ဟိုတ်ဂှ်ရ နူကဵုဖိုဝ်ရာမ်သေတ်ဂါၚ် သွဟ်ဗီုလဵု မံက်တိတ်ကၠုၚ်လဝ်ရော။ စပ်ကဵုအကာဲအရာ ဓမံက် အာရုပ်ရဴ လၟေၚ်ကမၠောန်အဓာန်ဂတကီု၊ စပ်ကဵုအကာဲအရာ ပၠန်ဂတးရးသေတ်ဂါၚ်ကီု ဆက်စၠောံသၟာန် လဝ်ကဵု ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ဂကောံကၠောန်ဗဒှ်ဖိုဝ်ရာမ်သေတ်ဂါၚ် ကိုဝ်လွေန်ဒူရ။
-ပ္ဍဲကဵုဖိုဝ်ရာမ်သေတ်ဂါၚ်ကၠောန်ဗဒှ်လဝ်အလန်ပထမဂှ် ကဏ္ဍပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်၊ ပရေၚ်ပၞာန်၊ ပရေၚ် အုပ်ဓုပ်ဒေသန္တရ အကြာဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတး ပ္ဍဲဒေသဂှ် သ္ပအဓိကကဵုအရာလဵုတုဲ ဒှ်သဳကၠဳလဝ်ရော။
ဂကောံဇြဟတ်ပရေၚ်ပၠန်ဂတးတအ်ပံၚ်ကောံတုဲ နဒဒှ်အလန်ကိုပ်ကၠာအိုတ် သဳကၠဳလဝ်ဖိုဝ်ရာ သေတ်ဂါၚ်ရ။ သဳကၠဳလဝ်ကဏ္ဍဇၞော်(၄) ကဏ္ဍရ။ ကဏ္ဍဇၞော် (၄) ကဏ္ဍဂှ်မုရောတှ်ေ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်၊ ပရေၚ်ပၞာန်၊ ပရေၚ်အုပ်ဓုပ် ကေုာံကဏ္ဍပရေၚ်နာနာရ။ ပ္ဍဲဂကောံဇြဟတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် သ္ဇိုၚ်ဍေံဂှ် တှ်ေ တၚ်စၟဳပတှ်ေ ညးဍုၚ်ကွာန်သေတ်ဂါၚ် ပံၚ်ကောံလဝ် ပ္ဍဲပရေၚ်ပၠန်ဂတးဂှ် ညံၚ်ဂွံမံက်ဂတဝ် တိုန်ကၠုၚ် ဒှ်အဓိကရ။ ပ္ဍဲကဏ္ဍပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဒှ်သဳကၠဳလဝ် (၂၀)တၚ်ရ။ ဟိုတ်ဖိုလ်သောဲသောဲ ဗြောဲဗြောဲ နွံဗွဲမဂၠိုၚ် နွံရ။ ကဏ္ဍပရေၚ်ပၞာန်လေဝ် ပ္ဍဲအကာဲအရာဗလးတိပကတိဂှ် ညံၚ်ဂကောံဇြဟတ် ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်တအ် ဂွံပံၚ်တောဲရေၚ်သ္ကအ်မာန်ဂှ် ပ္ဍဲဗလးတိပကတိဂှ် ပရေၚ်ပၞာန်လေဝ် သွက်ဂွံပံၚ် တောဲနတဲစှ်ေစှ်ေမာန်ဂှ် တၚ်သၟာန် (၂၈)တၚ် သဳကၠဳမာန်ကၠုၚ်ရ။ ပ္ဍဲပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ဒေသန္တရလေဝ် သွက်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ကိတ်ညဳကဵုသၞောတ်ဗ္ၜတ်ဖေတ်ဒရေၚ် ညံၚ်ဂွံဖ္အောန်ယှအ်ဖျေံ ပရေၚ်ဗဟဵု ရပ်ဇုက်ကဵု အခိၚ်လၟုဟ်ဏံ ပ္ဍဲဗလးမုက်တိဂှ် သွက်ကဏ္ဍပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ဇြဟတ်ဂွံခိုဟ်ကၠုၚ် သဳကၠဳလဝ် တၚ်ကိစ္စ (၂၅)တၚ်ရ။ ပ္ဍဲကဏ္ဍနာနာဂှ် ပရေၚ် CDM၊ ပရေၚ်သယံဇာတ၊ ပရေၚ်ချဳဒရာၚ်ညးဍုၚ်ကွာန် ပေါဲဗတိုက်ညးဍုၚ်ကွာန် သီုကဵုပေါဲဗတိုက်ဗကပ်ဗဗေၚ် ကဏ္ဍရီုဗၚ်ဟံၚ်ပြာ် ပန်ကဏ္ဍဂှ် ဒှ်သဳကၠဳလဝ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုပရေၚ် CDM ဂှ်တှ်ေ CDM ပုဂ္ဂလိက၊ CDM သ္ဇိုၚ်ဝန်ညးဍုၚ်ကွာန်ရ။ ပရေၚ်သယံဇာတဂှ် သယံဇာတနွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲရးဂှ် နွံဒၟံၚ်ဗီုပြၚ်လဵုရောရ။ ပ္ဍဲပရေၚ်သယံဇာတဂှ်လေဝ် တၚ်သဳကၠဳဗီုဏံ ဂွံသဳကၠဳလဝ်ရ။
-ပ္ဍဲဖိုဝ်ရာမ်သေတ်ဂါၚ် ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတအ် စပ်ကဵုအခက်ခုဲ ပရေၚ်ပၞာန်၊ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တုဲ မုပ္တိုန်ထ္ၜးသဳကၠဳလဝ် နွံရော။
ဍာံဍာံတေံ ပိုဲဂှ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လေဝ် အကာဲအရာပံၚ်ပကောံလဝ် အတိုၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဟၟဲဏီ။ တၚ်ရန်တၟံပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဒ္တန် ရးသေတ်ဂါၚ်ဂှ် နွံဗီုပြၚ်လဵုရောဟီုဂှ် စပ်ကဵုလွဟ်လက်နက်မကမ် ဟွံရုံဂပ်၊ ဆေၚ်စပ်ကဵု ကောံကလောံစပ်ကဵုကာပၞာန်ရ။ အရာဏံလေဝ် လလောၚ်တြးလဝ် တုဲဒၟံၚ်ရ။ အဓိကဂှ် ပ္ဍဲဒၞာဲလွဟ်လက်နက်မကမ် ဟွံရုံဂပ်ဂှ် နွံဒၟံၚ်ပၟိက်ကဵု ပရေၚ်ပံၚ်ဗ္စပ်ဏီရဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်အကာဲအရာဗီုပြၚ်ဏံရ။
-ဖိုဝ်ရာမ်သေတ်ဂါၚ်ဂှ် ယူနေတ်ဖေတ်ဒရေဝ်မွဲ ဟွံသေၚ်မ္ဂး နဒဒှ်တွဵုရးဗၟာမွဲ သွက်ဂွံဒက်ပ္တန် ဓမံက်အာရုပ်ရဴ တၠုၚ်လအာဍေံဗီုဏံဟာ။ ဗီုပြၚ်လဵုရော၊ သောၚ်ထ္ၜးကဵုညိ။
လညာတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ညးဍုၚ်ကွာန်သေတ်ဂါၚ်တုဲတှ်ေ ပ္ဍဲကာလအကြာဏံ ရးသေတ်ဂါၚ်ဂှ် ဇြဟတ်ပၠန်ဂတး လ္တူတိသၟဝ်တိ ဇြဟတ်ခိုဟ်တုဲ ပရေၚ်ဆောံလေၚ် ဒးဒုၚ်ဂိလဝ်လေဝ် ဒှ်လဝ် ဂၠိုၚ်အိုတ်ရ။ ဆ္ဂး ဒၟာနူပံၚ်ပကောံလဝ် အောန်ဒၟံၚ်ဂှ်ရ သွက်ဂကောံဗော် ရးမွဲရး ဂွံမံက်တိတ်ကၠုၚ်ဟီု လ္တူနူယူနေတ်ဖေတ်ဒရေဝ် တွဵုရးဍုၚ်ဗၟာတအ်ဂှ် ညံၚ်ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံဖေတ်ဒရေဝ်မွဲ ဂွံဒှ်ကၠုၚ် နူကဵုဒေသသေတ်ဂါၚ်ပိုဲ ဒစးဒုၚ်တုဲ အကာဲအရာရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ် မိက်ဂွံဟီုရ။ လ္တူနူယူနေတ် ဖေတ်ဒရေဝ်မွဲ ဂွံမံက်တိတ်ကၠုၚ်ဂှ် တၚ်ကိတ်ညဳကဵု ဖေတ်ဒရေဝ်တအ်ဂှ် ဒှ်တၚ်ဒစးဒုၚ်ရေၚ်တၠုၚ်လဝ် နူရးသေတ်ဂါၚ်ရဂှ် မိက်ဂွံဟီုသှ်ကဵုရ။
-လၟုဟ်တှ်ေ ပၠန်ဂတးက္ညၚ်ဒှ်ကၠုၚ် အခိၚ်ပွိုၚ် (၂)သၞာံပြၚ်ကၠုၚ်ယျ။ ဟီုတှ်ေ သွက်သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန် ဂွံသရိုဟ်အိုတ်အာဂှ် ပ္ဍဲအရာဆေၚ်မုက်ကဵု ဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် အရာလဵုနွံဒၟံၚ်ပၟိက်ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်နွံရော။
ရးသေတ်ဂါၚ်ဂှ် လွဟ်မံၚ်ကလေၚ် ၜိုတ်ထေက်ကြိုက် ဂွံကၠုၚ်လဝ်နွံ။ ဆ္ဂး ဟွံဒှ်ကၠုၚ် ဒပ်ကောံဇြဟတ် ခိုဟ်ဏီပုဟ်။ တုဲပၠန် သွက်လွဟ်လက်နက်နွံဒၟံၚ်တအ်ဂှ် ယာမ် မကမ်တအ် နွံဒၟံၚ်ပၟိက်သွက်ဂွံဗေၚ်ဂှ် ဇွောံမစၞစတအ် ပလောံကြောပ်သ္ဂံၚ်တအ် ဒှ်တံ ညံၚ်ဂွံဗ္ဂပ်ကဵုမာန်ဟီုဂှ် သြန်လေဝ် နွံဒၟံၚ်ပၟိက်ရ။ မ္ၚးနူဂှ် ဂကောံရပ်လွဟ်ပၠန်ဂတးမွဲကဵုမွဲ ညံၚ်ဂွံပံၚ်ဗ္စပ်မာန် ဂကောံပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် က္ဍိုက်ကဵုက္ဍိုပ်မာန် မွဲဂကောံ၊ ယဝ်ရဒးဟီု ပရေၚ်ပၞာန်တှ်ေ နွံဒၟံၚ်ပၟိက်ကဝ်မယှေန်ပရေၚ်ပၞာန် မွဲဂကောံရ။ ဂကောံတိုန်စိုပ် တအ်သဳကၠဳလဝ်တအ် ဟီုသဳကၠဳလဝ်ဂှ် ဂွံမိၚ်ကေတ်ရ။
-အတိုၚ်တၚ်ဖိုဝ်ရာမ်သေတ်ဂါၚ် လလောၚ်တြးလဝ်တှ်ေ ပ္ဍဲဒေသသေတ်ဂါၚ် နဒဒှ်လၟေၚ်ကမၠောန် အဓာန်ဂတ ဆေၚ်ကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် နွံဒၟံၚ်ပၟိက်ကိစ္စဇၞော်ကဆံၚ်ရး (၄) တၚ် ဓမံက်ထ္ၜးလဝ်ဂှ် ဂွံညာတ် ကေတ်ရ။ ပ္ဍဲလ္တူတၚ်ဏံ သွက်ဂွံဓမံက်ရုပ်ရဴနတဲမာန် တၚ်ကော်ချဴ ဗီုပြၚ်လဵု နွံဒၟံၚ်ရော။
