၟံၚ် ပရေၚ်ကောန်ၚာ်သၟတ်တံ ဟီုဂးကၠုၚ် ညဳညဳသာသာရ။
ဟိုတ်နူပြသၞာအဆက်လက္ကရဴ ပရေၚ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ သ္ဇိုၚ်အခေါၚ်အရာကောန်ၚာ်သၟတ် မပ္တံကဵုအခေါၚ်ဗ္တောန်ပညာ၊ အခေါၚ်မၚ်မွဲရံၚ်စံၚ် ပရေၚ်ထတ်ယုက်တံဂှ် ဟွံဂွံဍိုက်က်ပေၚ်ၚ်ရတုဲ ပွစဵုဒၞါနူကဵုသၞောဝ်ဂှ်လေဝ် ဒးဒုၚ်ဆောံလေၚ်ဒၟံၚ်ရ။
ပ္ဍဲကဵုဏံ လ္တူနူကောန်ၚာ်လ္တူဍုၚ်တံဂှ် ကောန်ၚာ်သၟတ် နူကဵုကွာန်ရး ကေုာံ နူကဵုဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဝွံ ဒၟါနူပေါဲဗ္တိုက်တုဲ ဒးဂြိပ်ဒဴပါဲဒလေတ်ဒၟံၚ်ဂှ်ရ ပပ္တံနူကဵုအခေါၚ်ဗ္တောန်ပညာတံဂှ် ဒးဆောံလေၚ်ဒၟံၚ်တုဲ ပွမၚ်မွဲရံၚ်စံၚ်ပရေၚ်ထတ်ယုက်တံဂှ် က္တဵုဒှ်ဒၟံၚ် စဵုကဵုအကာဲအရာဟွံဂွံလးလးတံဂှ်ရ။
မွဲလ္ပာ်ဂှ်ပၠန် ကောန်ၚာ်သၟတ် နူကွာန်ရးကီု သီုကောန်ၚာ်လ္တူဍုၚ်တံဂှ်လေဝ် ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်စှ်ေကၠုၚ် အဆက်က်ဂှ်ရ သွက်ပရေၚ်ဂယိုၚ်လမျီုဂြောဝ်ဂတာဂှ် ဟွံဂွံဗ္တောန်ပညာရတုဲ ဒးလုပ်စိုပ်ကၠောန်ဒၟံၚ်ကမၠောန် မဂဗမကၠောန်တံရ။
ညးမရီုဗၚ်ရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ် ပရေၚ်ကောန်ၚာ်သၟတ်မွဲတၠဂှ် ပ္ဍဲလက်ထက်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဏံ အခေါၚ်အရာကောန်ၚာ်သၟတ် ဗ္ဒါဲ ၉၀ တၟံကၠံ ဆောံလေၚ်အာယျဂှ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“နူစသီအဝဵုဟီုဂှ် ကောန်ၚာ်ပိုယ်ဂမၠိုၚ်ဝွံ အဓိကဂှ်တှ်ေ ပရေၚ်ပညာ၊ ပရေၚ်ရံၚ်စံၚ် ပရေၚ်ထတ်ယုက်တံဂှ် မုဒှ်အာရောဟီုတှ်ေ ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တံ စှ်ေအာတုဲ ပ္ဍဲကဵုသ္ၚိကၟိန်တံဂှ် ဒဒှ်အလဵုကောန်ၚာ်တံ ဒးတိတ်ဂၠါဲပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တံဂှ် နွံကၠုၚ်ရ။ အခါဂှ်တှ်ေ ကောန်ၚာ်တံဏံဂှ် အာယုက်လေဝ်ဟွံပေၚ်ပုဟ်၊ ဘာဂှ်လေဝ် ဒှ်မံၚ်မွဲဒကုတ်မွဲဒကူတုဲ အခိၚ်လုပ်ကၠောန်ဒၟံၚ် ကမၠောန်မဂွံမကၠောန်တံဂှ် ပြသၞာဟွံဂွံၚုဟ် ပေၚ်ၚ်ဂှ် ဍေံတံ ဒးဂဗဒၟံၚ်ရ၊ ပရေၚ်ပညာဍေံတံ ဆောံလေၚ်အာရ၊ လ္တူပရေၚ်ရံၚ်စံၚ်ပရေၚ်ထတ်ယုက်တံဂှ် ဟိုတ်နူကဵုလ္ပာ်ပိုယ်ဏံ ကဵုပွစဵုဒၞါမၚ်မွဲရံၚ်စံၚ် အန္တရာယ်လမျီု မစိုပ်ကၠုၚ်ဇရေၚ်ဍေံတံ အခိၚ်ဟွံရုဲ ပေၚ်ၚ်ဟွံမာန်ဂှ်ရ ဒးဒှ်ဒၟံၚ်ဗီုဏံ။ နကဵုလညာတ် ပိုယ်တံမကၠောန်ဒၟံၚ် ပရေၚ်ကောန်ၚာ်သၟတ်တံဂှ်မ္ဂး ကောန်ၚာ် ၜိုတ် (၉၀) တၟံကၠံ ဆောံလေၚ်အာ အခေါၚ်အရာကောန်ၚာ်သၟတ်တံသီုဖအိုတ်ယျဂှ် ညာတ်ရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ကောန်ၚာ်သၟတ်ဂမၠိုၚ်ဝွံ ဟိုတ်နူအခက်အခုဲပရေၚ်စသုၚ်မံၚ်စံၚ်တုဲ ဒးလုပ်စိုပ်ကၠောန်ဒၟံၚ်ကမၠောန် မဂဗ မကၠောန်တံဂှ်ရ ဒးဒုၚ်ရေက်ကးပ္တိတ်ဒၟံၚ်ပရဲ လ္တူသြန်ဂိတုတံတုဲ ညးဗြဴသၟတ် အာယုက်ဟွံပေၚ်ဏီတံဂှ်လေဝ် ဒးဒုၚ်ပ္တိတ်ဒၟံၚ်ပရဲ စပ်ကဵုလိၚ်တံ နွံဒၟံၚ်ရ။
ညးမရီုဗၚ်ရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ် ပရေၚ်ကောန်ၚာ်သၟတ်မွဲတၠဂှ် ၜိုန်ရအခေါၚ်အရာကောန်ၚာ်သၟတ်တံ ဆောံလေၚ်ဒၟံၚ်ကီုလေဝ် ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ဟိုတ်နူရေၚ်တၠုၚ်ရီုဗၚ်ကဵု ဗီုကၠာတေံ ဟွံမွဲဂှ်ရ ဍာ်ဇမၠိၚ် အနာဂတ်ကောန်ၚာ်သၟတ်တံ သာပရေံကၠုၚ်မာန်ရောၚ် ဟီုရ။
“ကၠာတေံတှ်ေ ဂကောံမရီုဗၚ်ကဵုဒၟံၚ်တံဏံ အာပြာပြာကတ်တ်တုဲ ရီုဗၚ်ကဵုမာန်တံ နွံလဝ်ရ။ အခိၚ်လၟုဟ်ဂှ်တှ်ေ အရာတံဏံဂှ် ကၠောန်ဟွံဂွံပုဟ် ဒှ်ဒၟံၚ်ရ။ ကောန်ၚာ်တံဟီုမ္ဂးလေဝ် သာတုဲဒးဒုၚ်ဍဵုဍိုက်ဒၟံၚ်ရ။ ဥပမာ ၚုဟ်ကလောန်ကၠာတေံဂှ် ၜိုတ်ဒးရးနွံဒၟံၚ်ဏီ၊ ဂကောံမၚ်ရံၚ်ဒၟံၚ် ဗ္ဒါဲဗ္ဒါဲဂှ်လေဝ် နွံဒၟံၚ်၊ ဂကောံရီုဗၚ်ဒၟံၚ်တံလေဝ် နွံဒၟံၚ်ရ။ အခိၚ်လၟုဟ်ဂှ် ပိုယ်တံ ရီုဗၚ်ကဵုပြာပြာကတ်တ် ဟွံမာန်တုဲ ဍာ်ဇမၠိၚ်ဂှ် လ္ပာ်ဏံလေဝ် ဒးဒုၚ်ဝးပ္ကဝ်ဒၟံၚ်၊ ဟိုတ်နူလွဳလွတ်ပြုပြေၚ်ကဵုဍေံတံ ဟွံမွဲတုဲ ကောန်ၚာ်စိုပ်အာလ္တူဍာန်ဂှ် သာတုဲဂၠိုၚ်ကၠုၚ်ခ္ဍၚ် ပိုယ်တံ ဂီုကၠီုဟွံမွဲခ္ဍၚ် ဒှ်အာဏောၚ်။ ဍေံတံဂှ် အာတ်ဏောၚ် ဟွံဂွံပုဟ်၊ အာတ်ဟွံဂွံတှ်ေ မုကၠောန်ရော။ ပိုယ်တံ ဒးကလေၚ်ချပ်မွဲတဲဏောၚ်။ အာဗီုပြၚ်ဏံရတှ်ေ အခေါၚ်အရာကောန်ၚာ်သၟတ်တံဏံ ပရေံဒၟံၚ်ကွေံကွေံတုဲ ကမၠောန်ကၟိတ်ဂှ်ဟွံခိုဟ်၊ အနာဂတ်ကောန်ၚာ်တံဂှ် ဟွံပြေပြံၚ်စအှ်ေပုဟ်၊ သာတုဲပရေံကၠုၚ်ဏောၚ်ဂှ် ညာတ်ရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ကောန်ၚာ်သၟတ် နူဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံကဵု ကွာန်ရးတံဂှ်ဝွံ ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ဟိုတ်ဟွံမွဲမွဲသာ် ဒးဒုၚ်ရပ်ဒက်ဍဵုဍိုက်တံ နွံတုဲ ကၠာအယဲဂွိုအ်စိုပ် ဒးဒုၚ်ဂစိုတ်ဂယိုၚ်တံ နွံကၠုၚ်ဂှ်ရ ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက် ကုအကာဲအရာပရေံအိုတ်တံတုဲ ဒးဒုၚ်ရပ်ဒက်ဒၟံၚ် နဒဒှ်မၞိဟ်ဒးဒုၚ်သ္ပဒၞန်တံလေဝ် နွံဒၟံၚ်ရ။
မ္ၚးနူသ္ဇိုၚ်အခေါၚ်အရာ ကောန်ၚာ်သၟတ်တံဂှ် ပပ္တံနူကဵုအခေါၚ်ဂျိုၚ်လမျီုဂှ် ဒးဂဗဒၟံၚ် ပရေၚ်ဆောံလေၚ်တံဂှ်ရ နကဵုဍုၚ်သ္အာၚ်ဂမၠိုၚ် ပရေၚ်ကေတ်ဒုဟ်စိုပ်တရဴတံ ဒးရေၚ်တၠုၚ်ကဵုထေက်တုဲ အရီုဗၚ်စပ်ကဵုစိုတ်၊ စပ်ကဵုရုပ်တံဂှ်လေဝ် ဗွဲမပြဟ်ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုထေက်ဂှ် သ္ဂးရ။
အတိုၚ်တၚ်လလောၚ်တြး ဌာနဝန်ဇၞော်ကေၚ်ကာညးဗြဴ၊ ညးသၟတ် ကေုာံ ကောန်ၚာ်သၟတ် အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ (NUG) ဂှ်မ္ဂး အပ္ဍဲကာလဒပ်ပၞာန်သီအဝဵု ပွိုၚ် (၂) သၞာံပြၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူပွပကီုပရာပ် ဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တုဲ ကောန်ၚာ် (၃၉၆) တၠ ချိုတ်အာလဝ်တုဲ ပ္ဍဲရးသက်ကိုၚ်ဂှ် ပရေၚ်ချိုတ် က္တဵုဒှ်လဝ်ဂၠိုၚ်အိုတ်ရောၚ် သာ်ဝွံ သ္ဂးလဝ်ရ။
ဂကောံရီုဗၚ်မၚ်မွဲကောန်ထံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် (AAPP) ဂှ် အပ္ဍဲကာလဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုဂှ် ကောန်ၚာ်သၟတ် (၆၀၀) ပြၚ် ဒးဒုၚ်ရပ်ဒက်လဝ်တုဲ ကောန်ၚာ်သၟတ် ဗ္ဒါဲ (၃၇၀) ဒးဒုၚ်ဂစိုတ်ဂယိုၚ်လဝ်ရောၚ် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)
ဗီုဓာတ်−BBC
sanlontai