အစဳမာန်ကာလအကြာ သွက်ဂွံပံၚ်ပကောံဒက်ပ္တန်မာန် တအ်ဏံနွံဒၟံၚ်ဂှ်ရတှ်ေ ပ္ဍဲဖိုဝ်ရာမ်ပထမ အလန်ဏံသၟးဟွံသေၚ် အာဂတနူဏံလေဝ် သွက်ဂွံဆက်ကၠောန်အာ ဖိုဝ်ရာမ်အဆက်က်ဏောၚ် ဟီုလဝ်ဂှ်လေဝ် လလောၚ်တြးလဝ်ကီု သွက်ဂွံတိုန်စိုပ် ဖိုဝ်ရာမ်ဏံ ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတး တိုန်စိုပ် ဟွံမာန်တအ်ဂှ် ထပ်ကော်ဘိက်လဝ်တုဲ သွက်ဂွံဒက်ပ္တန် ဂကောံဇြဟတ်သီုဖအိုတ် ညံၚ်ဇြဟတ်ဂွံခိုဟ် နူဏံမာန်ဂှ် ဒှ်တၚ်နွံပၟိက်ပထမကိုပ်ကၠာအိုတ် အဲညာတ်ကေတ်ရ။ ဖိုဝ်ရာမ်ဏံ နူကဵုမွဲဝါဂှ် ၜါဝါ ကလိတ် ကလောတ်ကၠုၚ် အကြာညးသ္ကအ်တုဲမှ တၚ်ပိုဲစၟဳပတှ်ေကေတ်လဝ် ပါလုပ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲတၚ်လလောၚ်တြးဂှ် နူကဵုအခန်ကဏ္ဍကၠောန်ကေတ်ဂွံဂှ် ယဝ်ရပံၚ်ဗ္စပ်ကၠောန်မာန်တှ်ေ ဂွံသှ်ကဵု တၚ်သၟာန်ဂှ်မာန်ရ။
-အလန်လကြဴအိုတ်ဏံ နူကဵုဖိုဝ်ရာမ်သေတ်ဂါၚ် သွက်အလုံမွဲဒေသသေတ်ဂါၚ် ပ္ဍဲပရေၚ်ပၞာန်၊ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်၊ ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်တအ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံက္လိဂွံ ယန္တရာပၠန်ဂတးဇၞော်မွဲတန်မာန်ဂှ် ဂွံလဝ်သွဟ်ခိုဟ် ဗီုလဵုနွံရော။ နူကဵုသွဟ်ဂှ် ၜိုတ်ဂလိုၚ်လဵု ပရေၚ်အုပ်ဓလီု လ္တူအလုံ မွဲဒေသသေတ်ဂါၚ် နွံမာန်ရော။
ဖိုဝ်ရာမ်ဏံဂှ်တှ်ေ ဗီုပိုဲဟီုလဝ်ဂှ်ရ ဒှ်ဖိုဝ်ရာမ်သေတ်ဂါၚ် အလန်ပထမရ။ ပ္ဍဲဖိုဝ်ရာမ်သေတ်ဂါၚ်ဂှ် ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတး နူကဵုပွိုၚ်ဍုၚ် (၂၈) ပွိုၚ်ဍုၚ်တအ် တိုန်စိုပ်လဝ်ရ။ ပံၚ်လၟိဟ်ဂကောံ (၁၇၉) ဂကောံ တိုန်စိုပ်လဝ်တုဲ ညးလ္ၚတ်နူမ္ၚး (၃၁)တၠ ဂကောံမဟာမိတ်တအ် ပလံၚ်ဗစိုပ်ကဵုလဝ် လိက်သဝဏ် နွံရ။ ပ္ဍဲကဵုကဏ္ဍမပ္တံကဵု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပရေၚ်ပၞာန်ဂှ် အခိၚ်သဳကၠဳ ညံၚ်ဂွံခိုဟ်တိုန်ကၠုၚ်ဂှ် သဳကၠဳလဝ် တၚ်ဂၞၚ်သောဲသောဲဗြောဲဗြောဲ တၚ်စၟဳပတှ်ေကေတ်လဝ်ပေၚ်ၚ်တအ်ဂှ်ရ။ တၚ်ဂၞၚ်တအ်ဏံဂှ် ကလေၚ်ပလံၚ်ဗစိုပ်ကဵု ဂကောံဇြဟတ်မဆေၚ်စပ်တအ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုဖိုဝ်ရာမ်အာဂတနူဏံ သွဟ်ခိုဟ်လ္တူ နူဏံ ဂွံကၠုၚ်မာန်ဏောၚ်။ နူကဵုဂှ် သွက်ရးသေတ်ဂါၚ်တှ်ေ လညာတ်တအ်၊ တၚ်ဂၞၚ်တအ် တုဲပၠန်တှ်ေ အရာသဳကၠဳလဝ် သောဲသောဲဗြောဲဗြောဲတအ် ဂွံလဝ်ရဂှ် မိက်ဂွံဟီုရ။